Bestemmingsplan Helpman

2.5 Openbare ruimte

2.5.1 Groenstructuur

Een opvallende groenstructuur binnen het plangebied is de voormalige Helperlinie. Deze is op enkele plaatsen nog goed te herkennen. Het Helperdiep geldt als begrenzing van deze historisch belangrijke structuur. Langs het Helperdiep is aan de noordkant een groene oever aangelegd met een wandelpad. Aan de noordkant van de woningen op het Rabenhauptterrein is een duidelijke verhoging waarneembaar. Dit restant van de linie geldt als archeologisch monument en herbergt bijzondere groene en ecologische waarden. Deze groene setting zet zich door tot de Hereweg.

Helpman kent verder weinig openbare groene structuren. Op een enkele plek is de bebouwing teruggerooid waardoor groene overhoeken zijn ontstaan. Op een aantal plekken in buurtblokken is er na herverkaveling een groen grasveldje gecreëerd waar speelvoorzieningen voor kinderen zijn aangebracht. Het Sterrebos (ten noorden van het plangebied) geldt als recreatieve uitloper voor bewoners van Helpman.

Binnen de gesloten bouwblokken komt veel groen voor. Met name in het oostelijk deel van Helpman dat oorspronkelijk voor de rijkeren van de stad is gebouwd, zijn de binnenterreinen ruim opgezet en rijkelijk begroeid. Dit in tegenstelling tot de westkant, waar in eerste instantie is ontwikkeld ten behoeve van sociale woningbouw. Hier zijn de bouwblokken kleiner en is er minder groen aanwezig. In de grotere buurtblokken rondom het centrum van Helpman is herontwikkeling en intensivering van bebouwing ten koste gegaan van groen.

Ten zuiden van de kern van Helpman wordt het stratenpatroon breder en zijn de woonblokken voorzien van voortuinen (stedenbouwkundig plan van Mulock Houwer – Berlage). De straten kennen een opvallende laanbomenstructuur. In de meeste gevallen zijn de voortuinen in bruikleen gegeven aan de bewoners. De laanbomen en voortuinen zorgen voor een groene kwaliteit in de wijk en zijn tevens van ecologisch belang. Ze voorzien in leefgebied voor diverse diersoorten (vleermuizen, eekhoorns), zie ook 3.2. Het De Savornin Lohmanplein en de De Ranitzstraat zijn pleinen met een groene inrichting. Hoewel hier ook ruimte is voor speelvoorzieningen en verharding ten behoeve van parkeren, is handhaving van het groen uitgangspunt. De Verlengde Hereweg ten zuiden van het centrum geldt als bijzonder gebied. Tussen de hoofdrijbaan en de parallelwegen staan diverse monumentale eiken.

Boomstructuurplan

In het boomstructuurplan, zoals vastgesteld in 2002, is de huidige situatie weergegeven en daarnaast de gewenste situatie met betrekking tot boomstructuren. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een hoofd- en nevenstructuur en overbomen. Laatstgenoemde categorie speelt geen rol van betekenis bij herinrichting en mag worden gekapt. Over het algemeen betreft het bomen die voor de boomstructuur minder waarde hebben en overlast veroorzaken. Daarnaast wordt onderscheid gemaakt in de wenselijke grootte van de bomen.

In Helpman behoren de laanbomen langs de meeste straten tot de hoofdstructuur. Dat betekent dat deze belangrijk zijn voor de groenvoorziening in de wijk. Daarnaast zijn ze in de meeste gevallen van de eerste grootte (onder andere eiken en platanen). Op de kaart is te zien om welke straten en boomstructuren het gaat. Alleen rond de Helpersingels en enkele straten aan de westkant van het centrum behoren de bomen tot de nevenstructuur.

Boomstructuren Helpman

Groenstructuurvisie

In het groenstructuurplan (maart 2009) is onderscheid gemaakt tussen de basisgroenstructuur en de nevengroenstructuur. In de basisgroenstructuur is de gemeente verantwoordelijk voor de openbare ruimte. Gestreefd wordt naar versterking van de functionele kwaliteit en complementering van de samenhang in het netwerk. Voor Helpman bestaat dit netwerk uit de genoemde groene zones aan de noordkant van het plangebied, de Verlengde Hereweg en het gebied langs het Helperdiep. In de nevengroenstructuur wordt gestreefd naar medeverantwoordelijkheid en participatie van bewoners en beheerders bij de inrichting en het beheer. Hieronder vallen de overige openbare groengebieden van Helpman.

Groen- en waterstructuur in Helpman

Herinrichting Verlengde Hereweg

In het boomstructuurplan en in de groenstructuurvisie is voor de Verlengde Hereweg aangegeven dat deze tot de hoofdstructuur en basisgroenstructuur van de stad behoort. Dit geldt voor het gedeelte van de ring tot aan de gemeentegrens met Haren. In de gewenste situatie krijgt de weg een groene begeleiding. Dat betekent dat voor een groot deel van de Verlengde Hereweg bij herinrichting moet worden voorzien in aanplant van nieuwe bomen. Met name in het centrum van Helpman zorgt dit voor een kwaliteitsimpuls. Hier ontbreken nu bomen.

Uitgangspunten bestemmingsplan

Het openbaar groen op het voormalig Rabenhauptterrein en langs het Helperdiep krijgt de bestemming groen. Het groen binnen de gesloten bouwblokken is in principe tuin of erf. Deze vallen onder de woonbestemming. Waar dit uit stedenbouwkundig oogpunt van belang is, krijgen pleinen en openbare stroken een groenbestemming. Dit geldt voor de pleinen aan de De Ranitzstraat en het De Savornin Lohmanplein. Ook langs de Verlengde Hereweg en de Helper Brink is het van belang een groenbestemming op te nemen. Het groen refereert hier enerzijds aan de historische brinkfunctie, maar is bovendien een belangrijk onderdeel van de groenstructuur in de wijk. De kenmerkende laanboomstructuren worden niet specifiek geregeld op de plankaart. Deze vallen onder de verkeersbestemming. Bij wijzigingen in de verkeersstructuur moeten steeds de uitgangspunten van het boomstructuurplan en de groenstructuurvisie worden meegewogen. Vooral de straten met oude laanbomen zoals de Troelstralaan en de Van Houtenlaan zijn waardevol. De in bruikleen gegeven voortuinen in Helpman vallen onder de woonbestemming met uitzondering van enkele bijzondere situaties.

2.5.2 Waterstructuur

Het Helperdiep is een restant van de Helperlinie. Het water gold als de zuidgrens van de linie en was bedoeld om de vijand die aankwam over de Hereweg tegen te houden. Na de ontmanteling is het Helperdiep gebruikt voor de bevoorrading van bedrijven die zich vestigden langs het water. Tegenwoordig is het Helperdiep een belangrijke ecologische zone en heeft het potentie als woongebied. Aan de noordkant loopt over de groene oever een wandelpad. Aan de zuidzijde is langs de Helper Oostsingel en de Helper Westsingel bebouwing tot op de waterlijn gebouwd. Hier wordt ook een aantal nieuwe ontwikkelingen voorzien. De brug over het Helperdiep wordt ook wel de Natte brug genoemd. Ten noorden van de Helperlinie heeft vroeger een brug over een droge greppel gelopen, de Droge brug. In het bestemmingsplan heeft het Helperdiep een waterbestemming.

Naast het Helperdiep is er verder geen water te vinden in Helpman. Vanwege de relatief hoge ligging op een zandrug ontbreken afvoerslootjes en andere watergangen. Ten westen van Helpman, op de grens met De Wijert, liggen enkele waterpartijen die gelden als het restant van de Helpermaar. Deze liggen buiten het plangebied.