Buitengebied 2013

2.4 Landbouw en overige functies

Het buitengebied van Franekeradeel is hoofdzakelijk in gebruik als agrarisch gebied. Landbouw is in de gemeente de belangrijkste grondgebruiksvorm en een belangrijke pijler voor de economie. In de landbouw zijn belangrijke ontwikkelingsrichtingen zichtbaar: er is sprake van schaalvergroting naar gespecialiseerde landbouw met grote bedrijven, onlosmakelijk verbonden met een verdergaande afname van het aantal agrarische bedrijven.

De landbouw in Franekeradeel

In het noordelijk gedeelte van het plangebied zijn de melkveehouderij en de akkerbouw qua aantal bedrijven en qua oppervlakte in evenwicht. In het zuidelijk gedeelte komen overwegend melkveebedrijven voor. De ontwikkelingen van schaalvergroting in de grondgebonden landbouw zullen in ieder geval in het noordelijk gedeelte in de komende 5 jaar een grote druk op de grondmarkt leggen en zullen de landbouwstructuur (huiskavel en ontsluiting) verslechteren. Met het oog op een herverdeling van de goede landbouwgronden zal een verdere samenwerking tussen akkerbouwers en veehouders alleen nog maar groter worden. Ten zuiden van Sexbierum bevindt zich een glastuinbouwgebied. Dit glastuinbouwgebied zal - met ruim 200 ha - fors uitgebreid worden. Het bestemmingsplan hiervoor is onherroepelijk.

Trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden

Wanneer we kijken naar de landbouw als belangrijkste grondgebruiker van het buitengebied, zijn de volgende trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden zichtbaar:

• de traditionele, grondgebonden landbouw is sterk aan het veranderen;
• er is een ontwikkeling gaande van schaalvergroting;
• er is belangstelling voor verbreding en verdieping, op dit moment speelt dit echter een ondergeschikte rol;
• naast grondgebonden komt niet-grondgebonden landbouw voor (glastuinbouw, intensieve veehouderij);
• in de laag gelegen gebieden kan ruimte gezocht worden voor water (wateropgave);
• 'nieuwe' grondgebruiksvormen (waterberging) bieden mogelijk kansen voor koppeling met andere functies (bijvoorbeeld natuurontwikkeling of alternatieve teelten);
• voor de bodemdaling zijn structurele oplossingen nodig. Robuuste waterbeheersingsmaatregelen in combinatie met andere functies zijn wenselijk.

Duurzame energie

Het buitengebied van Franekeradeel leent zich bij uitstek voor vele vormen van duurzame energie opwekking. Dit komt vooral door de geografische ligging en de specifieke opgaven die daaruit voortvloeien. Te denken valt aan:

• zilte teelten ten behoeve van energieopwekking;
• energieopwekking uit zoet-zout verschillen;
• biovergisting;
• wind- en zonne-energie;
• aardwarmte.

Windenergie: huidige situatie

In de gemeente zijn twee bestaande clusters en diverse solitaire molens aanwezig. In het windmolenpark De Bjirmen in Sexbierum kunnen maximaal 12 turbines komen met een ashoogte van 40 m en een rotordiameter van 45 m en in het windmolenpark bij Herbaijum maximaal 4 met een maximale ashoogte van 45 m en een rotordiameter van 52 m. De solitaire molens staan deels in het landelijk gebied en deels in bebouwd gebied op industrieterreinen. Bij deze solitaire molens is een veelheid aan hoogtes, typen en vermogen te zien.

Trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden

Wanneer we naar windenergie als belangrijkste vorm van duurzame energie in het buitengebied kijken, zijn de volgende trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden zichtbaar:

• er is sprake van een duidelijk wens tot opschaling van windturbines. Was de gangbare (mast)hoogte tot voor kort 40 meter, nu is al sprake van windturbines met een masthoogte van 60 tot 100 meter;
• de opschaling heeft grote ruimtelijke consequenties (ruimtebeslag en zichtbaarheid);
• er is in algemene zin sprake van een tendens waarbij clustering van grote turbines plaatsvindt (bijv. in parken of lijnopstellingen) in plaats van solitaire windmolens bij agrarische bedrijven.

Recreatie

Met de veranderingen die zich in het buitengebied de afgelopen decennia hebben voorgedaan, is ook de betekenis van recreatie en toerisme als economische factor toegenomen. Was de landbouw van oudsher de bepalende economische drager van het buitengebied, in de toekomst zal dat in toenemende mate mede recreatie en toerisme zijn. Ook in Franekeradeel is deze ontwikkeling (in bescheiden mate) zichtbaar.

Trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden

Wanneer we naar recreatie als grondgebruiksvorm in het buitengebied kijken, zijn de volgende trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden zichtbaar:

• de betekenis van het buitengebied als recreatiegebied neemt toe;
• toenemende belangstelling voor cultuurhistorie in relatie tot recreatie;
• 'water' is uit oogpunt van recreatie in het buitengebied van Franekeradeel nog vrijwel een 'onontdekte parel';
• koppelingen tussen ontwikkelingen in de recreatieve sfeer met bijvoorbeeld natuurontwikkeling mogelijk (aanleg paden, verbreden waterlopen, etc.);
• in het buitengebied is een toenemende belangstelling voor de paardensport en het hobbymatig houden van paarden zichtbaar.

Wonen en bedrijvigheid

Het buitengebied is voor veel mensen ook een woon- en/of werkgebied. Steeds meer mensen willen graag in het buitengebied wonen, al dan niet voor de uitoefening van nevenactiviteiten.

Trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden

Wanneer we naar wonen en bedrijvigheid als grondgebruiksvorm in het buitengebied kijken, zijn de volgende trends, ontwikkelingen en dwarsverbanden zichtbaar:

• er is sprake van een toenemende betekenis van het buitengebied als woongebied;
• voor vrijkomende boerderijen moet een nieuwe invulling worden gezocht;
• 'landgoedwonen' staat in de belangstelling (kloosters/stinzen), evenals nieuwe, aan het landschap gerelateerde woonvormen ('landschappelijk wonen', bijv. 'wonen achter de dijk');
• bij nieuwe woonvormen kan een koppeling worden gezocht met recreatie, natuurontwikkeling of cultuurhistorie;
• er is een toename te zien in het aantal woon-/zorgcomplexen, ook in het buitengebied;
• bij de dorpen bestaat behoefte aan ruimte voor bedrijvigheid c.q. aan kleine bedrijventerreinen.

Paarden

In Franekeradeel is sprake van een toename van paardensportactiviteiten in het buitengebied. De ruimtelijke consequenties komen onder meer tot uiting in een toename van het aantal maneges, het hobbymatig houden van paarden en een grotere behoefte aan ruiter- en men-paden. Ook paardenbakken doen hun entree in het buitengebied.