Klazienaveen

3.1 Archeologie en monumenten

3.1.1 Archeologie

De aanleiding voor het opnemen van de archeologische waarden en verwachtingen in bestemmingsplannen vloeit voort uit het Verdrag van Valletta, de Monumentenwet 1988, de Wet op de archeologische monumentenzorg 2007 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht 2010. In de Monumentenwet is vastgelegd dat gemeenten bij ruimtelijke ontwikkelingen rekening dienen te houden met de te verwachten en de aanwezige archeologische waarden. Behoud van die waarden is het uitgangspunt. Uit de verbeelding en de planregels van het bestemmingsplan dient de zorg voor de genoemde archeologische waarden te blijken.

In het kader van de Monumentenwet en de Culturele Alliantie tussen de gemeente Emmen en de provincie Drenthe heeft de gemeente Emmen eigen archeologiebeleid ontwikkeld. Hiervoor is een archeologische beleidsadvieskaart gemaakt met daarbij een rapport die als toelichting op de kaart dient. Het doel van deze documenten is om aan te geven wat de kern vormt van het archeologiebeleid en waar de beleidskeuzes zijn gemaakt.

Het gemeentelijk archeologiebeleid was ten tijde van het ontwerpbestemmingsplan nog in ontwikkeling, maar is inmiddels door de raad op 30 mei 2013 vastgesteld (Beleidsnota archeologie 2013-2018 Gemeente Emmen, RA13.0039). In het ontwerp-bestemmingsplan werd al aangekondigd dat dit naar verwachting in de eerste helft van 2013 zou plaatsvinden.

Vooruitlopend op vaststelling van dit beleid waren in het ontwerpbestemmingsplan de gemaakte beleidskeuzes al opgenomen. De conceptversie van de kaart en een toelichting hierop waren daartoe als bijlage in het ontwerp-bestemmingsplan opgenomen. Volledigheidshalve zijn deze ook opgenomen in de bijlage van dit vastgestelde plan:

• Bijlage 6 Concept Archeologische Beleidskaart Emmen, 15 november 2012
• Bijlage 7 Toelichting op Concept Archeologische Beleidskaart Emmen, 3 december 2012

De archeologische waarden en verwachtingen zijn in dit ontwerpbestemmingsplan vertaald in de dubbelbestemming "Waarde - archeologie". Met deze vertaling is op eenvoudige wijze in beeld gebracht of archeologische waarden in het geding zijn of kunnen zijn en zo ja, op welke manier daarmee dient te worden omgegaan. Binnen de dubbelbestemming "Waarde - Archeologie" is een onderverdeling gemaakt in vier dubbelbestemmingen. Per dubbelbestemming zijn planregels opgenomen voor de te bouwen oppervlakte en een omgevingsvergunningstelsel voor het uitvoeren van werken, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden. De maatvoering voor vrijstelling is afhankelijk van de te verwachten waarden of verwachtingen en is vertaald naar oppervlakten en dieptes. Bij overschrijding van de gestelde vrijstellingseisen bij ruimtelijke ontwikkelingen betekent dit dat de aanwezige waarde of verwachting moet worden onderzocht. Zie voor meer informatie ook paragraaf 5.4.4.

Historische ontwikkeling Klazienaveen

Op de historische kaart uit 1851-1855 staat Klazienaveen nog niet aangegeven. Op de plaats van het huidige Klazienaveen bevond zich destijds een uitgestrekt veengebied met als enige herkenningspunt het Zwarte Meer. Rond 1850 ontstond er een tekort aan brandstof in Nederland en werd er begonnen met de ontginning van de tot dan toe onontgonnen grote veengebieden in zuidoost-Drenthe. Er werden kanalen gegraven voor ontwatering en woningen gebouwd, en het veen werd afgegraven voor de turfwinning. Omstreeks 1884 werd er ter plaatse van het huidige Klazienaveen een turfstrooiselfabriek gebouwd en ontstond er een nederzetting. Het gebied rond deze nederzetting was in eerste instantie bekend onder de naam Bargeroosterveen. Een groot deel van het gebied was in bezit van de Groninger W.A. Scholten, die het dorp in 1890 naar zijn vrouw Klaziena noemde (Van den Enk 1984). Op de stafkaart uit 1912 is te zien dat het veengebied rond Klazienaveen dan nog steeds in vervening is. Ook in 1933 is er volgens de geologische kaart nog sprake van veenafgraving in de zogenaamde blokken (langwerpige percelen veengebied, gescheiden door gegraven sloten). Tegenwoordig heeft het gebied rond Klazienaveen voornamelijk een agrarische bestemming (land- en tuinbouw).

3.1.1.1 Archeologische verwachtingswaarde

Op de Archeologische Beleidsadvieskaart van de gemeente Emmen staat het plangebied deels gekarteerd met een middelhoge tot hoge en deels met een lage trefkans op archeologische resten. Het westelijk deel van het plangebied heeft daarmee de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie 4' gekregen en het oostelijk deel de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie 6'.

3.1.1.2 Archeologische vondstmeldingen

In het plangebied is één waarneming bekend (Archis2). Dit betreft een hamerbijl van het type Muntendam en dateert uit de Late Bronstijd (1100-800 v.Chr.) tot Midden Ijzertijd (500-250 v. Chr.)

In Klazienaveen zijn enkele verkennende booronderzoeken uitgevoerd. Uit het merendeel van de onderzoeken blijkt dat in slechts een klein deel van de onderzoekslocatie sprake is van een intacte bodem. Tot nog toe zijn er bij onderzoeken nog geen archeologische resten aangetroffen.

In de omgeving van Klazienaveen zijn verder vooral losse vondsten uit de steentijd bekend. Het betreft vooral vuurstenen artefacten uit het Paleolithicum (tot 8000 v.Chr.) tot Neolithicum (5300-2000 v.Chr.).

3.1.2 Monumenten

Nummer

Monument

Adres

Huisnr.

Plaats

Omschrijving

Datering

510960

RM

Mr Ovingstraat

1

Klazienaveen

Woonhuis

1930

EM0039

GM

Meester Ovingstraat

39

Klazienaveen

villa

1910

EM0040

GM

Meester Ovingstraat

54-55

Klazienaveen

marechausseekazerne

1905

PM2-0250

PMV

De Omloop 8

8

Klazienaveen

Kerk

1959-60

GM Gemeentelijk monument

PM Provinciaal monument

RM Rijksmonument

PMV Provinciaal monument in procedure, valt onder voorbescherming

AR Archeologisch monument

Rijksmonumenten

Op grond van de Monumentenwet 1988 kan de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) objecten aanwijzen als beschermd rijksmonument. In het plangebied is 1 object aangewezen als beschermd rijksmonument.

• Woonhuis aan de Mr. Ovingstraat 1 (gebouwd in 1919)

Provinciale monumenten

Maart 2009 is de provinciale monumentenlijst Drenthe gepubliceerd. Op deze provinciale monumentenlijst staat het object:

• Kerk aan de Omloop 8 te Klazienaveen

 

Figuur: Woonhuis aan de Mr. Ovingstraat 1 (gebouwd in 1930)

Figuur: Protestantse kerk aan de Omloop 8 (gebouwd 1959/1960)

Gemeentelijk monumenten

Op 14 oktober 2008 is de gemeentelijke monumentenlijst in werking getreden. Hiermee zijn de op de lijst voorkomende objecten aangewezen als gemeentelijk monument. Op deze monumentenlijst staan 2 objecten die in het plangebied liggen.

• Villa aan de Mr. Ovingstraat 39
• Marechausseekazerne aan de Mr. Ovingstraat 54/55

Figuur: Villa aan de Mr. Ovingstraat 39 (1910)

Figuur: Marechausseekazerne aan de Mr. Ovingstraat 54/55

3.1.3 Gegevens ten behoeve van de nadere inrichting van het plan en nieuwe ontwikkelingen

Op grond van de bekende historische, aardkundige en archeologische gegevens kan het plangebied Klazienaveen geïnterpreteerd wordt als een gebied met een deels lage en deels middelhoge tot hoge archeologische dichtheid aan vindplaatsen en vondsten. Binnen het plangebied liggen geen archeologisch monumenten.