Luttelgeest

3.2 Gebiedsbeschrijving

Ontstaansgeschiedenis

Over de ontstaansgeschiedenis van het dorp Luttelgeest is veel discussie geweest. Luttelgeest mocht geen concurrentie betekenen voor Kuinre als verzorgingskern en moest daarom klein blijven.

Ook de ligging van de dorpenring ten opzichte van het dorp leidde tot discussie. Men was het lange tijd niet eens of Luttelgeest een langs- of een kruisdorp moest worden. Het ontwerp van Luttelgeest als kruiswegdorp van De Rijk en De Vries (architectenbureau) werd afgewezen. In 1948 nam de bouwkundige afdeling van de Rijksdienst de taak over. Verlaan maakte vele varianten, die om verschillende redenen werden afgewezen door de Planologische commissie.

Luttelgeest werd in het definitieve ontwerp gepland voor maximaal 1.000 inwoners. Het dorp werd voornamelijk gebouwd voor land- en tuinbouwarbeiders, met een beperkt voorzieningenniveau. Marknesse lag immers 3,5 kilometer verderop. Een klein plein zou de karakteristiek van het dorp moeten vormen. Er ontstonden twee verschillende dorpsentrees om beide hoeken van het dorp goed uit te laten komen.

Luttelgeest werd uiteindelijk een langswegdorp aan de westzijde van de ring. De groene mantel ten zuiden en ten westen leverde een goede beschutting tegen de zuidwesterwind. De groene mantel omvatte scholen, een gymnastieklokaal, een sportveld en een begraafplaats.

De driehoekige plattegrond, de noordelijke dorpsentree en de dorpsbrink zijn karakteristiek voor Luttelgeest. Op afbeelding 3.4. zijn deze en andere structuurbepalende elementen van het dorp weergegeven.

Afbeelding 3.4. Structuurbepalende elementen Luttelgeest (bron: www.polderdorpen.nl).

Ruimtelijke analyse Luttelgeest

In de stedenbouwkundige structuur van de (oorspronkelijke) dorpen in de Noordoostpolder is een aantal ruimtelijke, beeldbepalende kenmerken herkenbaar. Dit dit geldt ook voor Luttelgeest.

• De dorpen hebben een herberzame beslotenheid ten opzichten van het omringende wijdse polderlandschap. In Luttelgeest wordt deze beslotenheid gecreeëerd door een duidelijke begrenzing van de woonstraten, de Luttelgeestervaart en bossingels en/of bosranden (zie afbeelding 3.4);
• Centraal gelegen bevindt zich in de dorpen een langgerekte brinkachtige ruimte. In Luttelgeest is dit de Lange Brink;
• De hoofdontsluitingsweg loopt door deze centrale ruimte. In Luttelgeest verbindt de Lange Brink de twee dorpentrees, respectievelijk Kamplaan en de Brinkweg;
• Het patroon van straten en andere ruimten is in essentie othogonaal (dat wil zeggen loodrecht) van opzet, gebaseerd op de kavelrichtingen van de polder. In Luttelgeest zijn de woningen overwegend gesitueerd aan oost-west en noord-zuid lopen straten, waarbij de gevelrooilijnen parallel ten opzichte vanj de straat en van elkaar zijn gesitueerd. In sommige straten verspringt de rooilijn naar achter of naar boren (op hoeken of in het midden van de straat);
• De wanden van de centrale ruimte (Lange Brink) geren ten opzichte van eklaar, waardoor een perspectivische beeldverandering optreedt;
• Er is sprake van eenheid in vormgeving en toepassing van materialen en kleuren, zowel in de bebouwing als in de openbare ruimte. Deze eenheid in ruimtelijke verschijningsvorm is een uitdrukking van de rust en eenvoud van het platteland. In Luttelgeest zijn overwegend eenvoudige arbeiderswoningen gebouwd van baksteen, in twee lagen met een zadeldak van rode pannen. De meest recente uitbreiding van Luttelgeest heeft plaatsgevonden aan de zuidzijde, in drie fasen. Deze uitbreiding is geïnspireerd op de ruimtelijke structuur van het bestaande dorp en anderzijds afgestemd op de moderne woonwensen. Luttelgeest Zuid kan gekarakteriseerd worden als een groene woonbuurt.

Afbeelding 3.5. Impressie van de blauw- en groenstructuur binnen het plangebied. Linker foto: groenstructuur in Luttelgeest Zuid, rechter foto: groenstructuur langs Amazonestraat.

Woonbebouwing

De wijk is opgebouwd uit vrijstaande, twee onder één kap, rij- en geschakelde woningen. Het betreft zowel projectmatige woningbouw als bouw in de vrije sector.

Afbeelding 3.6 . Impressie van de bebouwing binnen het plangebied. Linker foto: woningen in Luttelgeest Zuid (fase 2/3), rechter foto: rijwoningen in het oorspronkelijke dorp.

Functies

Het overgrote deel van de bebouwing binnen het plangebied heeft een woonfunctie, dan wel een functie die daaraan gerelateerd is. Daarbij moet worden gedacht aan maatschappelijke voorzieningen zoals scholen, sportvereniging en horeca. Aan de oostzijde van het dorp - aan de Luttelgeestervaart - bevindt zich een kleinschalige bedrijventerrein. In bijlage 2 behorende bij de toelichting is een overzicht opgenomen van de op het bedrijventerrein aanwezige functies.

Afbeelding 3.7. Foto linksboven: clubgebouw sportvereniging Tonego Luttelgeest, rechtsboven: basisschool De Rank, linksonder: kerkgebouw De Schakel en rechtsonder: tennisvelden sportvereniging Tonego.