Buitengebied

4.3 Westerbroek en omgeving

4.3.1 Structuurvisie Westerbroek

In en rondom Westerbroek doet zich een aantal ruimtelijke opgaven voor. De opgaven hebben zich op verschillende momenten in de tijd aangediend en op die verschillende momenten is ook de planvorming voor realisatie van de opgaven ter hand genomen. Hieronder zijn die plannen genoemd met daarachter tussen haakjes de paragrafen waarop verder in dit bestemmingsplan op de betreffende opgave nader is ingegaan.

• 1. De oprichting van ongeveer 30 woningen in het plan Jellesbosch (zie 4.3.2);
• 2. De oprichting van een multifunctioneel centrum (MFC) en ongeveer 20 woningen (zie 4.3.2);
• 3. De aanleg van een robuuste ecologische verbindingszone (zie 4.3.3).

De locatie en de invulling van deze plannen zijn te weinig op elkaar afgestemd en de bestaande ruimtelijke situatie en belemmeren gedeeltelijk elkaars functioneren. Het gemis doet zich voelen van een samenhangend ruimtelijk kader dat de gewenste ontwikkelingsrichting voor Westerbroek op de lange termijn weergeeft. Op basis van dat kader kunnen vervolgens keuzes worden gemaakt over de betreffende plannen. Om dat kader te bieden is de structuurschets Westerbroek opgesteld.

De structuurschets voorziet in de aanleg van nieuwe natuurgebieden in het gebied dat zich uitstrekt van het zuidwesten tot het noordoosten van Westerbroek. Daar is de robuuste ecologische verbindingszone voorzien. In dat gebied zijn namelijk al verscheidene natuurgebieden van grote omvang aanwezig, waaronder het Hesselinksbos. De aanwezigheid van de natuurgebieden biedt kansen om op die bestaande natuurgebieden aan te haken en daarmee de inspanning voor de aanleg van de zone te beperken. Het gebied staat tevens minder onder invloed van stedelijke activiteiten van het industrieterrein Hoogezand-West dan het gebied ten zuidoosten van Westerbroek. Die stedelijke activiteiten kunnen namelijk een verstorend effect hebben op de flora en fauna dat gebruik zal maken van de verbindingszone. Het gaat dan onder andere om de productie van licht, geluid, geur en verkeersbewegingen.

Uit de landelijke en provinciale planvorming voor de robuuste verbindingszone tot op heden, mag worden geconcludeerd dat het zeer waarschijnlijk is dat de ecologische verbindingszone ook inderdaad in het gebied ten zuidwesten en noordoosten van Westerbroek wordt gerealiseerd.

In de structuurschets is het bestaand bebouwd gebied weergegeven. Stedelijke ontwikkelingen (zoals bouw van woningen en voorzieningen) zullen in principe in dat gebied plaats moeten vinden. Op het moment dat in het bestaand gebied geen mogelijkheden zijn om die ontwikkelingen te realiseren (waarbij ook de mogelijkheden van herstructurering moeten worden overwogen) kan buiten het bestaand bebouwd gebied naar geschikte locaties worden gezocht. In de structuurschets is het gebied aangegeven wat dan voor nieuw te ontwikkelen bebouwing in aanmerking komt.

De oostelijke en westelijke grenzen van het gebied voor nieuw te ontwikkelen bebouwing, zijn bepaald aan de hand van de oostelijke en westelijke randen van de bestaande bebouwing en de natuurlijke grenzen die in het landschap aanwezig zijn. De zuidelijke grens van het te ontwikkelen gebied is op dezelfde wijze bepaald, waarbij ook de bebouwingsdichtheid aan beide zijden van de Oudeweg bepalend is geweest. Voorbij de grens overheerst de beleving van open ruimte met een groen karakter en is verdere bebouwing niet gewenst.

Het nieuw te ontwikkelen gebied sluit aan op de woonbuurt de Boekhors. De locatie en het ontwerp van de verkeersstructuur voor die woonbuurt, is destijds bewust gekozen om verdere uitbreiding van Westerbroek naar het zuiden mogelijk te maken. In de structuurschets wordt die mogelijkheid benut.

Als overgang en buffer tussen de natuurgebieden en de bebouwingsgebieden, voorziet de structuurschets in de oprichting van landgoederen. Hiermee worden landgoederen bedoeld zoals genoemd in de provinciale omgevingsverordening: een woongebouw in het landelijk gebied in combinatie met ten minste vijf hectare aaneengesloten terrein waarvan tenminste 60% voor het publiek toegankelijk is. De landgoederen zullen vergelijkbaar zijn met het bestaande landgoed op het adres Rijksweg West 65.

De landgoederen dragen bij aan het behalen van meerdere doelen. Zo kunnen de landgoedwoningen de realisatie van de robuuste verbindingszone beter haalbaar maken. Bij de verwervingsacties van gronden voor de realisatie van de verbindingszone, is namelijk naar voren gekomen dat eigenaars in ruil voor gronden een omvangrijke woningbouwlocatie willen. Die bouwlocatie kan (slechts) worden gegeven in de vorm van een landgoed of landgoedwoning.

4.3.2 Woningbouw

Het dorp Westerbroek kampt met een soortgelijke leefbaarheidsproblematiek als Kiel-Windeweer; ontgroening, vergrijzing, te weinig doorstroming op de woningmarkt en voorzieningen staan onder druk. Het bieden van extra woningbouwmogelijkheden draagt bij aan de oplossing van deze problemen. In de Dorpsvisie Westerbroek 2012 (die in 2002 door het dorp is opgesteld) is aangegeven dat behoefte is aan ongeveer 20 woningen.

Om aan deze woningbouwvraag tegemoet te kunnen komen is in het voorontwerp van dit bestemmingsplan de bouw van 30 woningen opgenomen op een locatie nabij de Bokkelaan. Dit plan staat bekend onder de naam 'Jellesbosch'.

Plan Jellesbosch

Sinds 2006 is de planvorming voor de oprichting van een multifunctioneel centrum (MFC) in Westerbroek van start gegaan. Aanleiding voor de planvorming voor het MFC is dat het bestaande dorpshuis niet meer voldoet aan de bouwkwaliteitseisen en aan de gebruikseisen van de huidige gebruikers. Daarnaast heeft met name de basisschool een nieuwe gymzaal nodig. In een op te richten MFC kunnen zowel een modern dorpshuis als een nieuwe gymzaal een plek krijgen. Door clustering van beide functies in één gebouw worden de mogelijkheden tot dubbelgebruik van de ruimten benut. Momenteel wordt onderzocht aan welke maatschappelijke functies nog meer behoefte is (zorgpunt, kinderopvang etc), zodat kan worden bekeken of die functies kunnen worden opgenomen in de planvorming voor het MFC. Ook wordt onderzocht welke locatie het meest geschikt is om een MFC op te richten. Bij het onderzoek naar de mogelijk functies en locaties wordt ook beschouwd in hoeverre het wenselijk en mogelijk is om het bestaande dorpshuis, met daarin de bestaande gymzaal, te renoveren of ter plekke opnieuw op te richten.

Tot op heden voorziet de planvorming voor het MFC in de oprichting van 22 woningen. Met de opbrengst van de woningbouw kan de oprichting van de MFC mede gefinancierd worden. Als mogelijke woningbouwlocaties wordt gedacht aan de locatie gelegen in het verlengde van de Boekhors (14 half- en vrijstaande woningen) en ter plekke van het bestaande dorpshuis (8 appartementen).

KEUZE

Het plan Jellesbosch voorziet in ongeveer 30 woningen en het plan voor de MFC in ongeveer 22 woningen. De realisatie van béide woningbouwplannen zal een te grote belasting zijn voor de bestaande sociale en ruimtelijke structuur van Westerbroek. Eén van de woningbouwplannen moet vervallen. Mede in het kader van het opstellen van de structuurschets Westerbroek is bekeken in hoeverre de plannen 'Jellesbosch' en het plan 'MFC met woningbouw', wenselijk zijn om verder te ontwikkelen.

Besloten is het plan Jellesbosch geen doorgang te laten vinden. Voor dit besluit zijn meerdere redenen aan te voeren. Om de robuuste verbindingszone optimaal te laten functioneren is de realisatie van het woningbouwplan Jellesbosch niet gewenst. Het plan Jellesbosch zal een verstorend effect hebben op de migrerende flora en fauna door de licht-, geluid- en geurproductie en de bewegingen die inherent zijn aan een cluster van 30 woningen. Door Westerbroek niet aan de zijde van de robuuste verbindingszone uit te breiden, maar in het dorp zelf of ten zuiden van het dorp, wordt dat verstorend effect op de robuuste verbindingszone voorkomen.

Een andere reden om Jellesbosch geen doorgang te laten vinden is de haalbaarheid van het plan. Als reactie op het voorontwerp van dit bestemmingsplan heeft de provincie onder andere aangegeven dat het plan niet is gebaseerd op een heldere analyse en een consistent toekomstbeeld voor het dorp. Met de structuurschets Westerbroek wordt dat toekomstbeeld wel gegeven, maar blijkt het plan niet te passen in de nieuwe inzichten omtrent de gewenste ontwikkelingsrichting van het dorp. De woningbouwlocaties die in het plan voor de MFC zijn opgenomen passen daarentegen geheel binnen de structuurschets Westerbroek.

Omdat de planvorming voor de oprichting van het MFC zèlf op dit moment nog niet concreet genoeg is (het onderzoek naar op te nemen functies en geschikte locaties loopt nog), wordt hiervoor geen bouwmogelijkheid in dit bestemmingsplan opgenomen. De bijbehorende mogelijke locaties voor woningbouw zijn wèl opgenomen, met een wijzigingsbevoegdheid. Deze systematiek biedt de mogelijkheden om flexibel op de uitkomst van het functie- en locatieonderzoek voor het MFC in te spelen.

4.3.3 Robuuste ecologische verbindingszone

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is, samen met de provincies, bezig met de realisatie en aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) in Nederland. De EHS bestaat uit grotere natuurgebieden. Door bescherming van deze natuurgebieden, krijgen zeldzame planten en diersoorten weer overlevingskansen. De overlevingskansen voor veel plant- en diersoorten wordt sterk vergroot als verbindingen tussen die natuurgebieden mogelijk zijn.

De provincie Groningen en het ministerie van LNV zijn van plan om een robuuste ecologische verbinding aan te leggen tussen de natuurgebieden van het Hunzedal en Midden Groningen waardoor uitwisseling van dieren en planten tussen deze gebieden mogelijk wordt. De aanleg van deze robuuste ecologische verbinding biedt mogelijkheden om ook de landbouw, de recreatie en de leefbaarheid in dit gebied te stimuleren.

Gezocht wordt naar ruimte voor deze verbinding rond Westerbroek, in het gebied tussen de A7, het spoor en het Winschoterdiep en de bebouwing van Foxhol. De volgende kaart geeft de zoekruimte voor de ecologische zone aan zoals deze is opgenomen in de provinciale omgevingsverordening (bruin gearceerd gebied).

Zoekruimte verbindingszone

Een robuuste verbinding is een route waar dieren langs kunnen trekken en een plek waar ze kunnen rusten en eten. Het is ook een leefgebied voor dieren en planten. De verbinding bestaat uit diverse knooppunten (natuurgebieden) verbonden door linten natuur waarin dieren zich gemakkelijk kunnen verplaatsen. Die linten worden zijn ongeveer 100 tot 200 meter breed. Een robuuste verbinding wordt 'ontworpen' voor bepaalde doelsoorten. Voor de verbinding door het plangebied Westerbroek zijn dit onder meer de otter, de Noordse woelmuis en de ringslang. Als het gebied geschikt is voor deze doelsoorten zullen ook vele andere dier- en plantsoorten zich er thuis voelen.

De keuze voor een robuuste verbindingszone nabij Westerbroek is vastgelegd in provinciale beleidsplannen. De provincie is reeds van start gegaan met grondverwerving in het gebied en met de verdere uitwerking van de plannen. Het is echter op dit moment nog niet mogelijk om aan te geven waar de verbindingszone precies gaat lopen. Dat is van veel, op dit moment nog onzekere, factoren afhankelijk. Hoe de route gaat lopen, hangt af van hoe de puzzel van kansen (bijvoorbeeld grondverwerving), wensen (bijvoorbeeld vanuit ecologie, water of recreatie) en knelpunten kan worden opgelost.

In het bestemmingsplan is de robuuste verbindingszone niet mogelijk gemaakt omdat de planvorming daarvoor nog niet voldoende concreet is. Met de aanleg van de zone is wel rekening gehouden door in het bestemmingsplan geen ontwikkelingen mogelijk te maken die een significante beperking opleveren om een hoogwaardige verbindingszone aan te kunnen leggen, zoals woningbouw.