Bestemmingsplan Hoornse Meer, Hoornse Park en Piccardthof

4.2 Ecologie

Ecologische groenstructuur

Dit relatief jonge stadsdeel ligt aan de oostkant op de flanken van de beboste Hondsrug, terwijl de westzijde, die grenst aan de Ter Borchlaan, aansluit op het laaggelegen weide- en moerasgebied van Eelde en Peizermade.

Langs de Veenweg vinden we oudere vaak vrijstaande villa's en woonhuizen met grotere tuinen. Deze groene as met veel en gevarieerd groen scheidt de nieuwere wijken Hoornse Meer en Hoornse Park. Door relatief grote kavels en het vele gevarieerde groen is de ecologische waarde van deze Veenwegzone relatief hoog.

Een andere groene as bestaat uit openbaar groen en wordt gevormd door het groene dijklichaam met populieren aan de zuidkant van de Paterwoldseweg (buiten het plangebied)en een brede groene strook met bomen struiken, bloemrijke graslanden en een watergang die de Paterswoldsewegaan de oostkant begeleidt. Deze groene as is deel van de door de raad aangewezen ecologische structuur.

Echter de grootste ecologische waarde in het plangebied wordt gevormd door de Piccardthofplas. Deze plas van ruim 25 hectare is ontstaan door het winnen van zand in de jaren zestig. De grote diepte van 30 meter resulteert in verschillende kwelinvloeden die de plas tezamen met de relatief schone aanvoer van oppervlaktewater tot een uniek ecosysteem maken. De plas ligt grotendeels verborgen achter het riet en de bomen en struiken op de oevers. De oevers hebben weer eigen natuurwaarden en vormen een belangrijk onderdeel van het gehele ecosysteem van de plas.

Plas en oevers vormen een natuurgebied en zijn in eigendom van de Vereniging tot behoud van natuurmonumenten. Genoemde gebieden zijn opgenomen op de 'Stedelijke ecologische structuurkaart 2008'. Op deze gebieden is de vastgestelde 'Nota doelsoortenbeleid west' van toepassing.

Naast de grote groenstructuren zijn ook verschillende boomstructuren langs wegen van belang.

We moeten denken aan de boomstructuren langs de Ter Borchlaan, de Palmelaan (met bovendien fraaie stinzenplanten als sneeuwroem in het gras), de watergang parallel aan de Dreesstraat, de Balchstraat en de Trumanstraat. De boomstructuren langs wegen zijn sterk ondersteunend aan de ecologische structuur.

Ecologische waarden

Ecologisch gezien is vooral het kerngebied Piccardthofplas met de aangrenzende oevers en de brede ecozones langs de Paterwoldseweg van belang. De plas is van betekenis voor verschillende vissoorten, waaronder zeldzame en beschermde soorten als de modderkruiper en de rivierdonderpad. De plas is tevens van belang als foerageerplek voor verschillende water- en oevervogels. Langs de oevers broedt de ijsvogel en 's winters zijn er wintergasten, waaronder zeldzame eenden en zaagbekken. De oevers en moerasbiotopen van de plas zijn van belang voor amfibieën, libellen, vlinders en kleine zoogdieren.

In de bloemrijke graslanden van de ecozone aan de oostzijde van de Paterwoldseweg groeien veel zeldzame en beschermde plantensoorten, waaronder orchideeën, trilgras, wondklaver en anjers. Als gevolg van het ecologische beheer is de vlinderstand in deze zone eveneens relatief hoog. Zo is er onder andere het voor de stad zeldzame geelsprietdikkopje.

De groene as langs de Veenweg vormt tevens een groot leefgebied voor dieren. Hier leven (deel)populaties van onder andere verschillende beschermde vleermuissoorten, marters, egels, muizen, vlinders, amfibieën en veel vogelsoorten.

Straten met laanbomen zijn van belang voor vogels, vlinders en vleermuizen. Zij functioneren als foerageerplek, voortplantingsplek en trekroute. Indien vleermuisverblijfplaatsen of -routes aanwezig zijn, zijn deze locaties of trekroutes beschermd.

Genoemde kerngebieden en verbindingszones zijn vastgelegd op de 'Stedelijke ecologische structuurkaart van 2008'.

Gewenste ontwikkeling

Genetische uitwisseling en klimaatopwarming vragen om duurzame, goed functionerende kern- gebieden en ecologische verbindingen tussen groengebieden.

Optimale stadsverbindingen zijn minimaal 25 meter breed en bevatten naast een waterstructuur een boom-, een struik- en een kruidlaag om voor doelsoorten als de bunzing en de egel passeerbaar te zijn. Bij langere verbindingszones zijn aansluitende kleinere groengebieden als ondersteuning van belang. In dit kader moet de ecologische verbinding haaks op de Ter Borchlaan tussen Piccardthofplas en de Peizermaden ten zuiden van de Waterhoen nog gerealiseerd worden. Bij ruimtelijke ontwikkelingen geldt niet alleen het behoud van de genoemde kerngebieden en robuustere verbindingen. Ook de boomstructuren in wegbermen, al dan niet gekoppeld aan water, zijn ecologisch als ondersteuning in de wijken van belang. Zij zijn waardevol voor vogels en vleermuizen als nestplaats en trekroute en voor hun voedselvoorziening. Bij wijkvernieuwing of renovatie moet daarom nadrukkelijk worden gepoogd om de ecologische kwaliteit te behouden en te integreren en zo mogelijk te verbinden.

Binnen het gebied is er plaatselijk nog ruimte voor het ecologisch omvormen van taluds en gazons. Vooral aan de noordzijde van het Hoornse Meer langs de Gasthuiskade en de Morostraat kan het ecologische beheer toenemen. Het gazonbeheer van deze zones zal dan tevens geëxtensiveerd moeten worden. Inrichting en beheer van alle groengebieden moeten afgestemd zijn op het 'Doelsoortenbeleid west'.

Overige aandachtspunten

De bouwwijze van huizen in dit stadsdeel kenmerkt zich slechts deels door een traditionele dakbouw met dakpannen. Vooral langs de Veenweg en Ter Borchlaan en deels in de woonwijk de Piccardthof zijn deze aanwezig. In beschikbare holten leven waardevolle stadsdieren zoals huismussen, roodstaarten en verschillende vleermuissoorten. De aantallen van deze soorten nemen stadsbreed af. Al deze nestplaatsen zijn beschermd en moeten voor sloop of renovatie gecompenseerd worden.

In het merendeel van het plangebied ontbreken de pannendaken en dientengevolge holle ruimten, waardoor deze wijken arm zijn aan vogels zoals de huismus en de spreeuw, maar ook aan vleermuizen. Bij renovatie en nieuwbouwplannen is het dus noodzakelijk voorzieningen voor deze soorten als randvoorwaarde op te nemen.

Bij nieuwbouw moet tevens nadrukkelijk ingezet worden op het realiseren van dakvegetaties. Deze dragen in een intense stad in hoge mate bij aan verhoging van de kwaliteit van de leefomgeving en de duurzaamheid.

Wet- en regelgeving

Door middel van quickscans en zonodig nader onderzoek dienen eventuele ruimtelijke ontwikkelingen getoetst te worden aan de Flora- en faunawet, het stedelijke ecologisch beleid en het groenstructuurplan. De afstand tot de Ecologische Hoofdstructuur is circa 500 meter en tot Natura 2000-gebied Leekstermeer circa 1500 meter. Gezien het feit, dat het voorliggend plan conserverend is en voorts afschermende bebouwing langs de Ter Borchweg aan de zijde van de gemeente Tynaarlo bestaat,is er geen sprake van invloed ten gevolge van het voorliggend plan op beide gebieden. Er is dan ook geen nader onderzoek nodig.