Woonkern Naaldwijk

2.2 Ruimtelijk functionele structuur

2.2.1 Historisch ontwikkeling

Het gebied rond Naaldwijk maakt deel uit van een langgerekte kustzone die vooral na de laatste ijstijd tot ontwikkeling is gekomen. De geleidelijk minder snelle stijging van de zeespiegel in het Holoceen leidde tot de vorming van een reeks van parallel aan de kust gelegen strandwallen (en duinen) waarvan de hoogte en breedte in westelijke richting toeneemt. Hierdoor nam de invloed van de zee op het achter de strandwallen gelegen gebied af en ontstond mede door de overstromingen vanuit rivieren een zoeter wordend vochtig milieu waarbinnen zich een uitgestrekt veengebied kon ontwikkelen. De reeks met strandwallen werd plaatselijk doorbroken door enkele grote riviermondingen zoals ten zuiden van Naaldwijk waar de Maas bij Hoek van Monster uitstroomt in de Noordzee.

Naaldwijk is ontstaan in een gebied waar de Noordzee en de rivier de Maas van groot belang zijn geweest voor de landschappelijke structuur. Aan het einde van de laatste ijstijd vond niet alleen een stijging van het zeewater plaats, maar vond ook de sedimentatie van zand vanuit zee plaats. Er vormde zich een kustzone bestaande uit een systeem van droge, zandige strandwallen en oude duinen met daartussen en daarachter gelegen venige en kleiige gronden. Hoewel een groot deel van de strandwallen ten behoeve van de bloemencultuur is afgegraven, is dit oorspronkelijke stelsel wel van grote invloed geweest op de landschappelijke en stedenbouwkundige structuur van Naaldwijk en omgeving. Nog vóór de Romeinse tijd ontstond er door opstuiving uiteindelijk een brede duinrug waarop Naaldwijk werd gesticht. De plaats werd gesticht op de oostflank van deze Naaldwijkse geest, op de overgang naar het kleigebied.

Een aantal eeuwen voor de jaartelling werd ter hoogte van Monster de Maasoever vanuit zee doorbroken waardoor grote delen van het daarachter gelegen gebied langdurig onder water kwamen te staan. In het veengebied achter de strandwallen, duinen en de Maasoever vormden zich vele vloedkreken en vond sedimentatie plaats van zandige en kleiige afzettingen. Een van de grootste vloedkreken was de Gantel die tot aan Delft reikte. Deze kreek werd door de Romeinen die een belangrijke vlootbasis stichtten bij Naaldwijk in de 1e eeuw opgenomen in een belangrijke vaarroute waartoe ook het Kanaal van Corbulo behoorde. De Gantel stond in die tijd direct bij Naaldwijk in verbinding met de zeemonding van de Maas. Doordat veel vloedkreken waaronder ook de Gantel in de Romeinse tijd langzaam dichtslibden en de omliggende venige gronden inklonken, kwamen de zones waar de oorspronkelijk kreken hadden gelopen, uiteindelijk hoger te liggen dan de omgeving. Deze zand- en kleiruggen waren zeer geschikt voor bewoning en de gewasteelt. Het achterliggende veengebied werd pas later, vanaf de 8e eeuw ontgonnen. Vanwege de vele doorbraken die in de loop der tijd plaatsvonden werden er eenvoudige kaden en dijken aangelegd. Deze kaden en dijken groeiden uiteindelijk uit tot een uitgestrekt systeem van dijken waaraan onder meer plaatsen werden gesticht zoals Honselersdijk, Maasdijk en Poeldijk. Een van de zwaarste doorbraken was de St. Elisabethsvloed in 1421. Daarbij werd het krekengebied voor het laatst door de natuur vormgegeven. De huidige Gantel ligt nu bij Naaldwijk iets noordelijker dan de Gantel rond de Romeinse tijd.

Naaldwijk is ontstaan uit een kerkringdorp, gelegen ten noorden van de oude route Lange Broekweg-Koningsstraat-Geestweg. De kern werd gesticht op korte afstand van de toentertijd meer noordelijk gelegen uitmonding van de Maas op de Noordzee. De kerk vormde het centrale punt binnen de nederzetting. Deze werd centraal gelegen gebouwd op een rond groen plein dat grotendeels werd omringd door de Kerkstraat met de daaraan gelegen oude en kleinschalige dorpsbebouwing. Van daaraf breidde de kern zich uit langs een aantal straten. De oude dorpsplattegrond van een aantal eeuwen geleden is nog goed herkenbaar gebleven in het stratenstelsel van de Koningsstraat, Zuideinde, Molenstraat en 's-Gravenzandseweg. Ter hoogte van de kerk sloten vanuit het westen twee wegen aan op de Koningsstraat. Van deze twee wegen resteert alleen nog de huidige 's-Gravenzandseweg. Direct bij de kerk bevond zich een ruimte met een boomgaard die heden nog herkenbaar is in het huidige Wilhelminaplein. Iets ten westen van de kerk sloot op haar beurt vanuit zuidelijke richting de Zuidweg - Zuideinde aan op de 's-Gravenzandseweg. Iets ten noorden van de kerk sloot vanuit oostelijke richting de Naaldwijksche weg (de huidige route van Molenstraat - Dijkweg) aan op het tracé van de Koningsstraat - Geestweg.

Figuur 2.3 Detailkaart Naaldwijk (1712) van het Hoogheemraadschap van Delfland

De nabijheid van het hof van de graaf van Holland in 's-Gravenhage en de diverse kloosters leidde reeds in de 14e eeuw tot een grote vraag van voedselgewassen en de ontwikkeling van tuinbouw. De echte grote opkomst van de tuinbouw vond plaats in de 17e en 18e eeuw toen de welvaart toenam en de vraag naar groente en bloemen toenam. De achter de duinen gelegen zand- en kleigronden bleken inmiddels zeer geschikt te zijn voor tuinbouw en later ook voor bloementeelt. In de 18e eeuw nam ook de verbouw van aardappels sterk toe; in de 19e en 20e eeuw gevolgd door de verbouw van gewassen onder glas. Met de ontwikkeling van de tuinbouw is het duingebied afgegraven en het kleigebied opgehoogd zodat een nagenoeg vlak gebied is ontstaan. De grote vraag naar groente en bloemen en de nabijheid van een aantal grote werkgebieden, trok veel arbeiders aan waardoor een in de luwte van de steden gelegen plaats als Naaldwijk zich uiteindelijk sterk heeft uitgebreid.

In de 20e eeuw bestaat Naaldwijk naast het centrumgebied, uit de wijken en buurten Galgenblok, Opstal, Woerdblok, Pijletuinen, Kruisbroek en het Geestcomplex. Deze woonwijken en -buurten worden onderling gescheiden door het patroon van de oude dorpslinten (Geestweg, Kruisweg, 's Gravensandseweg en Dijkweg) en de 20e eeuwse hoofdwegen, zoals de Kruisbroekweg (N466), Secr. Verhoeffstraat en Verspycklaan. Woonwijk Woerdblok sluit echter direct aan bij de wijk Geestcomplex (omgeving Lage Woerd en Kleine Woerdlaan).

Het huidige centrumgebied van Naaldwijk wordt begrensd door de Naaldwijkse Vaart, de Secr. Verhoeffweg / Verspycklaan en de Verdilaan. De 'ringweg' gevormd door Middelbroekweg (N466), Secr. Verhoeffweg, Van der Hoevenstraat, Verspycklaan, Dijkweg en Burg. Elsenweg, draagt bij aan een snelle bereikbaarheid van het centrumgebied van Naaldwijk (omgeving De Tuinen en Verdilaan). De binnen deze ring gelegen woonbuurten sluiten goed aan bij het centrumgebied maar de route zorgt wel voor een zekere ruimtelijke scheiding met de aan de buitenzijde gelegen woonwijken (met name noord-, west- en zuidzijde).

2.2.2 Gebieden

De wijkindeling van het plangebied is weergegeven in figuur 2.4. Wat in deze figuur duidelijk naar voren komt, zijn de delen die buiten het plangebied zijn gelaten. Het betreft op de eerste plaats het centrum, dat geheel buiten het bestemmingsplan is gelaten. De juridisch-planologische regeling is verankerd in een afzonderlijk bestemmingsplan. Daarnaast zijn aan de noordzijde van Woerdblok 2 grote deelgebieden uit het plan gelaten, waaronder Woerdblok Eiland. De ontwikkelingsmogelijkheden voor beide gebieden worden eveneens in een afzonderlijk bestemmingsplan geregeld. Daarnaast zijn er verspreid over het plangebied nog 5 kleinere gebieden, veelal van perceelsomvang, uit het plangebied gelaten. Dit zijn locaties waar recent een afzonderlijk bestemmingsplan voor is opgesteld, toegespitst op het betreffende perceel en de specifieke bouwmogelijkheden daarvoor.

De volgende paragraaf geeft een gebiedsgewijze beschrijving van het plangebied. De voornaamste woonwijken komen daarbij afzonderlijk aan bod.

Figuur 2.4 Wijkindeling van het plangebied

Galgenblok

Galgenblok ligt in het zuidwestelijk deel van Naaldwijk, tussen de N467 Kruisbroekweg, Secr. Verhoeffweg en de oude watergang aan de zuidzijde van het dorpslint van de 's-Gravenzandseweg. De woonbebouwing bestaat uit vrijstaande en twee-onder-één-kapwoningen in één tot twee bouwlagen onder kap. De woningen zijn vooral traditioneel ontworpen onder zadeldaken en schilddaken. Er is sprake van een grote verscheidenheid in bouwvormen. De buurt wordt intern ontsloten door een lusvormig wegenpatroon vanaf de Schepen. De zuidelijk gelegen hoofdentree ligt bij de Schepen aan de Kruisbroekweg (N466). Aan de oostzijde worden enkel grote woonpercelen direct ontsloten vanaf de Secr. Verhoeffweg. Vooral aan de zuid- en westzijde is de woonbuurt sterk naar binnen gericht door de aanwezigheid van begroeide en onbegroeide geluidschermen langs de N466 resp. N467. De woonbuurt heeft een kleinschalige bebouwingsstructuur met enkele groen- en speelplekken. Het in de noordrand aanwezige water is door de aanliggende achtertuinen in een overwegende privésfeer komen te liggen.

Opstal

De westelijk gelegen woonwijk Opstal wordt begrensd door de Opstalweg in het noorden en westen, het oude bebouwingslint van de 's-Gravenzandseweg in het zuiden en door de Secr. Verhoeffweg en het lint van de Geestweg in het oosten. Binnen Opstal is sprake van een duidelijke groenstructuur. Het meest centrale element vormt een zich door de wijk slingerende parkzone met grasvelden, beplanting, water en speelplekken. Verspreid komt nog een groot aantal binnen de woonclusters gelegen groen- en speelplekken voor. Door de vele wegverdraaiingen en verspringingen van bouwblokken kenmerkt het verkavelingspatroon zich door een zekere grilligheid. Het merendeel van de woningen heeft echter in grote lijnen een oost-west oriëntatie. Opstal is te onderscheiden in een noordelijk en zuidelijk deel die door middel van een centraal gelegen buurtpark van elkaar worden gescheiden.

Het noordelijk deel bestaat bijna geheel uit bajonetvormig verspringende eengezinsrijenwoningen in twee bouwlagen onder kap, die ontsloten worden door een mozaïek van korte slingerende woonstraatjes. In de noordelijke en oostelijke punt staat de Joannesschool en de Rehobothschool (aan Hoefblad). In het noordelijk deel komt een beperkte hoeveelheid vrijstaande en twee-onder-één-kap-woningen voor. Deze bevinden zich met name ten noorden van de Bereklauw en verder onder meer bij Hoefblad en Kalmoes. Het interne wegenpatroon is op meerdere punten verbonden met de Opstalweg en de Secr. Verhoeffweg. Binnen de woonbuurt vormt het zich vanaf de Secr. Verhoeffweg door de woonbuurt slingerende tracé van Bereklauw, Pijpkruid, Dotterbloem en Kalmoes een min of meer centrale route door de woonbuurt. Vanaf deze route takken enkele korte verbindingen aan op de Opstalweg. Via het buurtpark lopen enkel langzaamverkeersroutes naar het zuidelijk gelegen deel van Opstal.

Het zuidelijk deel van Opstal ligt achter het oude bebouwingslint van de 's-Gravenzandseweg en wordt ontsloten vanaf de Secr. Verhoeffweg en de 's-Gravenzandseweg. Een ondergeschikte ontsluiting (voor de woningen aan de Magnolia) ligt aan de Opstalweg. Binnen het zuidelijk deel van Opstal ligt een groenstructuur die dit deel van Opstal scheidt in een drietal deelgebieden, namelijk een 'heesterbuurt', een 'bomenbuurt' en een 'bollenbuurt'.

De westelijk gelegen 'heesterbuurt' bestaat uit eengezinsrijenwoningen in twee bouwlagen onder kap die gebouwd zijn aan korte slingerende straten. De woonbuurt kenmerkt zich dan ook door de vele hoekverdraaiingen en dientengevolge vele kleine groenplekken, doorsteken en voor-/achterkantsituaties van woonblokken. Er is sprake van een grote verscheidenheid aan woonmilieus (woonstraatjes, pleintjes, hofjes, parkstrook en water). De hoofdontsluiting wordt gevormd door de Populier die aansluit op de 's-Gravenzandseweg. Vanaf de Populier vindt een sterke en grillige vertakking plaats van de (uiteindelijk voor autoverkeer doodlopende) woonstraten. De woningen aan de Magnolia hebben een eigen aansluiting op de Opstal. De Populier vormt ook één van de hoofdentrees voor de naastgelegen 'bomenbuurt'.

De centraal gelegen 'bomenbuurt' bestaat uit zowel eengezinsrijenwoningen als uit appartementenbouw. De 'bomenbuurt' wordt ontsloten vanaf de 's-Gravenzandseweg en de Secr. Verhoeffweg door de Populier resp. Linde. De Linde vormt echter eerst de ontsluiting van de 'bollenbuurt'. Vanaf de route Linde en Populier lopen twee lusvormige wegen verder de woonbuurt in. Ook deze woonbuurt kenmerkt zich dan ook door de vele hoekverdraaiingen en dientengevolge vele kleine groenplekken, doorsteken en voor-/achterkantsituaties van woonblokken. Er is sprake van een grote verscheidenheid aan woonmilieus (woonstraatjes, pleintjes, hofjes, parkstrook en water). De eengezinsrijenwoningen bestaan uit twee bouwlagen onder plat dak of een kap, maar ook uit woningen met een extra bouwlaag voorzien van lessenaarsdak. De appartementen zijn gebouwd als galerijwoningen tot maximaal 5 bouwlagen. Deze appartementengebouwen bevinden zich in het centrale deel van de 'bomenbuurt' aan de route van de Linde en Populier.

De oostelijk gelegen 'bollenbuurt' bestaat uit woningen onder dwarskap die soms éénzijdig zijn geschakeld, maar meestal zijn gegroepeerd als rijenwoningen. De 'bollenbuurt' wordt ontsloten vanaf de Secr. Verhoeffweg en de 's-Gravenzandseweg door middel van de Tulp, Linde en Bereklauw. De route van Tulp, Gladiool, Iris en Sneeuwklokje vormt alleen voor het langzaam verkeer de centrale route door de buurt. De hierop aansluitende korte straatjes zijn doodlopend. Ook hier is sprake van veel hoekverdraaiingen en differentiatie in de woonomgeving. Er is sprake van een grote verscheidenheid aan woonmilieus (woonstraatjes, woonpaden, voor-/achtersituaties, pleintjes, hofjes, parkstrook en water). In de zuidwesthoek van de 'bollenbuurt' bevindt zich de brandweerpost van Naaldwijk.

Woerdblok

De woonwijk Woerdblok ligt ten noorden van de bebouwde kom. De wijk sluit direct aan op het aan de zuidzijde gelegen woongebied De Lage Woerd. Woerdblok wordt aan de overige zijden begrensd door de Kleine Achterweg in het noorden, de Grote Woerdlaan / N465 in het oosten en de Geestweg met de begraafplaats in het westen. De woonwijk bestaat uit 4 grote buurten waarvan Zandstrand, Waterwijk en Waterrijk reeds zijn gerealiseerd en Zandheuvel nog in ontwikkeling is.

De hoofdopzet van Woerdblok wordt gevormd door een assenkruis bestaande uit een centrale oost-west gerichte wijkontsluitingsweg (Zand- en Waterweg) met aansluitingen op de Grote Woerdlaan en de Geestweg en een centrale noord-zuid gerichte parkzone. De wijkontsluitingsweg wordt begeleid door een watergang namelijk een boezemkanaal. Dit water maakt deel uit van de verbinding tussen de Boschsloot en de Poelwetering.

De parkzone en de wijkontsluitingsweg kruisen elkaar via een ovonde, waardoor de wijk in vier duidelijk verschillend ontworpen delen wordt opgesplitst, namelijk Waterwijk, Zandstrand, Waterrijk en Zandheuvel. Deze vier woonbuurten sluiten elk met hun eigen ontsluitingsstructuur aan op de Zand- en Waterweg. Daarnaast zijn een paar voet- en fietsverbindingen aanwezig. Na voltooiing van Zandheuvel, de laatste fase van Woerdblok, zal de woonwijk circa 1.000 nieuwe woningen bevatten.

De belangrijkste voorzieningen binnen Woerdblok betreffen de oude begraafplaats met nieuwe aula, een brede school en de voorzieningencluster op Woerdblok-Eiland. Deze voorzieningencluster biedt plaats aan onder meer een verzorgingshuis, een centrum voor jeugd en gezin, een kinderdagverblijf en mogelijk een AHOED (apotheek en huisarts onder één dak).

Pijle Tuinen

Ten oosten van het centrum van Naaldwijk bevindt zich woonwijk Pijle Tuinen. Deze woonwijk wordt begrensd door de Verdilaan, Verspycklaan, Dijkweg Burg. Elsenweg (N213) en de Middel Broekweg. De groenzone van de vaart, de Frederik Hendrikstraat - Pijle Tuinenweg en de Oudlaan - Stokdijkkade zorgen voor een verdere geleding van de woonwijk en herkenbare buurten. De Pijle Tuinenweg vormt de belangrijkste interne ontsluitingsweg binnen de wijk. De weg loopt vanaf de Dijkweg in het noorden naar de Middel Broekweg in het zuiden waar zij eindigt ter hoogte van de voorzieningencluster (behandelcentrum Naaldwijk, zorgcomplex De Naaldhorst en ISW Oost). De groenzone van de vaart creëert een binnengebied en een buitenrand met elk hun eigen verkavelingsopzet. Het binnengebied en de buitenrand zijn op drie plaatsen voor het autoverkeer gekoppeld, namelijk bij de Verdilaan, de Pijle Tuinenweg en de Oudlaan. Daarnaast zijn er ook nog drie fiets-/voetbruggen waarvan de meest centraal gelegen brug deel uitmaakt van een structuurlijn vanuit het binnengebied (Kuyperstraat) naar de buitenrand (wijkpark en Dreesplein).

De buitenrand kenmerkt zich door een overwegend rechte, deels geknikte verkaveling door middel van een stelsel van langere rechtstanden die onderling door middel van kortere dwarswegen zijn verbonden. De bebouwing bestaat vooral uit grondgebonden woningen; in het gebied rond de Bachlaan en Ruys de Beerenbrouckstraat meest in de vorm van rijenwoningen, maar elders in gegroepeerde afwisseling met clusters of zones van twee-onder-één-kapwoningen of (bij de Van Koppenweg) vrijstaande woningen. De vrijstaande woningen zijn meestal gebouwd in één bouwlaag onder kap; de overige grondgebonden woningen overwegend in twee bouwlagen onder kap of (in het uitgestrekte gebied tussen het Dreesplein en de Donnerlaan) in twee en drie plat afgedekte bouwlagen.

Gestapelde woonbebouwing bevindt zich vooral op strategische plekken, zoals langs de uitvalswegen Pijle Tuinenweg en Middel Broekweg (Handellaan), aan het Dreesplein en langs de Donnerlaan.

In de buitenrandzone van Pijle Tuinen komen ook scholen voor en ter hoogte van de aansluiting van de Bachlaan op de Verdilaan staat tevens een sporthal/sportzaal. Tot slot bevinden zich voorzieningen in de onderbouw van het wooncomplex aan het Verdiplein.

Meer voorzieningen zijn aanwezig langs de Verdilaan, waarmee de betekenis van deze laan voor de stedenbouwkundige structuur wordt versterkt. Voorzieningen die hierlangs aanwezig zijn, zijn onder andere het woonzorgcomplex Careyn Pijletuinenhof, de Rabobank en andere dienstverlenende bedrijven, de bibliotheek Naaldwijk, het hervormd centrum de Kandelaar en nieuwe appartementengebouwen. De bouwhoogte varieert daarbij van 3 tot 6 bouwlagen (appartementen). In aansluiting op de Verdilaan komen ook binnen het gebied van de Verdilaan, Stokdijkkade, Fredrik Hendrikstraat en Dijkweg behalve veel oudere woonbebouwing ook een groot aantal voorzieningen voor waaronder de Bernadetteschool, de school De Boemerang en een grote apotheek.

Tot slot bevindt zich elders in het binnengebied nog de school Het Palet (aan de Savornin Lohmanstraat).

Kruisbroek

Kruisbroek bestaat uit een noordelijk en een zuidelijk van de Kruisbroekweg gelegen deel. Het noordelijk deel wordt begrensd door de vaart en door de bebouwingslinten van Zuideinde en de Kruisweg. De buurt is opgebouwd uit een randzone met grondgebonden woningen die een centraal aan de Kruisbroekweg gelegen middengebied aan drie zijden omringd. De randzone wordt gevormd door de lintbebouwing van het Zuideinde en de Kruisweg en door eengezinsrijenwoningen in twee bouwlagen onder kap. In het middengebied bevinden zich onder andere de Ontmoetingskerk, het verzorgtehuis en appartementencomplex Careyn en woonappartementen in 4 en 5 bouwlagen. Careyn bestaat uit een westelijk bouwdeel in 2 en 3 bouwlagen en een recenter ontwikkeld oostelijk bouwdeel in 5 bouwlagen. Direct ten oosten van het complex staan 3 gebouwen met woonappartementen in eveneens 5 bouwlagen.

Aan de noordzijde van de Anjerlaan staan drie appartementengebouwen in 3 woonlagen op een bergingenlaag. Aan de zijde van de Anjerlaan bevatten deze galerijflats een haaks gesitueerde aanbouw in één bouwlaag ten behoeve van kleinschalige dienstverlening, horeca en detailhandel (onder andere woninginrichting, snackbar en opticiën). In de noordoosthoek van de buurt bevinden zich ter hoogte van de aansluiting van de Anjerlaan op de Verdilaan/Kruisweg nog een bescheiden kerkgebouw en een school. Ook in de zuidoosthoek bevindt zich een schoolcomplex (ISW Oost). Deze school staat enigszins verborgen achter de woonbebouwing.

Het zuidelijk deel van Kruisbroek strekt zich uit tussen de Zuidweg in het westen, de Mr. Jan Tuningstraat in het oosten en agrarische percelen in het zuiden. De woonbuurt bestaat uit een centraal gelegen gebied met eengezinswoningen en enkele voorzieningen en uit twee flankerende woonbuurtjes onder opvallende oranjerode kappen. Delen van deze woonbuurtjes bestaan uit meer recent gebouwde woningen, andere delen vallen op door de tuindorpachtige opzet van de wat oudere 20e eeuwse bebouwing (50-60'er jaren) en openbare ruimte, waarbij woningen in twee bouwlagen onder kap worden afgewisseld met woningen in één bouwlaag onder kap. De westelijke woonbuurt bestaat overwegend uit rijenwoningen in twee bouwlagen onder kap; de oostelijke woonbuurt zowel uit twee-onder-één-kapwoningen als rijenwoningen. In de oostelijke punt van deze woonbuurt wijkt de bebouwing sterk af door de iets latere bouwstijl maar vooral door de afwijkende grijsblauwe dakbedekking. Hier bevindt zich ook een schoolgebouw van het ISW.

Het middengebied wordt gevormd door de Perzikenstraat, F.V. Valstarplantsoen en het tussengelegen deel van de Druivenstraat. Aan de oostzijde van de Perzikenstraat zijn een drietal voor de rooilijn van de rijenwoningen gesitueerde gebouwtjes in één bouwlaag onder grijzig schilddak gebouwd. Deze bieden ruimte aan een modevakschool en aan enkele horecagelegenheden.

Het gebied gelegen tussen de MiddelBroekweg, N213 en Mr. Jan Tuningstraat bestaat vooral uit maatschappelijke voorzieningen, dienstverlening en horeca. Er komen slechts een paar oudere luxe woningen voor. Ter hoogte van de overgang naar de Kruisbroekweg staan het behandelcentrum Westland (gedeeltelijk 4 bouwlagen) met huisartsenpost en het tot 4 bouwlagen hoge zorgcomplex De Naaldhorst; ten oosten daarvan staat een schoolgebouw van de ISW Oost. De zakelijke dienstverlening bevindt zich vooral oostelijk van het zorgcentrum in de zone langs de MiddelBroekweg. Hier bevinden zich onder meer een notariskantoor, advocatenkantoor, reisbureau en een agrarisch adviesburo. Ter hoogte van de aansluiting op N213 staat het tot 5 bouwlagen hoge Carlton hotel. Ook in het aansluitende gebied tussen de N213 en de school hebben zich dienstverlenende bedrijven gevestigd. De eind 20'er jaren vormgegeven bebouwing varieert hier van twee tot vier bouwlagen.

2.2.3 Groen en water

Mede door de omliggende kassengebieden en de aanwezigheid van de veiling kenmerkt Naaldwijk zich door een hoge bebouwingsdichtheid en de afwezigheid van grotere open of groene ruimten. De groenstructuur van Naaldwijk en de kwaliteit van de openbare ruimte hangen dan ook nauw samen met de aanwezigheid van de oude dorpskern rond de kerk, het Wilhelminaplein, de oude bebouwingslinten en historische waterlopen en de binnen de woonwijken aangelegde groenzones. Vanuit de historische kern lopen dan ook groene en blauwe aders via het plangebied naar het buitengebied rond Naaldwijk en van daaruit naar diverse omliggende historische kernen en steden. De groene en blauwe aders vormen een netwerk of systeem van aantrekkelijke, deels historisch bepaalde verbindingen vanuit Naaldwijk met diverse voor recreatie en toerisme belangrijke gebieden van de Noordzeekust, de Nieuwe Waterweg en de groene omgeving van Het Woudt, Midden-Delfland, het Staelduinse Bos en Wollebrand. Deze gebieden liggen op een afstand van circa 1,5 tot 5 km uit de buitenrand van het plangebied.

Een groot deel van het huidige woongebied van Naaldwijk is eertijds in gebruik geweest voor de glastuinbouw. Het huidige landschap rond Naaldwijk wordt dan ook nog altijd bepaald door een aaneenschakeling van kassen en glascomplexen die in een willekeurig patroon aaneengesloten liggen. Tussen het glas liggen watergangen en enkele doodlopende wegen.

Belangrijke (actuele en potentiële) groene structuren en andere openbare ruimten en elementen voor Naaldwijk zijn:

• de omgeving van de oude kerk met het aangrenzende Wilhelminaplein;
• de historische structuurlijnen zoals de oude bebouwingslinten, dijken en waterlopen;
• de ruim gedimensioneerde wegprofielen van onder andere de Burgemeester Elsenweg (N213), Middel Broekweg (N466), Secr. Verhoeffweg en Verspycklaan;
• de verspreid gelegen grotere en kleinere groenplekken en begraafplaats;
• een aantal groene knopen of min of meer gefragmenteerde groenstructuren langs wegen (zoals bij de Verdilaan ter hoogte van de kruising met de Dijkweg, Verdipark en de vaart);
• de bestaande groenzone langs de Lage Woerd maakt deel uit van de groenstructuur in de kern Naaldwijk. De betekenis van deze groenzone zal toenemen indien zij wordt voortgezet in de nieuwe woonwijk. Voortzetting wordt daarbij gecombineerd met de aanleg van een route voor langzaam verkeer tussen Naaldwijk en het Prinsenbos. De bestaande groenstructuur wordt doorgezet in het nieuwe woongebied.

Met name de Naaldwijkse Vaart met het aanliggende groen zorgt voor een groen lint door diverse aan elkaar grenzende buurten en wijken. Op meerdere plaatsen is een mogelijke continuïteit van dit lint geblokkeerd. Ook op andere plaatsen is sprake van een zekere groenstructuur die voor een ruimtelijke koppeling zorgt van verschillende wijken, zoals de groenzone vanuit het centrale deel van Woerdblok via de Lage Woerd en Rembrandtstraat naar het historisch centrum.

Aan de Geestweg ligt de algemene begraafplaats met een oppervlakte van circa 2,5 ha. De eerste aanleg dateert uit 1865. De begraafplaats is ingepast in de opstrekkende verkaveling loodrecht op de weg. Het oudste gedeelte is hoger gelegen.