Glanerbrug 2010

2.3 Ruimtelijke hoofdstructuur (structuurdragers)

Structuurdragers zijn openbare en bebouwde ruimten die binnen de kern een ruimtelijk structurerende en functioneel centrale rol vervullen. Voor de kern als geheel hebben ze een verbindende betekenis. De structuurdragers tezamen vormen een ruimtelijk samenhangend raamwerk dat bepalend is voor de identiteit van Glanerbrug. Binnen dit netwerk hebben de andere deelgebieden een plaats, passend binnen het karakter van het totaal. De structuurdragers worden gemarkeerd door ruimtelijk herkenbare oriëntatiepunten. Dit zijn elementen die door hun afmeting, verschijningsvorm of een andere karakteristiek opvallen in hun omgeving.

Binnen Glanerbrug zijn twee structuurdragers te onderscheiden:

• 1. de Gronausestraat: het hoofdlint waarlangs de kern is ontstaan en waaraan het voorzieningencentrum aanwezig is;
• 2. het stelsel van oude linten: Kerkstraat, Tolstraat, Schipholtstraat, Ekersdijk, Zwarteweg, Bultsweg en Lonnekerweg.

afbeelding: Overzicht structuurdragers Glanerbrug

2.3.1 De Gronausestraat

De Gronausestraat is de belangrijkste structuurdrager van Glanerbrug. Dit is de centrale as waarlangs het dorp is ontstaan. Van oudsher vormt de Gronausestraat de verbindingsas naar Duitsland. In het uiterste oosten, daar waar de Gronausestraat de Glanerbeek kruist, is de grensovergang. Deze wordt gemarkeerd door karakteristieke grotere gebouwen aan weerszijden. In regionaal verband vormt de Gronausestraat, samen met de Hengelosestraat en de Enschedesestraat, de centrale verbindingsroute en verstedelijkingsas binnen de stedenband Hengelo-Enschede-Gronau. Sinds enige jaren wordt gewerkt aan een uitbreiding van het snelwegennet. Door de verlenging van de Rijksweg N35/A35 tot aan de Duitse grens werd aangesloten op het Duitse autowegennet. Door deze nieuwe verbinding is de zware verkeersfunctie van de Gronausestraat afgenomen, waardoor het verblijfskarakter van de straat binnen Glanerbrug is toegenomen. Langs de Gronausestraat strekt het centrum van Glanerbrug zich uit. Dit heeft een zwaartepunt tussen de Nieuw Frieslandstraat en de Kerkstraat, waar het kernwinkelgebied is gesitueerd. Aan de zuidzijde van de straat heeft het winkelgebied zowel in oostelijke als in westelijke richting uitlopers. De herinrichting van de Gronausestraat heeft de verblijfskwaliteit van de straat sterk verbeterd.

Het meest westelijke deel van de Gronausestraat bestaat uit overwegend oudere, half open lintbebouwing in anderhalve bouwlaag met kap aan de noordzijde van de weg, met daar tegenover het groene sportpark Ekersdijk aan de zuidzijde van de weg. De bebouwing betreft hier voornamelijk woonbebouwing, met daar tussen incidenteel enkele andere functies. Ten noorden van dit deel van de Gronausestraat is woonbuurt Voskamp gelegen. Op de aansluitingen van de ontsluitingswegen van deze buurt op de Gronausestraat zijn de moderne woningen binnen deze buurt waarneembaar. Hier is de straat overeenkomstig met het beeld van de Gronausestraat tussen Enschede en Glanerbrug heringericht (zie doorsnede 1).

In het kernwinkelgebied is door het toepassen van één materiaal en het vermijden van hoogteverschillen een egale plaat ontstaan, waarin de verschillende functies hun plaats gewezen krijgen door middel van bomen en banden in de bestrating. De loopstrook is ca. 6 meter breed. De precieze maat is afhankelijk van de breedte van de straat ter plaatse. Op ca. 4.9 meter uit de gevel staat de eerste rij bomen.

afbeelding erfinrichtingsplan Gronausestraat, westzijde

De parkeerstrook is extra breed (ca. 2.5 meter) en extra lang (5.5 tot 6 meter). Dit om inparkeren en uitstappen ter vergemakkelijken. De rijstroken zijn beide 3.4 meter breed. Hierover gaat alle verkeer, dus ook de fietsers. Deze menging hoort bij een verblijfsgebied zoals de vernieuwde Gronausestraat.

afbeelding erfinrichtingsplan Gronausestraat, oostzijde

De ca. 2 meter brede middenstrook met bomenrij vormt een 'rustpunt' tussen de twee rijstroken waardoor het oversteken gemakkelijker wordt. Deze strook wordt iets verhoogd (ca. 5 cm) aangelegd om te voorkomen dat autoverkeer al te gemakkelijk de middenberm gaat gebruiken. Waar de winkelentree té hoog ligt, wordt - net als in het stadscentrum van Enschede - een stoepje aangelegd.

De entree van het centrum van het dorp is gelegen op de kruising van de Gronausestraat met de Willem Barentszstraat en de Zwarteweg. Vanaf dit punt is aan weerszijden bebouwing aanwezig. Aan de noordzijde is dit een gestapeld seniorencomplex in drie bouwlagen met een ruime groene voortuin, gevolgd door blokken van gestapelde woonbebouwing in twee bouwlagen met kap. Aan de overzijde van de weg markeert het aanwezige benzinestation de entree. Dit maakt onderdeel uit van de diverse bebouwing in de bebouwingswand tussen de Willem Barentszstraat en de Abel Tasmanstraat. De kwaliteit van deze wand kan verbeterd worden door meer samenhang. Tussen de Nieuw Frieslandstraat en de Kerkstraat is het kernwinkelgebied aanwezig. De stroken met winkelpanden bestaan uit verschillende panden, overwegend in twee bouwlagen. De meeste winkels zijn voorzien van een luifel met daarop reclame-uitingen. Doordat het kernwinkelgebied wordt doorsneden door de drukke Gronausestraat is de samenhang van het noordelijk en het zuidelijk deel beperkt. Om ook de uitstraling van de bebouwing een impuls te geven is voor het kernwinkelgebied een aanvulling op de Welstandsnota en de betreffende identiteit “Dorpse Linten” gemaakt. Deze aanvullende criteria hebben uitsluitend betrekking op de bedrijfspanden Gronausestraat 1163 t/m 1305 en 1062 t/m 1180 met de daarboven gelegen woningen. Voor de gevels is een kleurpalet uitgezocht die de uitstraling van de winkelstraat lichter en zonniger moeten maken.

Het vernieuwde Heldersplein tot slot vormt naast de winkelstraat de centrale ruimte van Glanerbrug met daarachter de kerk en enige historische bebouwing. De afgelopen jaren heeft er veel nieuwbouw plaatsgevonden. Het Heldersplein wordt nu aan de oost- en noordkant duidelijk begrensd door een appartementencomplex. Aan het kruispunt van de Gronausestraat met de Kerkstraat markeert een nieuw gebouw deze belangrijke plek in het dorp. De bebouwing in combinatie met de in het kader van de vernieuwing geplaatste bomen op het plein maakt het Heldersplein nu tot een hoogwaardige verblijfsruimte. Om het plein bij het kernwinkelgebied te betrekken is de inrichting van de Gronausestraat tot aan het plein doorgetrokken.

2.3.2 De oude linten

De linten hebben een vanuit de historie gegroeide ontsluitingsfunctie voor het dorp. De meeste linten staan direct (haaks) in verbinding met de Gronausestraat. Van daaraf verspreidt het verkeer zich via de linten verder door het dorp. Langs de linten ligt functioneel de nadruk op het verblijf, er wordt vooral langs gewoond. Aangezien het echter de oudere delen van de kern betreft, zijn langs de linten van oudsher ook relatief veel andere functies aanwezig. Dit zijn dan vooral maatschappelijke voorzieningen, commerciële voorzieningen (met name langs de Kerkstraat) en enkele kleinschalige bedrijven.

De herkenbaarheid van de linten als structuurdrager wordt versterkt door het smalle profiel van de linten en de compacte bouw. Door de organische groei is de lintbebouwing gedifferentieerd met relatief veel oudere, beeldbepalende panden. De bebouwing langs de linten wordt gevormd door compacte bebouwingswanden. Typerend is de grote verscheidenheid in de bebouwing, hierdoor ontstaat een afwisselend en levendig straatbeeld. Bepalend voor het algehele beeld van de linten is een woning in twee bouwlagen met kap, vaak betreft dit een zogenaamde mansardekap. Donkerrode en -bruine gevels, witte lijsten en donkergrijze daken overheersen.

De bebouwingstypologie en de maatvoering van woningen en kavels wordt gekenmerkt door een zeer grote verscheidenheid en kan worden getypeerd met 'eenheid door verscheidenheid'. Door de grote verscheidenheid in de architectuur van de woningen en een sterk wisselende kavelbreedte ontstaat een levendig straatbeeld. De verkaveling langs de linten bestaat uit smalle diepe kavels en kleine - of geheel ontbrekende - voortuinen. Een aantal woningen uit de jaren '70 van de 20e eeuw wijken af van dit karakteristieke beeld; de uniformiteit van de rijwoningen, het afwijkende kleurgebruik en de diepe voortuinen passen niet in het beeld van de oude linten.