Bestemmingsplan Hoornse Meer, Hoornse Park en Piccardthof

4.3 Water

Beleid

Het beleid ten aanzien van water is vastgelegd in het 'Waterwerk, verbreed Groninger Rioleringsplan' van de gemeente Groningen (planperiode 2009-2013). Daarnaast wordt gewerkt volgens de stedelijke wateropgave van de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's.

De natuurlijke relatie van water met zijn omgeving ligt in steeds sterkere mate (mede) ten grondslag aan de ruimtelijke ontwikkeling. Het water als medeordenend principe. Water legt verbindingen tussen de bodem, de natuurlijke ontwikkeling en de gesteldheid en beleving van de woon- en werkomgeving.
Bij de planvorming wordt in een vroegtijdig stadium overlegd met de waterbeheerders (watertoets). In het kader van de watertoets zal nadere uitwerking van de principes van afwatering en ontwatering in relatie tot de waterkwaliteit en -kwantiteit plaats moeten vinden in overleg met de waterbeheerder. Het plangebied valt binnen het beheergebied van waterschap Noorderzijlvest. Het waterschap vervult een adviserende en toetsende rol.

Waterstructuur

Het plangebied maakte oorspronkelijk deel uit van het stroomdal van de Drentse Aa. Op dit moment vindt nog de afvoer van het water van het Paterswoldse Meer, het Hoornse Meer en de Hoornse Plas plaats via de Woldsloot en de Piccardthofplas in noordelijke richting naar het Hoendiep.

De Piccardthofplas is in de zestiger jaren ontstaan, toen in een oorspronkelijk meertje zand werd gewonnen voor de aanleg van de A7. De grote diepte van de plas (circa 30 meter) heeft tot gevolg dat zowel de zoete regionale kwel uit de Hondsrug als de diepere zoute kwel in de plas uittreden.

Omdat de aanvoer van oppervlaktewater van redelijk goede kwaliteit is, zijn de omstandigheden in de plas min of meer uniek, wat heeft geleid tot een ecosysteem van grote waarde. De plas is daarom aangemerkt als 'Stedelijk Natuurwater'. Stedelijk natuurwater bestaat uit wateren in stedelijke groengebieden die onderdeel zijn van de Stedelijke Ecologische Structuur (SES). Deze natuurwateren hebben een zeer goede waterkwaliteit. De oever- en watervegetatie is een wezenlijk onderdeel van de biotoop. Het water van de Piccardthofplas is schoon en voedselarm en vormt een uniek milieu dat gekoesterd moet worden. Het waarborgen van deze kwaliteit vereist een zekere mate van isolement. Kwelstromen mogen niet wijzigen, de grondwaterstand moet stabiel blijven en de inlaat van gebiedsvreemd water moet worden tegengegaan.

De plas vormt echter tevens een schakel in de natte ecologische infrastructuur tussen de Drents-Groningse meren en de Friese meren. Dit betekent dat een beperkte doorstroming vanuit het Hoornse Meer naar het Stadspark gewenst is. In de huidige situatie is een evenwichtssituatie tussen isolement en doorstroming bereikt.

De Woldsloot vormt het blauwe deel van een ecologische verbindingszone tussen het Paterswoldse Meergebied en het gebied rond de Piccardthofplas.

De watergangen in de wijk Piccardthof rondom de plas hebben de stadswaterfunctie 'Duurzaam Stedelijk Water'. Duurzaam stedelijk water wordt veelal aangetroffen in of nabij nieuwere woonwijken en in kleinere stadsparken. Dit water heeft een goede waterkwaliteit.

De hoofdwaterstructuur in de wijk Hoornse Meer bestaat uit een vijverreeks en een watergang die het nieuwbouwgebied scheidt van de oude bebouwing langs de Veenweg. Zowel op het zuidelijke uiteinde van de vijverreeks als op de scheidingssloot zijn doorspoelvoorzieningen aangebracht, waardoor de watergangen doorgespoeld kunnen worden met water uit het Hoornse Meer. Het gebied ten oosten van de wijk, het Onland, watert af via de vijvers van de wijk.

De afwatering van de wijk Hoornse Meer is geregeld via de Onlandse Tocht. Deze watergang, die parallel aan de Van Swietenlaan ligt, zorgt voor de afvoer van overtollig water naar de Piccardthofplas.

Het Hoornse Park kent eenzelfde scheidingssloot tussen de wijk en de bestaande bebouwing langs de Veenweg.

De voornaamste functie van de Onlandse Tocht en de vijvers in Hoornse Meer is de aanvoer, afvoer en berging van water. Dit correspondeert met de stadswaterfunctie 'Stedelijk Water'. De vijvers in Hoornse Meer zijn traditionele stadsvijvers met een ruimtelijk-stedenbouwkundige functie.

Tussen Hoornse Meer en Hoornse Park ligt de Veenweg. Dit is een stuk bestaande bebouwing tussen de beide nieuwere wijken. Aan de noord- en zuidzijde zijn de historische waterlopen nog aanwezig. Deze waterlopen hebben een ontwaterende functie.

In een veengebied is een goede beheersing van de grondwaterstanden essentieel voor het in goede staat houden van oudere bouwwerken. Sommige bouwwerken zijn op staal gefundeerd, waarbij schommelingen in het grondwaterpeil tot ongelijkmatige zettingen kunnen leiden. Andere bouwwerken zijn op houten palen gefundeerd, die niet tegen blootstelling aan lucht kunnen. De sloten dienen voornamelijk om deze evenwichtssituatie te handhaven en om de erven te kunnen ontwateren en afwateren.

Waterberging

Voor het plangebied is gekeken in hoeverre in de waterstructuur voldoende waterberging beschikbaar is. In het gebied is voldoende oppervlaktewater aanwezig om het neerslagoverschot dat tijdens het klimaatscenario (situatie 1 x per 100 jaar + 10%) optreedt te kunnen bergen en risico`s op wateroverlast te beperken. Het gebied rondom de bebouwing van de Veenweg en de Onlandse Tocht zijn de meest kritische gebieden met betrekking tot inundatie.

Op de navolgende afbeelding zijn de voor inundatie gevoelige gebieden weergegeven. De rode driehoekjes op de kaart zijn de locaties van de overstorten van het gemengde rioolstelsel.

Voor inundatie gevoelige gebieden

Binnen het plangebied zijn geen nieuwe ontwikkelingen voorzien. Het voorliggend plan is een actualisering van de vigerende bestemmingsplannen.

Mocht er toch in beperkte mate sprake zijn van nieuwbouw/ inbreiding van het plangebied, dan moet rekening gehouden worden met de gevolgen van een toename van verhard en bebouwd oppervlak, waardoor regenwater sneller tot afstroming komt. Voor het bestaande watersysteem betekent dit, dat meer water moet worden geborgen. Hiervoor wordt door de waterschappen een compensatie in de vorm van oppervlaktewater vereist: een compensatie van 10% van de toename van het verharde en / of bebouwde oppervlak. Ook door de toepassing van bijvoorbeeld infiltratievoorzieningen en waterdoorlatende bestrating kan water geborgen worden. Voorts kan de aanleg van vegetatiedaken of groene daken een bijdrage leveren aan het vertraagd afvoeren van regenwater. Een vegetatiedak gebruikt water voor de groei van de beplanting, het bergt enig water en voert het vertraagd af. Ecologisch gezien biedt dit ook de nodige voordelen: er ontstaat meer ruimte voor insecten, vogels en andere flora en fauna.

In het plangebied is de 'Notitie Stedelijk Water' van het waterschap Noorderzijlvest van toepassing.

Bodem

De drooglegging is de afstand van het oppervlaktewaterpeil tot aan de bovenzijde van het maaiveld. De ontwateringdiepte is de afstand van de grondwaterstand tot aan het maaiveld. Het verschil tussen de drooglegging en de ontwateringdiepte wordt veroorzaakt door de opbolling van het grondwater tussen de watergangen. De ontwateringdiepte moet bij wegen en bomen minimaal 1.00 meter zijn en bij gebouwen minimaal 0.20 meter beneden de bodemafsluiting van de kruipruimte.

Drooglegging

De drooglegging bij winterpeil ten opzichte van het laagste relevante maaiveld bedraagt in Hoornse Meer / Hoornse Park 1.15 m en in de Piccardthof 0.60 m (bron: Stedelijke wateropgave Groningen).

De drooglegging in het gebied voldoet hiermee niet overal aan de uitgangspunten.

Bij eventuele rioleringswerkzaamheden zal nader onderzoek naar de ontwateringsdiepte moeten worden gedaan en onderzocht worden of de grondwaterstand verlaagd kan/moet worden.

Riolering

In de woonwijk Piccardthof is een volledig gescheiden stelsel aangelegd. Dit houdt in dat het hemelwater en het afvalwater gescheiden van elkaar worden afgevoerd. Het hemelwater voert rechtstreeks of via de groenvoorziening af op oppervlaktewater, het afvalwater voert af naar de zuivering.

Ten noorden van de Piccardthofplas (Roerdomp, Rietgans, Waterhoen) is alleen een riool aangelegd voor het huishoudelijke water; het regenwater in dit deel voert rechtstreeks af op de groenstructuur of het oppervlaktewater.

In de wijk Hoornse Park is deels een gemengd stelsel aangelegd met een apart regenwaterriool.

De Veenweg is uitgevoerd met een regenwaterriool en de woningen zijn aangesloten op drukriolering.

In Hoornse Meer is een volledig gemengd rioolstelsel aangelegd. Hoornse Meer heeft een apart stelsel voor de afvoer van drainagewater. Dit water loost rechtstreeks op het oppervlaktewater in de wijk.

Bij eventuele nieuwbouw moet een gescheiden rioolsysteem aangelegd worden, waarbij regenwater gescheiden wordt van het overige huishoudelijke afvalwater van onder meer toilet, douche en keuken. Het dakwater plus het overige regenwater gaat rechtstreeks naar het oppervlaktewater.

Bij wegen met een hoge verkeersintensiteit en terreinoppervlakken, waar mogelijk vervuiling te verwachten is, moet met het waterschap overlegd worden op welke wijze het afstromend regenwater van dit oppervlak moet worden afgevoerd.

Eventuele drainagesystemen moeten, indien mogelijk, rechtstreeks afwateren richting het oppervlaktewater.