Radio Kootwijk

5.2 Uit te voeren ingrepen

De visie “Hallo Bandoeng... Hier Radio Kootwijk” van Staatsbosbeheer en het "Beeld Kwaliteit Plan - Radio Kootwijk" zijn omvangrijke documenten. Een volledige samenvatting van deze twee documenten is niet eenvoudig. Hieronder wordt daarom een omschrijving van de ingrepen gegeven, die van belang zijn voor dit bestemmingsplan.

5.2.1 Zendgebied

Voor het zendgebied is het vanuit cultuurhistorisch oogpunt het meest logisch om terug te grijpen op de oorspronkelijke zeggingskracht van gebouw A midden op de vlakte van de ‘eindeloze Veluwe’. Door niet te kiezen voor het benadrukken van een expliciete ruimtevorm (cirkel, zeshoek), maar voor het realiseren van zoveel mogelijk aansluitingen op open gebieden rondom het gebouw, wordt de beleving van leegte en ruimte gemaximaliseerd.

Binnen deze open opzet spelen ook de ondersteunende gebouwen zoals de garage, de watertoren, gebouw G, pompgebouwen en loodsenterrein een wezenlijke rol in de ruimtelijke beleving. Hierdoor wordt de rol van deze gebouwen als ondersteunend onderdeel van het hoofdgebouw beter leesbaar.

5.2.2 De gebouwen

• Gebouw A en annexen (rijksmonument): Gebouw A en de bijbehorende annexen vormen het hart van het complex. De rijksmonumenten krijgen een gemengde functie. De gebouwen worden gebruikt voor congressen, culturele evenementen en educatie, passend binnen de visie van Staatsbosbeheer. Om de ruimtelijke impact van gebouw A en het zendgebied samen te versterken zal zowel bij de restauratie van gebouw A als bij de transformatie van het omliggende natuurlandschap extra aandacht moeten zijn voor de ruimtelijke samenhang tussen gebouw en zendgebied. Daarnaast zal in de vorm van een expliciet uitwerkingsopgave gezocht moeten worden naar een verbeelding van de originele zendfunctie.
• Loodsenterrein: Het loodsenterrein is een dynamisch gebied. Hier vond vervoer van bouwmaterialen voor Radio Kootwijk per spoor plaats. Het loodsenterrein is daarmee een cultuurhistorisch belangrijke plek. Van de loodsen blijven loods T en P behouden. Ook in de toekomst blijft het dynamische karakter van het terrein het uitgangspunt. Het slopen van loodsen T en P is niet nodig om gebouw A voldoende zeggingskracht te geven in de openheid. De reden hiervoor ligt primair in de ontwerpende oplossing die tijdens de werksessies is ontwikkeld om het bosgebied forser open te maken, waardoor de loodsen (net als andere ondersteunende gebouwen) los in de ruimte naast de as naar gebouw A staan. Met deze oplossing is zowel de openheid als de leesbaarheid van het loodsenterrein gewaarborgd.
• Bunker: De bunker wordt positief bestemd om gebruik in de nabije toekomst mogelijk te maken. Daarom is ook het ondergrondse gedeelte van de bunker in het bestemmingsvlak opgenomen.
• Watertoren (rijksmonument, inclusief de twee pompgebouwen): Dit rijksmonument blijft uiteraard behouden. De watertoren en de pomphuisjes krijgen opnieuw een beperkte watergerelateerde functie.
• Garage: De garage (gebouw K) is een gemeentelijk monument en blijft behouden. Het gebouw krijgt een aan het hotel ondersteunende horeacafunctie.
• Hotel: Ook het hotel is een gemeentelijk monument. Het gebouw wordt gerestaureerd en uitgebreid. Het gebouw zal weer in gebruik worden genomen als hotel met maximaal 25 kamers. Achter het hotel komt het hoofdparkeerterrein (circa 180 plaatsen) voor bezoekers van Radio Kootwijk.
• 50 kV station (rijksmonument, inclusief de twee zendmasten): Het gebouw wordt gerestaureerd en krijgt een gebruik vergelijkbaar met gebouw A. Wel zal hier sprake zijn van kleinere bezoekersaantallen. Naast het hoofdgebouw wordt ook het provisorium (het oudste onderdeel van het 50 kV-complex) behouden. Het isolatorenveld kan vanwege een grondsanering niet worden behouden. Het "Beeld Kwaliteit Plan - Radio Kootwijk" geeft richtlijnen voor een nadere uitwerking van dit deel. Op de plankaart zijn de bestaande hoogten vastgelegd. Het gebouw zal gebruikt worden voor gemengde doeleinden, zoals exposities en lezingen. De aanwezige relicten in zowel het gebouw als de buitenruimte worden gerestaureerd en de buitenruimte wordt heringericht. Het contrast tussen het station als kunstmatig element in een verder natuurlijk landschap wordt hersteld en uitvergroot.
• Gebouw G: Gebouw G is een gemeentelijk monument en wordt hersteld met behoud van de oorspronkelijke karakteristiek. De gevel blijft in stand. In gebouw G worden lichte bedrijfsmatige functies mogelijk gemaakt. Het niet-monumentale gedeelte van gebouw G wordt gesloopt.
• Transformatorgebouwtje: Het gebouwtje is een gemeentelijk monument en blijft behouden.
• Bushokje en portiersloge: Het bushokje heeft architectuurhistorische waarde als voorbeeld van gestandaardiseerd bouwen in beton. Omdat dit type wachthokje in delen van Nederland vrijwel geheel uit het straatbeeld is verdwenen, is er sprake van een zeldzaamheidswaarde.
• Gebouw F: Gebouw F (het ingenieursgebouw) is een gemeentelijk monument. Het zwaar beschadigde gebouw krijgt een woonbestemming. Met behoud van de restanten van het oude gebouw zal er een nieuwe invulling aan deze locatie worden gegeven. Bij restauratie van gebouw F als woongebouw blijft de originele volumeopzet en architectonische karakteristiek het uitgangspunt.
• Gebouwen C, D en E (de korte golf zendgebouwen, rijksmonumenten): Deze rijksmonumenten blijven behouden. Het is het streven om deze gebouwen met de bijbehorende koelvijvers, badhuisje en boombeplantingen te restaureren. De gebouwen bevinden zich langs de Turfbergweg en zullen worden gebruikt voor gemengde doeleinden, zoals trainingen, coaching en vergaderruimte. Parkeren vindt plaats aan het begin van de Turfbergweg, zodat er zo min mogelijk verstoring plaatsvindt in het kwetsbare natuurgebied waarin deze gebouwen zich bevinden.

De te slopen gebouwen zijn:

• 1. Loods B, momenteel in gebruik als buurthuis. Er wordt de mogelijkheid geboden voor een nieuw buurthuis, gelegen naast de tennisbaan.
• 2. De Jaarveldsloods.
• 3. Het niet-monumentale deel van gebouw G.
• 4. Gebouw J.
• 5. De dienstwoningen aan de Radioweg 3, 5 en 7.
• 6. De dieselloodsen bij de gebouwen A en E.

Op de volgende locaties maakt het bestemmingsplan nieuwbouw mogelijk:

• 1. Herbouw gebouw F (ingenieurswoning): Gebouw F wordt hergebouwd tot één gebouw met ruimte voor appartementen.
• 2. Vrijstaande villa's: het bestemmingsplan biedt ruimte om twee villa's toe te voegen in het bos. Deze worden op zo'n manier ingepast dat de bewoners van de reeds bestaande villa's geen woning recht tegenover zich krijgen.
• 3. Gebouwtje bij tennisbaan: Het bouwvlak van het bestaande gebouwtje aan de noordzijde van de tennisbaan is enigszins vergroot.
• 4. Dorpshuis: Tenslotte wordt nieuwbouw van een dorpsvoorziening in het bestemmingsplan gefaciliteerd. Het nieuw te bouwen dorpshuis (ter vervanging van loods B, die is gesloopt) zal naast de tennisbaan komen te liggen.

In bijlage 5 is een overzicht van de aanwezige bebouwingsoppervlakten. Het blijkt dat de hoeveelheid bebouwing en verharding in 2010 (circa 27.000 m2) afneemt in vergelijking met de nieuwe situatie (circa 11.890 m2). De afname bedraagt meer dan 50% en is daarmee volledig in overeenstemming met de regels voor functieverandering. De provincie Gelderland heeft aangegeven hiermee in te stemmen.

De gronden waar bebouwing of verharding verdwijnt zonder dat ter plaatse nieuwbouw plaatsvindt, krijgen de bestemming 'Natuur.' Deze gronden hadden in het voorheen geldende bestemmingsplan veelal de bestemming 'Telecommunicatiecentrum'. Een deel van deze gronden is ingezet als compensatie voor het verlies van een beperkt natuurareaal in het Bestemmingsplan “Het Leesten Natuurtransferium Veluwe." In dat bestemmingsplan wordt een areaal van 5.700 m2 bestemd voor de bouw van het Natuurtransferium Het Leesten, waar een bezoekerscentrum gerealiseerd wordt en de aanwezige parkeervoorziening wordt uitgebreid tot een transferium.

Voor de realisatie van het natuurtransferium geldt een compensatievereiste op grond van provinciaal ruimtelijk beleid van 133%. De totale compensatiebehoefte bedraagt daarmee 7.600 m2. Hiervan wordt 1.960 m2 gecompenseerd in het eigen plangebied. Hierdoor blijft een netto-compensatienoodzaak over van 5.600 m2.

Gelet op het bovenstaande is deze compensatie ruimschoots ingevuld met onderhavig bestemmingsplan. Dit is in een anterieure overeenkomst die is afgesloten tussen gemeente en terreineigenaar Staatsbosbeheer, die ten grondslag ligt aan bestemmingsplan "Het Leesten Natuurtransferium Veluwe", juridisch geborgd. De uitvoering is daarmee verzekerd.

5.2.3 Parkeren

Op onderstaande afbeelding is grofweg de toekomstige parkeersituatie verbeeld.

Figuur 5.2: Benodigde parkeerruimte

Het parkeren wordt zoveel mogelijk geclusterd om de ruimtelijke impact ervan minimaal te houden. Er wordt daarom een nieuw parkeerterrein toegevoegd achter het hotel. Hier is plaats voor ongeveer 180 parkeerplaatsen.

Aan de Turfbergweg, net voor het dorp wordt een nu reeds relatief open deel aan de rand van het bos geschikt gemaakt voor parkeren. Het krijgt dan ook een onopvallende verschijningsvorm en wordt zo aangelegd dat er zo min mogelijk verstoring plaatsvindt van het natuurlijk landschap en de cultuurhistorische kwaliteiten van het dorp. Het terrein wordt alleen gebruikt wanneer het parkeerterrein bij het hotel vol is en er geen collectief vervoer in de vorm van vervoersmanagement nodig is. In het bestemmingsplan wordt een gebied opgenomen waar maximaal 100 plekken zullen zijn. Dit terrein wordt maximaal 150 dagen per jaar gebruikt.

Op piekdagen, zo'n 15 per jaar, waarbij de verwachting is dat de parkeercapaciteit op Radio Kootwijk niet voldoende is om de verwachte aantal bezoekers te kunnen opvangen, wordt vervoersmanagement toegepast waarbij het overloopterrein wordt afgesloten en alleen het parkeerterrein achter het hotel beschikbaar is. Hier geldt dan betaald parkeren.

5.2.4 Routes: Wegen, fietspaden en voormalige spoorverbinding

Figuur 5.3: Routestructuren

De Hoog Buurloseweg, de Radioweg en de Turfbergweg weg vormen de belangrijkste verbindende schakels tussen alle onderdelen van het complex Radio Kootwijk, met uitzondering van het 50 kV station. De inrichting van deze wegen en de directe omgeving is daarom essentieel voor de beleving van het complex als geheel en het kunnen ervaren van de ruimtelijke samenhang van de verschillende onderdelen.

• De driehoek: De bestaande verkeersstructuur blijft gehandhaafd. Dit betekent dat de verharding aan de oostzijde van de driehoek niet toegankelijk is voor autoverkeer.
• Voormalig werkspoor: Het oude werkspoor vormt een herkenbare verbinding tussen het laadperron op het loodsenterrein en het 50 kV-station en heeft (als voormalige spoorlijn) een eigen identiteit die anders is dan de Radioweg. Hierdoor wordt de ruimtelijke, functionele en cultuurhistorische samenhang tussen gebouw A, loodsenterrein en het 50 kV-station sterker voelbaar. Het kunstmatige karakter van de spoorlijn ten opzichte van het natuurlijke karakter van het landschap is herkenbaar in de vormgeving van de route.
• Kootwijkerpaadje: Het Kootwijkerpaadje blijft gehandhaafd. Het gaat om het tracé van het voormalig werkspoor tot aan de Turfbergweg.
• Burenhul: Het nieuwe betonpad tussen de bunker en de Burelhul wordt verwijderd. Het Burelhul-fietspad wordt hersteld, evenals de verbinding tussen Burelhul en Dabbelosepad.
• Tijdelijk opheffen recreatieve paden: In eerste instantie bestond het voornemen om het Kootwijkerpaadje op te heffen vanwege de mogelijke nadelige effecten op de natuurwaarden. Diverse omwonenden hebben echter aangegeven dit onwenselijk te vinden. De gemeente heeft samen met Staatsbosbeheer naar alternatieven gezocht. Inmiddels is gebleken dat het opheffen van een aantal andere paden een reële optie is.
  Het gaat om recreatieve paden ten zuiden van de Radioweg, zoals aangegeven op het onderste deel van figuur 5.3, plus enkele, meer westelijk gelegen paden. Deze hebben op de verbeelding een aanduiding gekregen. Deze paden mogen tijdens het broedseizoen niet recreatief worden gebruikt (tijdelijke afsluiting).

5.2.5 Verlichting en bebording

Het al dan niet verlichten van routes is bepalend voor de landschapsbeleving. Daarnaast bepalen verlichtingsarmaturen ook het ruimtelijk wegbeeld en is verlichting daardoor een onderwerp dat van invloed is op de beeldkwaliteit. Duisternis is een belangrijk onderdeel van de landschapsbeleving van de Veluwe. Verlichting wordt daarom beperkt tot die plekken waar dat vanuit verkeerskundig en/of sociale veiligheid echt noodzakelijk is.

Voor het toekomstige gebruik van Radio Kootwijk zullen verschillende ondersteunende elementen noodzakelijk zijn voor informatievoorziening: route- en bewegwijzering, bebording, parkeervoorzieningen et cetera. Deze functionele elementen kunnen, mits goed vormgegeven, bijdragen aan het voelbaar maken van de ruimtelijke samenhang van het totale complex. In het "Beeld Kwaliteit Plan - Radio Kootwijk" is de ambitie geformuleerd om de omgeving dusdanig te ontwerpen dat verwijsborden of andere functionele toevoegingen (bijvoorbeeld anti- parkeervoorzieningen) zo min mogelijk nodig zijn.