De Swetten

2.2. Ruimtelijke structuur

Het plangebied kent aan alle zijden een logische begrenzing in de vorm van een aantal wegen. Dit zijn De Meer, de Stationsweg, de Oude Nering, het Moleneind (zuidzijde) en de Noorderhogeweg. Binnen het woongedeelte van het plangebied is (oude) lintbebouwing aanwezig langs de Oudeweg en De Meer. De ruimtelijke structuur van het plangebied wordt in belangrijke mate bepaald door de sterk van elkaar verschillende bouwstijl van beide woongedeelten van De Swetten. Dit valt te herleiden uit de verschillende bouwperiodes. Daarnaast kent het bedrijventerrein in het plangebied zijn eigen ruimtelijke structuur (begrensd door het woondeel van De Swetten, De Tijen, de Oude Nering, Moleneind zuidzijde en de Noorderhogeweg).

Regulier woondeel

Het reguliere woondeel beslaat het grootste deel van het plangebied. Het reguliere woondeel wordt door de lintbebouwing aan de Oudeweg in tweeën gesplitst. Het deel van De Swetten ten westen van de Oudeweg is een typische na-oorlogse jaren '50 / jaren '60 wijk die gekenmerkt wordt door een rasterstructuur met bebouwingstempels. Dit deel van de wijk de Swetten is opgericht om de door de opkomende industrie (de komst van Philips) in Drachten het gebrek aan woonruimte op te vangen. Daardoor heeft de wijk ook wel de benaming "Philipsbuurt". In dit deel van wijk bestaat de bebouwing overwegend uit rijen van twee á drie bouwlagen al dan niet met kap. Ook komt in de wijk kleinschalige gestapelde bebouwing van drie lagen plat afgedekt voor. Typerend is ook het groene karakter van de wijk. De wijk beschikt langs De Ee, De Rien en De Tijen over structurerende groenelementen, die langs De Ee worden versterkt door een sloot. Langs de Hardwerkerszijde en De Tijen zijn enkele grotere panden aanwezig die gebruikt worden voor maatschappelijke functies en detailhandel. Voor dagelijkse en niet-dagelijkse aankopen kunnen de bewoners in de eigen wijk terecht. De wijk kent een goede onderlinge samenhang in bebouwingsstructuur en architectuur. De detaillering van de bebouwing is eenvoudig en sober.

In het deel van De Swetten ten oosten van de Oudeweg (zoals aan de Appelhof en de Hof van Edenlaan terug is te vinden) is de woonbebouwing van recentere datum. De bebouwing bestaat hier ook uit halfvrijstaande en vrijstaande woningen. De Stationsweg in het oosten van het plangebied is te typeren als een gemengd gebied waar naast de woonfunctie ook veel andere functies voorkomen, zoals kantoren, detailhandel en overige lichte bedrijven. De Stationsweg vormt een ouder bebouwingsgebied dat te typeren is als een stedelijk lint met een hoge bebouwingsdichtheid en een afwisselend bebouwingsbeeld. De bebouwing bestaat grotendeels uit (kleinschalige) woonhuizen van één á twee bouwlagen met kap. Dominant is het beeld van relatief eenvoudige woningen in een ambachtelijk traditionele stijl uit de 19e en 20e eeuw. Daarnaast zijn op diverse plaatsen woningen van rond 1930 gerealiseerd en komen incidenteel woningen uit de naoorlogse periode voor. Tenslotte zijn in het vierkant dat wordt gevormd door de Oudeweg - Hof van Edenlaan - Stationsweg - De Meer in het noordoosten van het plangebied enkele grotere panden aanwezig die in gebruik zijn door bedrijven.

Een recente ontwikkeling is de woon-werklocatie aan 't Deel. Hiervoor is een vrijstellingsprocedure gevolgd. Dit gebied is op dit moment een braakliggend terrein waar voorheen woningen stonden. Op de locatie kunnen 12 woningen worden gebouwd in combinatie met werken.

In het reguliere woondeel is tevens lintbebouwing aanwezig. De oudste, oorspronkelijke lintbebouwing van Drachten wordt in het plangebied aangetroffen langs de Oudeweg. Deze bebouwing is sterk gerelateerd aan het beloop van de historische vaarten en wegen. De bebouwingsdichtheid heeft op een aantal plaatsen een half-open bebouwingsstructuur. Hoe verder van de oorspronkelijke ‘dorpskern’ verwijdert, hoe groter de open ruimte tussen de bebouwing is. Met andere woorden: verder van het centrum verwijderd zijn de erven doorgaans groter. Ook komt op een aantal plaatsen in het lint groenstroken voor, waterlopen ontbreken echter in zijn geheel. De bebouwing volgt in de meeste gevallen het beloop van de weg, maar is niet altijd in een strakke rooilijn gebouwd. De bebouwingsstructuur wordt in hoofdlijnen bepaald door kleinschalige woonhuizen van overwegend twee bouwlagen met kap. De zadeldaken ondersteunen voorts de samenhang in deze linten, evenals de overwegend rode baksteen en de overeenkomst in goot- en bouwhoogte. Langs het lint zijn ook kleinschalige bedrijven en voorzieningen opgenomen. Het bebouwingsbeeld is afwisselend en het materiaal- en kleurgebruik is overwegend traditioneel. Dominant is het beeld van relatief eenvoudige woningen in een ambachtelijk traditionele stijl uit de 19e en 20e eeuw met een fijne en soms rijke, maar in ieder geval zorgvuldige detaillering. Daarnaast zijn op diverse plaatsen woningen van rond 1930 gerealiseerd en komen incidenteel woningen uit de naoorlogse periode voor. Bijzondere functies wijken vaak af qua maat en schaal en soms qua materiaal- en kleurgebruik.

Bedrijventerrein

Dit deelgebied omvat de bedrijfsbebouwing van Philips en Dunlop in het zuiden van het plangebied en een strook met bedrijfsgebouwen tussen het Philipsterrein en de woonbebouwing van De Swetten. De oudere bebouwing en de terreininrichting van Philips en Dunlop heeft een onsamenhangend karakter. In het uiterste zuiden van het plangebied, aan het Moleneind NZ, is een strook met woningen gesitueerd.

In het deel van het bedrijventerrein tussen de Philips-locatie en de woonbebouwing van De Swetten zijn verschillende bedrijven, kantoren en (bedrijfs)woningen gesitueerd. Dit gebied heeft een meer gemengd karakter. Op de hoek van de Noorderhogeweg met De Lange West is een horecavoorziening met een drive-in gelegen (de McDonalds) die een kenmerkend punt en entree vormt naar de bedrijfsbebouwing aan De Lange West.

In het zuiden van het deelgebied, langs het Moleneind, is woon- en bedrijfsbebouwing gelegen met een gemengd karakter. Dit vormt een onderdeel van een oud stedelijk lint. Enkele plaatsen in dit lint zijn in gebruik door Philips. Het bebouwingsbeeld is hierdoor onsamenhangend.

De bebouwing in dit deelgebied is veelal samengesteld uit verschillende bouwmassa’s in verschillende bouwhoogten en kent een traditioneel tot eigentijds materiaal- en kleurgebruik. De detaillering is eenvoudig tot sterk.