Bestemmingsplan Kleine Dorpskernen Ten Boer

4.2 Archeologie

In 1992 is door Nederland het 'verdrag van Valetta' ondertekend, in de volksmond ook wel 'verdrag van Malta' genoemd. In dit verdrag spraken de Europese landen af om beter rekening te houden met archeologisch erfgoed in de bodem. Een groot gedeelte van het zogenaamde bodemarchief is na de Tweede Wereldoorlog al vernietigd, zonder te zijn gedocumenteerd. Het verdrag van Malta is wettelijk vertaald met een ingrijpende wijziging in de Monumentenwet 1988 en enkele andere wetten, zoals de Ontgrondingenwet en de Woningwet. Hierin wordt de verantwoordelijkheid voor een goede omgang met eventueel aanwezige archeologische waarden bij de gemeenten gelegd. De bescherming van die waarden dient te worden meegenomen in de ruimtelijke ordening, dat wil zeggen de bestemmingsplannen.

Elk bestemmingsplan dient daarom vanaf 1 september 2007 een paragraaf archeologie te bevatten, waarin wordt aangegeven welke archeologische waarden in het plan aanwezig, dan wel te verwachten zijn. Daarnaast dient het bestemmingsplan regels te bevatten om eventueel aanwezige archeologische waarden te beschermen. Die regels kunnen in enkele op archeologische gronden geselecteerde gebieden aan een omgevingsvergunning voor het bouwen van een bouwwerk of voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden worden gehangen. Daarmee wordt de aanvrager van een dergelijke vergunning verantwoordelijk voor behoud van archeologisch erfgoed. De Monumentenwet 1988 en dit bestemmingsplan beschrijven vervolgens de procedure.

Het bestemmingsplan Kleine Dorpskernen Ten Boer is een actualisering van de vigerende bestemmingsplannen. Er is in het grootste gedeelte van het plangebied géén archeologisch (voor)onderzoek verricht, en de gegevens in het plangebied over de ligging van archeologische waarden zijn daarmee (nog) schaars. Dit heeft tot gevolg dat het archeologisch onderzoek verplaatst wordt naar het moment dat er een omgevingsvergunning aangevraagd wordt. Om het bestemmingsplan 'Malta-proof' te maken is het dus noodzakelijk dat een omgevingsvergunningstelsel wordt opgenomen voor de gebieden waar archeologische waarden verwacht worden.

Het grondgebied van Ten Boer kent, op basis van de in december 2012 door de gemeenteraad van de gemeente Ten Boer vastgestelde Erfgoedverordening 2012 Gemeente Ten Boer, verschillende archeologische terreinen.

• 1. Gebieden met een lage archeologische verwachtingswaarde: er geldt geen vergunningenplicht voor het verstoren van de bodem.
• 2. Gebieden met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde: er geldt een vergunningenplicht voor het verstoren van de bodem waarbij het te verstoren oppervlak groter is dan 200m2 en dieper is dan 45 centimeter onder de oppervlakte.
• 3. Gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde: er geldt een vergunningenplicht voor het verstoren van de bodem waarbij het te verstoren oppervlak groter is dan 50m2 en dieper is dan 30 centimeter onder de oppervlakte.

Om bovenstaande gebieden te ondervangen in de bestemmingsplanmethodiek bevat de verbeelding de volgende twee dubbelbestemmingen:

Bekende archeologische waarden (dubbelbestemming Waarde-Archeologie-1)

Hieronder vallen de gebieden met een hoge archeologische verwachtingswaarde. Dit beschermingsregime geldt voor bouwwerken groter dan 50m2. Een omgevingsvergunning is vereist voor werkzaamheden over een oppervlakte groter dan 50m2 en dieper dan 30 centimeter.

Verwachte archeologische waarden (dubbelbestemming Waarde-Archeologie-2)
Deze dubbelbestemming betreft de gebieden met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Omdat vindplaatsen (nog) niet precies zijn te duiden, geldt voor deze gebieden een beschermingsregime dat van toepassing is voor bouwwerken groter dan 200m2. Een omgevingsvergunning is nodig voor werkzaamheden over een oppervlakte groter dan 200m2 en dieper dan 45 centimeter.

Archeologische rijksmonumenten

Delen van de dorpen Thesinge, Woltersum en Wittewierum zijn aangewezen als archeologisch rijksmonument. Deze gebieden zijn niet op de verbeelding van dit bestemmingsplan aangegeven, aangezien deze terreinen onder de bescherming van de Monumentenwet 1988 vallen. Ze zijn wel met een rode arcering aangegeven op onderstaande uitsnedes van de archeologische verwachtingskaart en beleidsadvieskaart van de gemeente Ten Boer. Dit is een opgestelde regiokaart met verwachte archeologische waarden. Voor deze gebieden geldt een vergunningplicht voor het verstoren van de bodem. Deze vergunningen moeten worden gevraagd bij het ministerie.

Archeologisch rijksmonumenten in Thesinge (bruine arcering)

Archeologisch rijksmonument in Woltersum (bruine arcering)

Archeologisch rijksmonument in Wittewierum (bruine arcering)