Zwartemeer

4.4 Groenstructuur

De bijlage Groenstructuur Zwartemeer bevat een schematisch overzicht van de huidige groenstructuur van Zwartemeer.

4.4.1 Huidige groenstructuur

Hoofdgroenstructuur

De hoofdgroenstructuur is gesitueerd langs de Verlengde Hoogveensche Vaart, met de daaraan parallel lopende wegen Eemslandweg en Verlengde Van Echtenskanaal NZ, langs de Kamerlingswijk WZ, langs het Verlengde Oosterdiep, met de daaraan parallel lopende Zuidervaart OZ en WZ en de Hoofdwijk III en de daaraan parallel lopende Barriereweg.

De Verlengde Hoogeveensche Vaart wordt aan de noordzijde ter hoogte van de bebouwing begeleid door een rij lindes en aan de zuidzijde door een rij eiken in gras. Richting Klazienaveen staat tussen de lindes her en der opslag van o.a. berk. De rij lindes gaat na het bebouwingslintje richting Klazienaveen over in eik c.q. opslag van eik en es.

Foto's: Links: Verlengde Hoogeveensche Vaart: noordzijde met lindes, aan zuidzijde eik. Rechts: beeld in de richting van Klazienaveen.

De bebouwingszijde van de, aan de noordzijde van het kanaal parallel lopende, Verlengde Van Echtenskanaal NZ kent verschillende groenstructuren namelijk gedeeltelijk wel een gedeeltelijk geen bomen. Zo staan in het gedeelte t-splitsing Verlengde Oosterdiep - Barriereweg plantvakken met lindes tussen de parkeerhavens, terwijl bij de bebouwing aan de westkant van de t-splitsing geen beplanting staat.

Foto's: Het gedeeltelijk wel en niet met bomen beplante Verlengde Van Echtenskanaal NZ

De bebouwingszijde van de, aan de zuidzijde van het kanaal paralel lopende, Eemslandweg staat in het traject Klazienaveen - centrum een enigszins gefragmenteerde rij eiken in hagen c.q. sierstruiken (o.a. rozen). Bij het centrum gaat deze rij eiken over in een rij van veldesdoorn in hagen c.q. onderbeplanting. Na de kruising met de Kamerlingswijk gaat de rij veldesdoorn wederom over in een rij eiken in een grasberm.

Het beeld van de Kamerlingswijk is eveneens monumentaal maar minder besloten omdat hier alleen een bomenrij van eik aan de bebouwingszijde aan de westkant van de wijk staat. Aan de oostzijde van de wijk wordt het beeld bepaald door het privégroen rondom de verspreid staande bebouwing in een verder open grootschalig landschap. Vanaf de Kamerlingswijk WZ is goed zicht op dit landschap.

Foto's: Links: impressie Kamerlingswijk. Rechts: impressie Barriereweg

De Barriereweg wordt begeleid door een monumentale rij lindes aan beide zijden van de weg. Deze weg ontsluit het noordoostelijk gelegen buurtje Tuindorp. Het monumentale karakter is te verklaren uit het feit dat de Hoofdwijk III met de daaraan parallel lopende Barriereweg historisch een hoofdwijk was in het veen van Barger Compascuum. In de periode 1965 - 1975 is deze wijk doorsneden door de snelweg N37 en is de Barriereweg een doodlopende weg geworden. Omdat de monumentale laan een historisch waardevolle veenkoloniale groenstructuur is, wordt zij gerekend tot de hoofdstructuur.

Tenslotte is langs de oostkant van het Verlengde Oosterdiep een rij eiken aangeplant. Omdat langs het kanaal veel opslag staat, is het zicht op het kanaal vanaf de weg vrijwel verdwenen. Langs de bebouwingszijde staat een gefragmenteerde eikenrij. De westkant van het Verlengde Oosterdiep is onbeplant, zowel langs het kanaal als langs de bebouwingkant van de weg. Hierdoor oogt het lintje vrij kaal.

Impressie Verlengde Oosterdiep

Groenaccenten

De twee dammen in de Hoogeveensche Vaart die op de T-splitsingen met het Verlengde Oosterdiep en de Kamerlingswijk zijn aangelegd, zijn ingericht met een kunstwerk en een boomgroep van lindes in gras. Daarnaast is bij de T-splitsing Hoogeveensche Vaart - Verlengde Oosterdiep naast de Protestantse kerk een overdekte 'picknickplaats' aangelegd. Deze is omzoomd met hagen en sierbeplanting.

Foto's: Kunstwerken en boomgroepen in gras op de dammen

Nevengroenstructuren

De nevenstructuur betreft de verschillende groenstructuren in de buurten van het dorp.

Een belangrijke nevenstructuur is het groen rondom de voorzieningen (winkels, scholen, kerk en sporthal) in het centrum van het dorp en toegangswegen richting deze voorzieningen. Het betreft hier vooral boomweides van o.a. lindes, esdoorns en moeraseik. Daarnaast zijn er singels tussen de scholen en de sporthal aangeplant. De Klemstrook, de straat waar de winkels zijn gesitueerd, is onbeplant.

Foto's: Links: groenstructuur bij voorzieningen. Rechts: boomweides langs route richting voorzieningen

Een tweede nevenstructuur betreft groenstructuren langs de langzaam verkeersroutes in en langs het dorp.

In het dorp betreft het de noord - zuid gerichte groenstructuur met voet/fietspad tussen de bebouwing daterend uit de jaren '50 - '60 en de bebouwing uit de jaren '80 en later. Deze noord - zuid gerichte groenzone is aangelegd op de plaats waar voorheen een wijk heeft gelegen. Deze groenstructuur bestaat uit boomgroepen in gras en een speelweide tussen de achterkanten van beide, van karakter verschillende, buurten. De groenstrook is vanuit beide buurten toegankelijk gemaakt door middel van oost - west gerichte groenstrookjes met paden.

Langs de westkant van het dorp, vanaf het sportterrein tot aan de noordelijk gelegen dierenweide 'Beatrixhoeve' wordt het fiets/voetpad begeleid door een rij eiken in gras. Vanaf het pad is uitzicht op het landschap. Het pad ligt op de plaats waar voorheen een wijk heeft gelegen.

Foto's: Links: Langzaam verkeersroute tussen 2 buurten. Rechts: langzaam verkeersroute westzijde dorp

Langs een gedeelte van de Dorpshuiswijk is een voetpad aangelegd en wel langs het gedeelte van de Runde tot aan de dierenweide. Vanaf het pad is uitzicht op het landschap en de Runde. Het voetpad wordt begeleid door een rij essen. In het dorp is aansluiting op de groenstructuur rondom de voorzieningen. Hier is tevens een oost - west gericht voetpad aangelegd dat tussen boomgroepen in gras doorloopt tot de westkant RK kerk. Bij de dierenweide is een aansluiting op de voornoemde langzaam verkeersroute richting sportterrein. Ten noordwesten van de RK kerk tot aan De Huizen is eveneens een oost - west gerichte langzaam verkeersroute aangelegd. Ook hier wordt het pad begeleid door bomen in gras.

Een derde nevenstructuur betreft de, noord - zuid gerichte, weg De Huizen. Deze weg volgt een veenkoloniaal kavelpatroon en is de verbindingsweg tussen het zuidelijke gedeelte van het dorp en het centrum. De groenstructuur langs deze weg volgt echter niet deze lijnvormige structuur. Zo staat langs het zuidelijke gedeelte van de weg een enigszins gefragmenteerde rij lindes, kent het middengedeelte alleen privégroen en wordt het noordelijke traject gedeeltelijk begeleid door een rij berken.

Foto's: Links: De Huizen: zuidelijk deel beplant met lindes.Rechts: De Huizen middengedeelte onbeplant

Een vierde nevenstructuur betreft groenstrookjes met bomenrijen (vooral moeraseik en in mindere mate berk) in gras op de koppen van de bebouwing. Deze groenstrookjes zijn zowel in de oudere als nieuwere buurtjes aangeplant.

Ook kent het dorp een zestal groene 'hofjes'. De drie 'hofjes' gelegen aan De Hoven zijn allen ingericht met drie meidoorns in gras. De andere drie hofjes zijn gelegen aan de Dorstersstraat aan de westkant van het dorp. Deze zijn ingericht met verschillende boomsoorten en sierheesters in gras. Vanaf deze hofjes is zicht op het landschap.

Foto's: Links: zicht op landschap vanuit hofje Dorstersstraat. Rechts: hofje aan De Hoven

Ten slotte is de begraafplaats aan de noordzijde van het dorp omzoomd door singels c.q. bos(plantsoen).

Recreatief groen

Het dorp heeft een sport c.q. recreatieterrein dat omzoomd is door singels, een groot speelveld omzoomd door singels en rijen moeraseiken en een ijsbaan met aan de oostkant een singel. Verder zijn er vier speelveldjes aangelegd en is er de dierenweide 'Beatrixhoeve' met een speelplek. In het gras van de speelveldjes staan bomen en de speelveldjes worden al dan niet gedeeltelijk omzoomd met sierheesters.

Aan de noordzijde van het dorp is recentelijk een 'sportlandgoed' aangelegd met o.a. een recreatieplas en golfbaan. De Runde loopt eveneens door dit gebied. De Runde is onderdeel van de PEHS.

4.4.2 Nota van Uitgangspunten hoofdgroenstructuur

Een uitgangspunt ten aanzien van de hoofdgroenstructuur is dat het een doorgaande structuur is. Ten tweede dienen boomgroottes te worden gekoppeld aan de belangrijkheid van de structuur. In het geval van een hoofdstructuur houdt dit het gebruik van bomen van de 1e grootte in en dan bij voorkeur het gebruik van cultuurhistorisch materiaal zoals de eik en linde.

De bomenrij(en) langs de Verlengde Hoogeveensche Vaart en de Kamerlingswijk zijn beeldbepalend, cultuurhistorisch waardevol en zorgen voor een monumentaal karakter dat behouden dient te worden. Toekomstig beheer dient er op gericht te zijn om deze structuurlijnen helder te houden en niet te laten vervagen door opslag.

Langs de bebouwingszijde van de Eemslandweg/Verl. Hoogeveensche Vaart zijn ter hoogte van het centrum veldesdoorns aangeplant. Aangezien dit geen boomsoort van de 1e grootte is ontbeert de hoofdstructuur ter hoogte van het centrum de, voor de veenkoloniën, karakteristieke monumentaliteit. Het verdient de voorkeur om (bij uitval) de veldesdoorns te vervangen door eik of linde.

De bebouwingszijde van de Verlengde Echtenskanaal NZ/Verl. Hoogeveensche Vaart kent verschillende boomstructuren (gedeeltelijk wel en gedeeltelijk geen bomen). Het verdient de voorkeur om de structuur ten oosten van de t-splitsing met het Verlengde Oosterdiep, namelijk lindes in de plantvakken tussen de parkeerhavens, te continueren voorv het gehele bebouwingslint.

Hoewel de monumentale rij lindes langs beide zijden van de Barriereweg op dorpsniveau niet beeldbepalend is, zijn zij cultuurhistorisch waardevol en dienen te worden behouden.

De bomenrij van eiken langs de oostzijde van het Verlengde Oosterdiep kent geen doorgaande structuur en wordt sterk vervaagd door de aanwezige opslag. Bovendien is de westzijde van het kanaal met aanpalende weg onbeplant. Hierdoor ontbeert het Verlengde Oosterdiep de voor de veenkoloniën zo karakteristieke monumentaliteit. In lijn met de Nota herinrichting verdient de aanplant bomenrijen de voorkeur. Evenals bij de Verlengde Hoogeveensche Vaart dient toekomstig beheer er op gericht te zijn om deze structuurlijnen helder te houden en niet te laten vervagen door opslag.

De groenstructuur langs De Huizen, een straat die een historische noord - zuid gerichte kavelstructuur volgt, ondersteund deze historische lijn niet. Deze kavellijn worden versterkt door een eenduidige groenstructuurlijn aan te pkanten. Dit kan door het bestaande rijtje lindes te continueren, door over het gehele traject een boomsoort van de 3e of 2e grootte kiezen (bijvoorbeeld veldesdoorn) of door te kiezen voor alleen een grasberm.