Bestemmingsplan Reitdiep 2012

3.1 De huidige ruimtelijk-functionele structuur

Algemeen

De wijk Reitdiep bevindt zich in het open wierdenlandschap ten noordwesten van de stad Groningen. De wijk vormt voor de stad een specifieke begrenzing en dit deel van de stad vormt een helder begrensd gebied in een open landschap. Dit is dan ook het uitgangspunt geweest voor het ontwikkelen van het woongebied aan het begin van deze eeuw: heldere begrenzingen, duidelijke en herkenbare randen. De keuze voor een harde, scherpe overgang, als contrast met het open wierdenlandschap, komt voort uit de nota 'De Stad van Straks': “De overgang van het landschap naar de stad is hier de overgang van een open wierdenlandschap - met een ecologische hoofdstructuur en tegelijkertijd een weidevogelgebied - naar de harde randen van de wijken Vinkhuizen en Paddepoel. Het realiseren van een nieuw stuk stad in dit gebied is een opgave die op veel verschillende manieren vorm gegeven kan worden. Kenmerkend moet echter altijd zijn, dat er sprake is van een 'stedelijk gevoel' bij bewoners en bezoekers, die (..) deze plek bewonen en bezoeken. Een gevoel dat ontstaat door een zekere mate van concentratie (en) door verschillen in bewonersgroepen, (..) woon-/leefstijlen en architectuur…”

De belangrijkste uitgangspunten bij het ontwerp van de wijk waren de thema's 'wonen aan het water' en 'wonen in het landschap'. De wijk biedt een gevarieerd woonmilieu, dat zich nadrukkelijk onderscheidt van andere wijken in de stad. De wijk kenmerkt zich door een stedelijke, compacte woonomgeving en groepen van woningen in kleinere concentraties. Het ontwerp is zorgvuldig afgestemd op het omliggende landschap. Het aan de zuidkant gelegen havengebied vormt een aantrekkelijke overgang tussen de bestaande stad en de achterliggende woonwijk.

De hoofdopzet van het plan wordt gevormd door twee woonstrips langs twee kenmerkende assen en door het woongebied rondom de Reitdiephaven. De beide assen zijn georiënteerd op de wierde Dorkwerd. Het betreft de wateras van het Reitdiep waarlangs de woonstrip 'Eilanddomeinen' is gerealiseerd en een zone hier ten westen van, waar het woongebied 'De Groene domeinen' is gerealiseerd. Tussen beide domeinen bevindt zich een groene enclave. Onderdeel van de Groene domeinen zijn twee woonwierden die als vooruitgeschoven posten in het landschap zijn gerealiseerd.

Deelgebieden

De ingesloten ruimte die wordt gevormd door de twee hiervoor genoemde assen, die een hoek met elkaar vormen, bestaat aan de zuidzijde uit het havengebied met op dit havengebied georiënteerde woningen, een jachthaven, wijkvoorzieningen en andere stedelijke functies. Dit is het dynamisch en levendig hart van het plan. Naar het noorden toe ligt een nog uit te werken woongebied. Deze wordt aan de noordkant begrensd door de Professor Uilkensweg. Hier wordt - buiten het plangebied - een scholencomplex gerealiseerd.

In de hoek die de twee assen met elkaar maken opent zich een groene ruimte, “de groene enclave”, een hoogwaardige en waardevolle, groene ruimte waar het water langs de randen op is georiënteerd en die daar mede haar kwaliteit aan ontleent. Een ruimte die lucht geeft aan het woongebied en een specifieke bijdrage levert aan het open karakter van het gebied.

De Eilanddomeinen

De woonstrip 'Eilanddomeinen' tussen de Hoogeweg en de Reitdiepdijk bestaat uit een reeks woondomeinen in de vorm van eilanden in het water met als thema 'wonen aan en op het water'. De noordzijde van dit woongebied wordt begrensd en gemarkeerd door een rij woningen achter de Reitdiepdijk, die de verbinding vormt tussen land en water. Langs de wateras, achter de Reitdiepdijk, is het gebied in geringe mate verhoogd. De overgang met het gebied aan de binnenzijde van de Reitdiepdijk is zorgvuldig ingepast.

Langs de Hoogeweg is de verkaveling in een rechte lijn langs het water gerealiseerd. De eilanden zelf zijn niet met elkaar verbonden. Achtererven grenzen aan het water. Hier zijn ook plekken voor aanlegsteigers aanwezig. De overgang met de Reitdiepdijk is natuurlijker vormgegeven.

Woningen in de Eilanddomeinen

Woningen in de Eilanddomeinen

De Groene domeinen

De woonstrip 'Groene domeinen' bestaat uit een aantal woondomeinen in het landschap met als thema 'wonen in het landschap'.

Op de grens van het landschap is een harde woonrand gerealiseerd. De woondomeinen zijn ten opzichte van het bestaande maaiveld aanmerkelijk verhoogd.

Het centrale deel van de woonstrip tussen de groene enclave en Joeswerd bestaat uit kleine woondomeinen die in oost-westelijke richting zijn verkaveld en die door middel van woonstraatjes worden ontsloten vanaf de groene enclave. De woonstraatjes van de woonstrip hebben een gevarieerd straatprofiel. Een drietal ervan is voorzien van een groene zone. Op deze wijze wordt een groene oostwestverbinding tussen het landschap en de centrale groene zone mogelijk gemaakt. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan een gedifferentieerd woonmilieu.

Er zijn hier veel vrije kavels uitgegeven en er komen verschillende woningtypen voor. Langs de groene enclave speelde particulier opdrachtgeverschap een belangrijke rol bij het ontwerp van de woningen. Langs Joeswerd bestaat het bebouwingslint uit zogenaamde flexibele woningen. De woningen zijn gevarieerd qua hoogte (2 of 3 lagen, met of zonder kap) en qua diepte.

Aan de zuidkant van de 'Groene domeinen' is in samenwerking met Kuub (centrum voor particuliere bouw) Reitdiep 't Dorp ontwikkeld. Binnen bepaalde randvoorwaarden hebben de bewoners veel inspraak in de nieuwe woning gehad.

De beide vooruitgeschoven woonwierden aan de westrand bestaan uit vrijstaande, twee-onder-een- kapwoningen en enkele rijwoningen. De wierden vormen een uitzonderlijke stadsrand. Ze worden op een centrale plek ontsloten vanaf de groene enclave. Door hun ligging in het landschap en vanwege het feit dat ze de rand van de stad markeren, is met name de vormgeving van de randen van cruciaal belang. Ze zijn verschillend van karakter, maar vertonen intern een sterke ruimtelijke en architectonische samenhang. Ze hebben elk een eigen specifieke identiteit: de 'introverte' wierde aan de noordzijde en de 'extraverte' wierde aan de zuidzijde. De introverte wierde heeft een meer landelijk ingetogen karakter, terwijl de extraverte wierde een nadrukkelijk naar buiten gericht, meer stedelijk karakter heeft.

Woningen in de Groene domeinen

Woningen in de Groene domeinen

De noordelijke 'introverte wierde'

Voor de noordelijke 'introverte wierde' geldt dat ze kenmerkende eigenschappen van de klassieke wierde heeft, zoals een organische structuur en een hoger gelegen kern. Door deze hoger gelegen kern ontstaat een bolvormige wierde met naar de rand toe aflopende tuinen. De wierde wordt omgeven door een waterpartij en door middel van een vaste brug ontsloten. De waterpartij vormt de fysieke grens tussen wierde en landschap. De buitenrand van de wierde, langs het water aan de voet van de aflopende tuinen, is door middel van een voetpad openbaar toegankelijk. Een collectieve haag aan de voet van deze tuinen schermt de tuinen af en benadrukt de groene grens tussen wierde en landschap. De woningen worden door middel van een binnen'ring' ontsloten. De buitenring wordt gevormd door het rondgaand openbaar voetpad langs het water. Door de hoger gelegen kern en door variatie in de hoogte van bebouwing wordt de oriëntatie van de woningen in de kern op het omliggende landschap mogelijk gemaakt. De bebouwing bestaat uit een ensemble van vrijstaande en dubbele woningen, en is organisch gerangschikt. De woningen vormen een ruimtelijk en architectonisch ensemble. Kleur, materiaalgebruik en architectonische vormtaal zijn afgestemd op het introverte karakter van de wierde. Daarmee onderscheidt deze zich van de andere onderdelen van het noordwestelijk woongebied van de wijk Reitdiep.

De zuidelijke 'extraverte wierde'

De zuidelijke 'extraverte wierde' wordt, net als de 'introverte wierde', omgeven door een watergang. In tegenstelling tot de 'introverte' wierde worden de woningen door middel van een buitenring ontsloten; daarnaast heeft deze wierde, in plaats van een ingetogen en organisch karakter, een naar buiten gericht en meer formeel karakter.

De woningen langs de buitenring maken een front naar het landschap en vormen op deze wijze een duidelijke stedelijke rand. Behalve door een buitenring worden de overige woningen op de wierde ook intern ontsloten. Pleintjes of groene ruimtes bieden plek voor kleine speelvoorzieningen. De richting en vormgeving van de kappen benadrukken de ruimtelijke samenhang binnen de wierde; gezamenlijk vormen ze het 'dak' van de wierde.

De wierde wordt voor het verkeer door middel van een duikerdam aan de oostzijde ontsloten vanaf de groene as. Aan de zuidzijde is een tweede ontsluiting geprojecteerd, die aangesloten zal worden op het toekomstige, aangrenzende woongebied dat is geprojecteerd tussen deze extraverte wierde en de Friesestraatweg. De buitenrand en het binnendeel van de wierde zijn door middel van fiets- en voetpaden met elkaar verbonden.

Reitdiephaven

Reitdiephaven ligt ten noorden van de wijk Vinkhuizen, in de oksel van de Friesestraatweg en het Reitdiep. De jachthaven met zijn voorzieningen aan de zuidzijde ervan vormt de kern van het plangebied.

De steigers van de haven staan haaks op de zuidelijke oever. Er is plaats voor ongeveer 225 ligplaatsen. Een watergang verbindt de jachthaven met het Reitdiep. Op de kruising van deze watergang en de Hoogeweg biedt een brug in de Hoogeweg doorgang aan het vaarverkeer.

De haven is rondom openbaar toegankelijk. Rond de jachthaven zijn er zones met verschillende functies, die een relatie hebben met en gericht zijn op de haven.

De volgende zones kunnen worden onderscheiden: het Havenplein, het Maritiem Centrum en het Festivalterrein aan de zuidzijde, de Boardwalk aan de noordzijde, de Boulevard aan de oostzijde en de Parkappartementen aan de westzijde.

Zones in Reitdiephaven

Centraal met betrekking tot de openbare ruimte staat de haven met een sfeer en inrichting die past bij een havenmilieu. Er is samenhang tussen de verschillende zones in de inrichting van de openbare ruimte.

• Het Havenplein aan de zuidzijde manifesteert zich als een markant ruimtelijk zwaartepunt in het havengebied. De hogere bebouwing in dit gebied maakt een front naar de Friesestraatweg en presenteert zich nadrukkelijk als een toegang naar de stad. Een geleding van de gebouwen en open ruimtes tussen de gebouwen zorgen ervoor dat een duidelijke oriëntatie mogelijk is en de zichtrelatie vanaf de buitenrand naar de haven gewaarborgd blijft.
• Aan de zuidelijke rand is ook het Maritiem Centrum gerealiseerd. De gebouwen, variërend van twee tot vier bouwlagen, herbergen onder meer maritieme en havengebonden functies. Naar de Friesestraatweg toe presenteert de bebouwing zich als één front met een representatieve gevel.
• Het Festivalterrein in de zuidoosthoek was in bestemmingsplan Reitdiep/ Reitdiephaven voorzien van de bestemming Uit te werken stedelijke voorzieningen, die een veelheid aan functies mogelijk maakte, zoals wonen, horeca, detailhandel, maatschappelijke functies en watergebonden bedrijvigheid. Er was geen maximale hoogte opgenomen. Het op dit bestemmingsplan gebaseerde uitwerkingsplan concretiseerde deze bestemming voor het Festivalterrein naar de bestemming Hotel met maximaal 5 bouwlagen (exclusief onderbouw en kap).
  In het voorliggend bestemmingsplan, dat in hoofdzaak ten doel heeft de bestaande bestemming en/of feitelijke situatie vast te leggen, is de (nog niet gerealiseerde) hotelbestemming met bijbehorende bebouwingseisen van het uitwerkingsplan overgenomen.
  De mogelijkheid bestaat dat in de toekomst, in plaats van aan de hotelfunctie, toch meer wordt gedacht aan een invulling met woningen. In het verleden zijn er plannen gemaakt om ter plaatse twee tweespanners (dubbele woontorens) in 18 bouwlagen te realiseren. Hiertoe werd een stedenbouwkundig plan opgesteld (de Herziening Uitwerkingsplan Reitdiephaven, 2007), dat de inspraak doorliep en waarmee de raadscommissie instemde; dit leidde echter niet tot een concreet bouwplan. Mocht in de toekomst opnieuw voor de functie wonen worden gekozen, dan zullen belanghebbenden in de gelegenheid worden gesteld op die plannen te reageren.
• De Boardwalk grenst aan de noordzijde van de haven. Deze naam is ontleend aan de wijze waarop deze waterrand is vormgegeven. Het betreft een woongebied, waarvan de woningen op het water zijn georiënteerd. De woningen zijn gelegen aan de rand van de haven. In de haven zijn zogenaamde pierwoningen gerealiseerd. De woningen hebben een ondergrondse parkeergarage.
• Aan de Boulevard, aan de oostzijde van de haven, zijn woningen gerealiseerd met uitzicht op de haven. De Boulevard zorgt voor een duidelijke scheiding tussen het havengebied en de functie daarachter (het Poortje).
• De Parkappartementen bevinden zich aan de westzijde van het havengebied. Hier staan twee grote woontorens met appartementen in de koop- en huursector. Op de begane grond zijn andere functies, zoals een dierenartspraktijk, denkbaar. Omdat deze locatie een prominente plek heeft binnen het plangebied, namelijk bij de entree, zijn er hoge eisen gesteld aan de vormgeving van het parkeren; dit vindt plaats onder een groen dak.

Woningen aan de jachthaven

Woningen aan de jachthaven