Rogat

2.1 Historische ontwikkeling

Het tegenwoordige Rogat staat vooral bekend door de bedrijvigheid die in de kern aanwezig is. Deze ontwikkeling heeft Rogat vooral te danken aan zijn strategische ligging aan de Hoogeveense Vaart en de Rijksweg A28. Toch was Rogat oorspronkelijk vooral een woonkern.

De Hoogeveense Vaart is ontstaan door ontginning van het grote veengebied dat ruwweg was gelegen tussen Echten, Beilen, Meppel en de Reest. De vaart is gegraven nadat in 1625 een overeenkomst werd getekend waarbij de verplichting werd aangegaan om een kanaal aan te leggen om turf af te voeren. Bij het graven van het kanaal is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande wateren, zoals de Wetering. Om Meppel te bereiken moest vanaf Ossesluis (nabij Echten) een kanaal gegraven worden richting Haalweide en Rogat.

Bij het graven van het kanaal diende een hoogteverschil van 13 meter overbrugd te worden. Om het water te reguleren zijn tussen Hoogeveen en Meppel in totaal 13 schutten (sluizen) aangelegd. Eén daarvan kwam in Rogat, waarbij tevens een sluiswachterswoning werd gerealiseerd. Deze lag aan de noordzijde van de vaart ten westen van de weg Broekhuizen. Aanvankelijk was hier geen sprake van een brug, pas in 1761 bereikten de boeren van Broekhuizen overeenstemming met de Compagnie van de Vaart om op eigen kosten een wipbrug aan te leggen. De sluiswachter bedient sindsdien ook de brug. Het is waarschijnlijk dat de sluiswachterswoning tevens dienst heeft gedaan als herberg, want in 1816 wordt de bewoonster van het huis aangeduid als herbergierster.

Afbeelding 4: Omgeving van Rogat rond 1900.

De belangrijkste (straat)weg vanuit Meppel naar De Wijk, Zuidwolde en Hoogeveen liep ten zuiden van de Hoogeveense Vaart tot aan Rogat. Vanaf Rogat vervolgde de route zich via de kom van De Wijk en Veeningen naar Zuidwolde om uiteindelijk in Hoogeveen te eindigen. In 1857-1859 is de weg van Meppel naar De Wijk verhard, wat tevens een reden is geweest om tolheffing in te voeren.

Door de gunstige ligging nabij de weg en het water vestigden zich al vroeg woningen en bedrijven rondom Rogat. Juist vanwege deze ligging en het feit dat rondom de kernen De Wijk en Koekange de mogelijkheden voor bedrijfsvestiging beperkt waren, heeft het gemeentebestuur van de voormalige gemeente De Wijk in de jaren zeventig van de vorige eeuw doen besluiten om bedrijvigheid die thuishoort op een bedrijventerrein te concentreren in en om Rogat. Hiermee nam de kleine kern een belangrijke plaats in, waar het gaat om vestigingsmogelijkheden voor lokale bedrijven die het lokale verzorgingsgebied niet te boven gaan.

Dit werd nog eens versterkt door de aanleg van de rijksweg A28 van Utrecht naar Groningen. Voor het traject Hoogeveen - Lankhorst is in 1971 een tracébesluit genomen, waarna op 1 maart 1976 het tracé De Wijk - Knooppunt Hoogeveen is opengesteld. Op 25 januari 1979 volgde het traject Knooppunt Lankhorst - De Wijk. De openstelling had extra werkgelegenheid als gevolg (onder andere door de vestiging van een tankstation en wegrestaurant), maar in deze periode verdween juist ook een van de belangrijkste werkgevers uit Rogat. Vanwege noodzakelijke schaalvergroting werden de bedrijfsactiviteiten van een grote zuivelfabriek verplaatst naar Emmen en Groningen. Middels deze sluiting verdween de op dat moment oudste zuivelfabriek van de provincie Drenthe.

Rogat heeft zich in de loop der jaren gefaseerd ontwikkeld. De laatste twee decennia zijn tendensen op het bedrijventerrein waar te nemen in de richting van schaalvergroting dan wel overschrijding van het lokale verzorgingsgebied.