Structuurvisie Buitengebied

2.2 Beleidsmatige positionering

Zoals aangegeven, is het bestaande gemeentelijke beleid een belangrijke basis voor deze structuurvisie. Hierbij gaat het dan vooral om de Plattelandsvisie, het LOP en 'Bij Uitstek Dalfsen, Missie en Visie gemeente Dalfsen 2020'. Daarnaast speelt ook het provinciaal beleid een belangrijke rol als het gaat om ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid.

In dit hoofdstuk staat daarmee het meest relevante ruimtelijke beleid centraal.

Uiteraard wordt daarnaast rekening gehouden met overig gemeentelijk beleid, of met beleid van hogere overheden. Meestal gaat het daarbij om beleid met een meer sectoraal karakter. In bijlage 1 is een beknopte beschrijving opgenomen van het overige relevante beleid.

2.2.1 Provinciaal beleid

Omgevingsvisie provincie Overijssel

In juli 2009 hebben Provinciale Staten met de Omgevingsvisie Overijssel het ruimtelijk beleid van de provincie Overijssel vastgesteld. Deze Omgevingsvisie Overijssel toont het provinciale belang en beleid in de fysieke leefomgeving. De ambitie die de provincie heeft verwoord in de Omgevingsvisie is er op gericht om:

'een vitale samenleving tot ontplooiing te laten komen in een mooi en vitaal landschap. Een samenleving waarin alle Overijsselaars zich thuis voelen en participeren. Met bloeiende steden en dorpen als motoren voor cultuur en werkgelegenheid, ingebed in een landschap waarin wonen, natuur, landbouw en water elkaar versterken.'

Uitgangspunt van de provincie is een zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik van het landelijk gebied, de zogenaamde SER-ladder voor de groene omgeving. Daarvoor heeft de provincie twee belangrijke dragers benoemd, die ook spreken uit de provinciale ambitie: duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit. Duurzaamheid vraagt om een heldere afweging van ecologische, economische en sociaal-culturele aspecten en ambities. Deze driedeling is ook bekend onder de noemer van de 3P's: People, Planet en Profit. Bij alle beleidsdiscussies zoekt de provincie naar een evenwicht tussen deze drie aspecten.

Ruimtelijke kwaliteit is een lastiger begrip, omdat het geen statisch gegeven is. De ruimte om ons heen is immers altijd dynamisch, altijd in beweging. Ruimtelijke kwaliteit is dan ook geen fysieke eigenschap van de omgeving, maar een resultaat van natuurlijke en menselijke processen, van stuwwal tot kerktoren. Ruimtelijke kwaliteit zit in de eigenschappen van de omgeving, die tot de verbeelding spreken, waar mensen zich mee identificeren en waar ze betekenis aan geven. De ruimtelijke kwaliteit omvat zo een heel spectrum van bestaande gebiedskenmerken. De provincie Overijssel heeft de bestaande gebiedskenmerken uiteengezet en verdeeld in vier lagen die elk hun eigen logica hebben: de natuurlijke ondergrond, het agrarische cultuurlandschap, de stedelijke laag en de lust- en leisurelaag.

In deze structuurvisie zijn de gebiedskenmerken van de gemeente Dalfsen eveneens uitgewerkt in de vier door de provincie onderscheiden lagen.

Lagenbenadering

De eerste laag is de laag van de natuurlijke ondergrond. Deze laag is ontstaan door abiotische processen zoals wind, water en erosie die al vele tienduizenden jaren geleden zijn begonnen. De natuurlijke laag vormt de basis voor alle ontwikkelingen die daarna hebben plaatsgevonden. Waarden in de natuurlijke laag zijn het watersysteem, de stuwwallen en bijvoorbeeld de hoogveengebieden.

De laag van het agrarisch cultuurlandschap vormt de tweede laag. Deze laag geeft een beeld van de ontginningspatronen die de mens in de natuurlijke ondergrond heeft achtergelaten om de ondergrond in gebruik te kunnen nemen. Het zijn dus ingrepen die een directe relatie hebben met de natuurlijke ondergrond. Waarden die tot het agrarisch cultuurlandschap worden gerekend, zijn onder andere essen, houtsingelpatronen of de kanalen- en wijkenstructuur in de veenkoloniën.

De derde laag wordt de stedelijke laag genoemd. In deze laag, die meer de ontwikkelingen van de moderne tijd herbergt, is de koppeling van 'stedelijke' functies aan het verbindende netwerk van wegen, spoorwegen en kanalen een ordenend principe. In deze laag komen waarden naar voren als de kenmerkende opzet van bijvoorbeeld esdorpen of wegdorpen en historische stationsgebouwen.

Tot slot is de vierde laag de zogenoemde lust- en leisurelaag. Deze laag geeft waarden als belevenis, identiteit en betekenis een plek. Kenmerken en waarden in deze laag zijn recreatieve verbindingen, landgoederen, fraaie uitzichten, maar ook bijvoorbeeld de kwaliteit 'donkerte'. Deze laag benut vooral de kwaliteiten uit de drie onderliggende lagen.

In hoofdstuk 4 'Deelgebieden' zijn de karakteristieken van de deelgebieden nader uiteengerafeld door gebruik te maken van de lagenbenadering van de provincie Overijssel.

In bijlage 1 van deze structuurvisie is nader ingegaan op het bereiken van de doelen en ontwikkelingsperspectieven die de provincie heeft geformuleerd. Basis voor ontwikkelingen is binnen elk perspectief de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Voor grootschalige ontwikkelingen in het landelijk gebied is nog een extra opgenomen: de Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving.

Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving

Het basisprincipe voor de Kwaliteitsimpuls komt uit de Omgevingsverordening van de provincie Overijssel: 'bestemmingsplannen voor de groene omgeving kunnen voorzien in nieuwvestiging en grootschalige uitbreidingen van bestaande functies in de groene omgeving, uitsluitend indien hier sociaaleconomische en/of maatschappelijke redenen voor zijn én is aangetoond dat het verlies aan ecologische en/of landschappelijke waarden in voldoende mate wordt gecompenseerd door investeringen ter versterking van de ruimtelijke kwaliteit in de omgeving'.

Vanuit deze grondgedachte kunnen de volgende uitgangspunten worden gedestilleerd:

• Er is ruimte voor sociaaleconomische ontwikkeling als deze vanuit zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik verantwoord is, past in het ontwikkelingsperspectief en wordt ingepast volgens de onderscheiden gebiedskenmerken.
• Een goede ruimtelijke inpassing van de ontwikkeling is altijd een basisvoorwaarde of basisinspanning.
• Bij nieuwvestiging en bij grootschalige uitbreiding van bestaande functies wordt naast een investering in de ontwikkeling zelf tegelijkertijd geïnvesteerd in de kwaliteit van de omgeving/het omliggende gebied.
• De geboden ontwikkelingsruimte moet in balans zijn met de investering in ruimtelijke kwaliteit, wat ook blijkt uit de ruimtelijke onderbouwing van een ruimtelijk plan.

De Kwaliteitsimpuls is van toepassing op diverse categorieën van ontwikkelingen:

• Rood voor Groen op bestaande landgoederen.
• Nieuwe landgoederen.
• Rood voor rood.
• Knooperven.
• Nieuwvestiging van agrarisch bedrijf, woningen, niet-agrarische bedrijvigheid of verblijfsrecreatie.
• Grootschalige uitbreiding van agrarische bouwpercelen (>1,5 ha), niet-agrarische bedrijven, bestaande verblijfsrecreatie of mestvergisting.
• Functiewijzigingen voor boomteelt, ondersteunend glas en vrijkomende agrarische bedrijven.

Het navolgende schema verwoordt de te doorlopen stappen bij het al dan niet toepassen van de Kwaliteitsimpuls voor ontwikkelingen in het buitengebied van de provincie en de gemeente. Afhankelijk van het type functie (gebiedseigen/gebiedsvreemd) en het doel van de ontwikkeling wordt bepaald hoe groot de inspanning is die moet worden geleverd ten aanzien van de ruimtelijke kwaliteitsprestaties.

Stappenplan Kwaliteitsimpuls Groene Omgeving

2.2.2 Gemeentelijk beleid

Toekomstvisie 'Bij uitstek Dalfsen' Missie en Visie gemeente Dalfsen 2020

De toekomstvisie 'Bij uitstek Dalfsen' Missie en Visie gemeente Dalfsen 2020 bevat de strategische koers van de gemeente Dalfsen tot aan 2020. Doel van deze visie is een herkenbaar profiel te ontwikkelen dat richting geeft aan te nemen politiek-bestuurlijke besluiten en aan de inzet van middelen. De centrale missie van de gemeente Dalfsen luidt: 'Het ontwikkelen van vitale gemeenschappen in een onderscheidende woonplaats van groene signatuur.'

De toekomstvisie is geconcretiseerd in vier onderdelen: leven en welzijn, wonen, economie en omgeving. De ambities voor het onderdeel omgeving zijn: het behoud en de ontwikkeling van landschappelijke en cultuurhistorische waarden door kwaliteitsverhogende economische ontwikkelingen. Ook wil de gemeente een betere benutting van de potenties van de Vecht.

Landschapsontwikkelingsplan Dalfsen

Het buitengebied is het visitekaartje van de gemeente Dalfsen. Het is dan ook vanzelfsprekend dat de gemeente Dalfsen zich wil profileren met een mooi en verzorgd landschap. Het grote aantal ontwikkelingen in het buitengebied van Dalfsen drukt een stempel op het landschap. Voor het garanderen en verbeteren van de kwaliteit van het landschap heeft de gemeente een landschapsontwikkelingsplan (LOP) laten opstellen. Het LOP is door de gemeenteraad op 15 februari 2010 vastgesteld en is een gemeentedekkende sectorale visie, toegespitst op de landschappelijke ontwikkeling van zeven verschillende deelgebieden. In het LOP is per deelgebied een beschrijving van het landschap gegeven. Ook is aangegeven wat de karakteristieken van het landschap in het betreffende deelgebied zijn en welke ontwikkelingen en welke kansen en bedreigingen er zijn. Een nadere beschrijving van de deelgebieden is opgenomen in hoofdstuk vijf.

Plattelandsvisie

In de Plattelandsvisie zijn de ontwikkelingen in het buitengebied van de gemeente Dalfsen in samenhang in beeld gebracht en zijn de toekomstige ontwikkelingsrichtingen van het landelijk gebied en de kleine kernen aangegeven. De Plattelandsvisie is door de gemeenteraad op 23 april 2007 vastgesteld. De Plattelandsvisie geeft naast de beschrijving van de landschappen, kansen en knelpunten, ontwikkelingsmogelijkheden en een visie per deelgebied voor de landbouw, wonen, niet-agrarische bedrijvigheid, recreatie, natuur en water, landschap en cultuurhistorie.

Ruimte voor de Vecht

De provincie Overijssel heeft in 2007 het initiatief genomen tot het programma Ruimte voor de Vecht. Ruimte voor de Vecht is een samenwerkingsprogramma. De provincie Overijssel, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties werken samen aan de veiligheid van de Vecht en de integrale versterking van het Vechtdal.

De doelstellingen van het programma zijn samengevat:

• zorg dragen voor de waterveiligheid voor mens en dier in het Vechtdal;
• het creëren van een sociaaleconomische impuls;
• integraal realiseren van de natuuropgaven (zowel water- als landnatuur).

Om deze drie doelstellingen te bereiken, heeft de gemeenteraad van Dalfsen (evenals de andere partners) in 2009 het Masterplan Ruimte voor de Vecht vastgesteld.

Het Masterplan Ruimte voor de Vecht vormt een leidraad voor de gezamenlijke planvorming en uitvoering van de gebiedsontwikkeling Ruimte voor de Vecht.

Vijf statements geven richting aan het behalen van de doelstellingen van het programma:

• 1. Ga voor de volle winst van de levende rivier.
• 2. Maak en behoud het winterbed als grote open ruimte voor landbouw, natuur, recreatie en landschap.
• 3. Maak de rivier de voorkant van het Vechtdal.
• 4. Organiseer bezoekersstromen.
• 5. Maak de Vecht manifest.

Meerjarenprogramma Duurzaamheid 2011-2012

De gemeente Dalfsen wil een CO2-neutrale gemeente worden. Het college heeft vastgesteld dat een CO2-neutraal Dalfsen in 2025, zoals in het Meerjarenprogramma Klimaat en Duurzaamheid 2009-2012 is bepaald, vooralsnog niet haalbaar lijkt te zijn. Echter, de ambitie CO2-neutraliteit blijft ook in het nieuwe Meerjarenprogramma Duurzaamheid 2012-2013 overeind. Gezamenlijk met bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners zal invulling aan deze ambitie worden gegeven. Vertrekpunt voor het gemeentelijke beleid is: "streven naar een Duurzaam Dalfsen, met balans tussen People, Planet en Profit, menselijk welzijn, natuur, milieu en economie. Niet als aparte items naast of tegenover elkaar, maar integraal als bewuste keuze naar de toekomst.

Het Meerjarenprogramma Duurzaamheid kent vijf speerpunten: Gemeentelijke organisatie, Duurzaam (T)huis, Duurzaam Bedrijf, Duurzame energie en Monitoring. De komende jaren steekt de gemeente Dalfsen hier actief op in met een 30-tal projecten, welke onder deze speerpunten worden uitgevoerd.

CO2-besparing staat in het Meerjarenprogramma Duurzaamheid centraal. Echter, er is ook steeds meer aandacht voor sociale duurzaamheid, een leefbaar en vitaal platteland. Het buitengebied biedt bij uitstek mogelijkheden om grootschalig duurzame energie op te wekken. Participatievormen en landschappelijke inpassing zijn hierbij leidend.

Wijkersbeleid N340-N48 Zwolle -Ommen
De gemeenteraad van Dalfsen heeft op 22 november 2010 de "Nota Wijkersbeleid N 340 - N48 Zwolle-Ommen" vastgesteld. Deze Nota Wijkersbeleid is in werking getreden op 8 december 2010.

De nieuwe inrichting en ligging van de N340/N48 heeft consequenties voor een aantal woningen langs het tracé. In Dalfsen gaat het daarbij waarschijnlijk om ongeveer 23 woningen die moeten wijken. Pas na de definitieve vaststelling van het provinciaal inpassingsplan door Provinciale Staten staat juridisch vast welke huizen daadwerkelijk moeten wijken.

Bewoners kunnen ervoor kiezen elders een woning te huren of een bestaande woning te kopen, maar het is ook mogelijk om -onder voorwaarden- een nieuwe woning te bouwen in het buitengebied. Dit heet 'wijkersbeleid'. Bij het wijkersbeleid gaat het dus over woningen in het buitengebied die direct (door het nieuwe tracé van de weg) of indirect (vanwege geluid) voor de op te waarderen N340/N48 moeten wijken. Bewoners die elders willen herbouwen en niet een bestaande woning kopen of huren, kunnen in deze nota lezen waaraan een toekomstige bouwlocatie moet voldoen. Het herbouwen van woningen in het kader van het wijkersbeleid is bijzonder beleid. Er moet worden aangesloten bij de uitgangspunten en kenmerken uit deze structuurvisie, maar geeft wel mogelijkheden voor nieuwbouw op niet bebouwde locaties binnen het in het wijkersbeleid aangegeven gebied.