Dorp Uddel

3.7 Cultuurhistorie

In de gemeentelijke nota I-cultuur (vastgesteld op 16 februari 2006) is een cultuurhistorische beleidskaart opgenomen. Op deze kaart staat de mate waarin de cultuurhistorische waarden een rol zullen spelen bij ruimtelijke plannen. Kern van de nota is dat cultuurhistorie van essentieel belang is voor de identiteit van Apeldoorn.

Figuur gemeentelijke cultuurhistorische beleidskaart
(rood = hoge attentiewaarde, groen = lage attentiewaarde,
blauw schildje = rijksmonument, groen schildje = gemeentelijk monument)

Het bestemmingsplangebied Uddel ligt in een zone met zowel hoge als lage attentiewaarden op de beleidskaart. Op basis daarvan is een cultuurhistorische analyse (CHA) gemaakt. Hieruit blijkt dat het landschap van het dorp Uddel en zijn directe omgeving aanzienlijke cultuurhistorische waarden bevat. Met name in de kern van het dorp en in het gebied ten oosten en ten zuiden ervan, waar aanmerkelijke restanten van het oude agrarische cultuurlandschap (kampenlandschap) behouden zijn gebleven, zijn de cultuurhistorische en landschappelijke waarden hoog.

In de CHA wordt met betrekking tot het dorp Uddel aanbevolen om aandacht te schenken aan de volgende aspecten:

• Nader onderzoeken welke 'waardevolle objecten' alsnog eventueel in aanmerking komen voor een beschermde status. De eerdere inventarisaties waren sterk objectmatig en architectonisch van aard. Deze gebiedsanalyse heeft geleid tot het nieuwe inzicht dat deze objecten de identiteit van Uddel bepalen en verder kunnen versterken, en derhalve een heroverweging verdienen vanuit de eigenheid van de gebiedskarakteristieken.
• Aandacht voor de instandhouding van de resterende streekeigen hallehuisboerderijen. Bij eventuele herbestemming of herontwikkeling is het van belang te letten op de specifieke ordening van de bijgebouwen en de inrichting van het erf (niet alleen het hoofdgebouw maar juist het ensemble is van belang).
• De ligging van het dorp op de overgang tussen hoog en laag, op de grens tussen een kampenlandschap van middeleeuwse oorsprong enerzijds en een ruim honderd jaar oud ontginningenlandschap anderzijds.
• Het assenkruis van hoofdwegen culmineert bij de viersprong in een anticlimax: passende bebouwing, functies en inrichting openbare ruimte ter plaatse.
• De rafelige structuur van de westrand van het dorp met z'n vele achter elkaar geplaatste driehoekige terreinen en vorkachtige kruisingen vraagt om een heldere ruimtelijke articulatie van de hoeken. Aandacht voor heldere erfafscheidingen en zorgvuldige uitwerking van de hoekbebouwing.
• De eiken langs Garderenseweg-Elspeterweg zijn in het dorp verdwenen. De weg heeft hier een hard en technisch karakter. Het zou goed zijn om, stap voor stap, de eiken weer terug te brengen langs de weg in het dorp.
• De overige bomen in het dorp staan verspreid, in tuinen en in plukken in groene bermen. Ze vormen een karakteristieke achtergrond voor de bebouwing en markeren vaak een splitsing of straateinde. Bij nieuwe uitbreidingen en herinrichting van de openbare ruimte is het aan te raden om plaats in te ruimen voor nieuwe boomplukken en groene bermen.
• Koester het dorpse straatprofiel; smalle rijloper en geen trottoir maar een zoom van afwisselend grind en gras.
• Koester de gelaagdheid in de verkaveling: voorerf, woonhuis, achtertuin, schuur.
• Het is belangrijk dat gevels aan het einde van een straat in hun indeling en positionering reageren op hun rol aan het einde van die straat.
• De daken zijn beeldbepalend in de ruimtebeelden. Houd de goothoogtes zo laag mogelijk.
• Maak de straatbeelden contrastrijker door meer lichtdonker contrasten in de bebouwing.
• Aandacht voor de fijnschalige detaillering en de materialisering en het kleurbeeld van de dakbedekking.
• Het vertellen van het specifieke verhaal over Uddel aan de hand van tot de verbeelding sprekende historische plekken en daarmee verbonden personages ('plaatsen van herinnering').
• Het verbeteren van de verblijfskwaliteit in de kern van Uddel en verbinden met de toeristische trekkers, in het bijzonder de omgeving van de meren.