Kernen Leimuiden-Rijnsaterwoude

2.2 Leimuiden

Leimuiden is met bijna 5.000 inwoners de op één na grootste kern van de gemeente Kaag en Braassem. De ligging tussen Amsterdam en Leiden maakte van Leimuiden al vroeg een strategisch punt voor het transport van goederen over weg en water. Rond de knik in de Herenweg verdichtte het lintdorp zich tot een dorpskern met de bijbehorende voorzieningen en bedrijvigheid. Vanuit de dorpskern groeide het dorp richting de Drecht en later ook via het Noordeinde richting de ringvaart. In de 20ste eeuw volgden grotere uitbreidingen in de polder aan de westkant van het dorp.

 

Van oudsher heeft Leimuiden een centrumfunctie. Het dorp heeft een compleet aanbod van voorzieningen met een supermarkt en alle winkels voor de dagelijkse boodschappen. Enkele jaren geleden besloot de gemeente om het centrum van Leimuiden te vernieuwen. Deze ontwikkeling zal de komende jaren verder gestalte krijgen.  Voorzieningen op gebied van zorg, onderwijs en sport zijn voldoende aanwezig. Daarmee is Leimuiden een zelfstandige dorpskern waar inwoners alle basisvoorzieningen kunnen vinden.

 

Leimuiden kenmerkt zich door de ligging aan het water. Het dorp is omringd door water. Aan de noordzijde ligt de ringvaart van de Haarlemmermeer, aan de noordoostzijde de Westeinderplassen en aan de zuidzijde ligt de Drecht, een historische vaarverbinding tussen Amsterdam en Leiden. Leimuiden biedt daarom veel kansen op het gebied van watertoerisme.

 

Lag het dorp eeuwenlang op een strategische locatie, met de aanleg van de A4 door de Haarlemmermeer dreigde Leimuiden te marginaliseren. De komst van de provinciale weg zorgde voor een snelle verbinding naar de A4 en maakt dat Leimuiden nog steeds een aantrekkelijk vestigingsmilieu is voor bedrijven, vooral rond de N207 op bedrijventerrein Drechthoek I en langs de Tuinderij.

  

Binnen de kern Leimuiden zijn verschillende deelgebieden te onderscheiden. In de navolgende tekst wordt per deelgebied een beschrijving gegeven. De deelgebieden zijn op de volgende afbeelding weergegeven.

 

Deelgebieden Leimuiden 

 

Authentiek lint

Het oude lint van Leimuiden vormt geen lange continue structuur door het landschap zoals gebruikelijk binnen de gemeente Kaag en Braassem. Het lint wordt oorspronkelijk gevormd door twee naar elkaar toe gegroeide bebouwingsclusters ter hoogte van de knik (dorpscentrum) en ter hoogte van de Drecht. Het historische lint van Leimuiden wordt doorsneden door de in de jaren vijftig aangelegde provinciale weg. De opzet van het lint is hier relatief ruim en bestaat voornamelijk uit vrijstaande en twee-onder-één-kap woningen en als uitzondering een enkele korte rij. De Oosterweg komt in dit deel van het lint haaks uit op de Burgemeester Bakhuizenlaan. Aan dit zijstraatje liggen enkele bedrijven met bedrijfswoningen en een relatief lange rij vooroorlogse woningen. Aan de andere kant van de provinciale weg (Dokter Stapenseastraat) verschilt de kavelindeling sterk per gebouw. Er komen zeer ruime groene kavels met woningen voor, maar ook grote winkelpanden die dicht op de weg staan.

 

Verder richting het centrumgebied wordt het autoverkeer om het centrum heen geleid via de Tuinderij. Hierdoor heeft de Dokter Stapenseastraat en vervolgens de Dorpsstraat een autoluw karakter.

 

Een aantal gebouwen in het lint staat op zeer grote kavels. Dit zorgt samen met het onbebouwde dijklichaam voor een groene rand richting de omliggende woongebieden. Dit groene onbebouwde karakter dient behouden te blijven. Verder naar het zuiden in de nabijheid van de Drecht staat de bebouwing weer dichter op de weg, maar blijft het open en kleinschalige karakter van het lint in stand. In dit gebied komen wel enkele bijzondere functies voor, maar er wordt hoofdzakelijk gewoond.

 

Dorpshart

Ter hoogte van de knik in het lint ligt het dorpsplein. Dit kan gezien worden als het centrum van Leimuiden. Momenteel wordt gewerkt aan planvorming voor de herontwikkeling van het centrumgebied. Het nieuwe centrum zal worden gerealiseerd op de huidige locatie van het dorpscentrum van Leimuiden. De locatie is grofweg op te delen in deelgebied Zuid en deelgebied Noord.

Binnen het plangebied zal aan de noordzijde van de Dokter Stapenseastraat kantoorruimte voor onder andere dienstverlening worden gerealiseerd. Boven de kantoorruimte komen appartementen. Op het achterliggende deel is ruimte voor grondgebonden eengezinswoningen gesitueerd met parkeerplaatsen. Voor het zuidelijke liggen er plannen om extra winkelconcentratie te creëren rondom een winkelplein. Dit onderdeel zal in een zelfstandig bestemmingsplan planologisch verankerd worden.

De kleinschalige bebouwing rondom het dorpsplein staat dicht op de openbare weg en dicht op elkaar. Verder richting het westen (Nokweg) en het zuiden (Dorpsstraat) neemt deze intensiteit weer af en staat de bebouwing ruimer op de kavel.

 

Woonwijken

De bebouwing van de woonbuurten bestaat voor het overgrote deel uit eengezinswoningen. De eerste planmatige uitbreiding van Leimuiden heeft plaats gevonden in de jaren vijftig. Deze uitbreiding ligt aan de westkant van het centrumgebied. De woningbouw is ontsloten via de doorgetrokken Nokweg en de Kerklaan. Vervolgens is deze wijk in de jaren zestig verder naar het westen toe uitgebreid. Dit proces is ook in de jaren zeventig en tachtig voortgezet. In die periode is ook een parkachtige zone aangelegd als onderdeel van het woongebied. In deze parkzone ligt aan de Larikslaan een cluster van maatschappelijke voorzieningen. In ruimtelijk opzicht is enige verdichting van dit cluster aanvaardbaar.

Daarnaast heeft er een tweede planmatige uitbreiding van Leimuiden plaatsgevonden aan de oostzijde van het oude dorpslint. Deze woonbebouwing is eind jaren tachtig gerealiseerd en wordt ontsloten door de Tuinderij. Aan de overzijde van de ontsluitingsweg bevindt zich een bedrijvenconcentratie.

 

Meerewijck

Het gebied Meerewijck werd in eerste instantie opgezet als gebied voor recreatieve ligplaatsen, met daaraan gekoppelde recreatiewoningen. De woningen zijn thans in gebruik voor permanente bewoning. Dit heeft gezorgd voor een specifiek ruimtegebruik van het gebied. Het behoud van de ruimtelijke kwaliteiten dient in het aankomende bestemmingsplan gewaarborgd te blijven. 

 

Kroondomein

Aan de rand van het dorp, met uitzicht op de omliggende groene polders, is de nieuwste uitbreiding van Leimuiden gerealiseerd: Kroondomein. Kroondomein moet een speelse, groene wijk worden met veel verschillende woningtypes in een landelijke authentieke stijl. In Kroondomein zijn 124 woningen gebouwd. 

 

Noordeinde

Begin 20ste eeuw is de eerste bebouwing langs het Noordeinde gerealiseerd. Kenmerkend voor het Noordeinde zijn de vele bedrijven in het lint. De grote bedrijfsgebouwen liggen over het algemeen achter de bedrijfswoningen waardoor het Noordeinde toch een dorps karakter heeft. Aan het einde van het Noordeinde zijn echter enkele expressieve bedrijfsgebouwen gerealiseerd die dit karakter aantasten. Om de kwaliteit van het lint te behouden zijn dergelijke nieuwe ontwikkelingen ongewenst en moet meer aansluiting worden gezocht bij de overige bebouwing aan het Noordeinde. Vanwege het Luchthavenindelingsbesluit (LIB) en het geluid vanaf de provinciale weg is woningbouw echter zeer moeilijk te realiseren. Naast vrijstaande bedrijfswoningen komen er in de eerste lijn ook normale woningen voor. Hierbij gaat het om een mix van woningtypes met verschillende kappen en kaprichtingen. Vanaf de provinciale weg zijn het met name deze kappen die het beeld bepalen.

 

Natuur

Groenstructuur

Tussen de wijk Meerewijck en het Noordeinde bevindt zich een strook rietlanden, genaamd Wildernis. Deze strook natuur dient onaangetast te blijven. Aansluitend aan de rietlanden ligt de dijk van Leimuiden. Deze dijk maakt deel uit van een groenstructuur die op 2 plekken Leimuiden insnijdt. De groenstructuur is voor de ruimtelijkheid en leefbaarheid van grote waarde voor de kern en dient behouden te blijven.

 

Sportvoorzieningen

Aansluitend op de noordelijke groene rand van Leimuiden liggen enkele sportvelden. Deze sportvelden zorgen voor een ruimtelijke beleving vanuit de omliggende woonwijken. Hoewel de velden binnen de bebouwingscontouren zijn gesitueerd, liggen er momenteel nog geen plannen om deze sportvoorziening in te zetten voor woningbouw.

 

Het Hollandsche plassengebied

Leimuiden wordt ruimtelijk omsloten door drie grote waterstructuren die elk onderdeel uitmaken van het Hollandsche plassengebied. In het noorden is dat de Ringvaart, in het oosten de Westeinderplassen en in het zuiden is dat de Drecht. Buiten de wijk Meerewijck heeft Leimuiden weinig interactie met het water.

 

De drechtzone

Aan de Raadhuislaan staan aan weerskanten voornamelijk vrijstaande woningen, waarbij de woningen aan de zuidzijde dichter op elkaar staan en gericht zijn op de Drecht. De woningen aan de noordzijde van de Raadhuislaan zijn pas eind jaren tachtig gerealiseerd en liggen tegen het dijklichaam aan. Aan de Drechtlaan zijn een aantal woningen als individuele woningbouw gerealiseerd. De woningen zijn vrijstaand en de tuinen zijn gericht op de Drecht.

 

Ten zuiden van de Drecht worden de woningen ontsloten door de Molenkade en de Drechtkade. Dit kleinschalige gebied is compact opgezet en heeft een vriendelijke dorpse uitstraling. Bebouwing bestaat uit één laag met kap. Aan de Drecht liggen tevens enkele woonboten. De woonboten hebben een vaste ligplaats en mogen per ligplaats een bijgebouw op de kade plaatsen. De woonboten worden ontsloten door de Molenkade.

 

Monumenten

Leimuiden kent de volgende monumenten:

• Dorpstraat 49 --> Ned.Herv. Bakstenen zaalkerk uit 1805 (rijksmonument);
• Noordeinde 5 --> Woonhuis uit eerste kwart 20ste eeuw (gemeentelijk monument).