Voorhout-Oost

2.2 Ruimtelijk-functionele structuur

Voorhout is ontstaan rond het jaar 1000 met de bouw van een christelijke kapel. Het lag in een weids en bebost gebied dat zich uitstrekte van Lisse tot Rijnsburg/Oegstgeest en van Katwijk/Noordwijk tot Sassenheim. Lange tijd was van een echt dorpscentrum geen sprake. Het dorp kwam pas in de loop van de 19e eeuw tot ontwikkeling door een concentratie van lintbebouwing rond de huidige Herenstraat en de Jacoba van Beierenweg. De wijken in Voorhout-Oost zijn voor het merendeel in een kort tijdsbestek ontwikkeld, tussen circa 1984-2004. De Jacoba van Beierenweg, de Schoutenlaan en de Oosthoutlaan vormen de belangrijkste ontsluitingswegen van waaruit de verschillende wijken worden ontsloten. Naast de verkeersstructuur vormt ook de waterstructuur een belangrijke structuurdrager van Voorhout-Oost. Voorhout-Oost wordt gekenmerkt door twee verschillende wijken, een historisch lint en een sportterrein. De verschillende karakteristieken worden hieronder kort beschreven.

Figuur 2.5 Deelgebieden.

2.2.1 Wijken

Meanderwijken

De meanderwijken is een planmatig opgezette woonwijk met clusters en rijen woningen langs meanderende straten of gegroepeerd rond woonerven. Binnen een erf of langs een straat komt in het algemeen één woningtype voor. Door wisselende plaatsing van geschakelde woningen of rijwoningen ontstaat een gevarieerd beeld. Hierdoor is er niet altijd een duidelijke voor- of achterkant van de bebouwing te zien. Aanbouwen en bergingen liggen vaak aan de straatzijde en een deel van de achtertuinen grenst direct aan de openbare ruimte. De woningen zijn gedifferentieerd van opbouw met afwisselende dakvlakken. Asymmetrische zadeldaken, lessenaarskappen en deels platte daken komen in het plangebied voor.

De wijken vormen een verzameling clusters en rijen langs straten en woonerven met deels een meanderend stratenpatroon. Door het voor komen van veel kleine groenelementen hebben deze wijken een groen uiterlijk. Binnen een cluster komt over het algemeen één woningtype voor. Door een wisselende oriëntatie van de geschakelde woningen ten opzichte van elkaar en de openbare ruimte ontstaat er een gedifferentieerd beeld, hoewel de hoofdoriëntatie van de meeste woningen gericht is op het centrale deel van het woonerf. Binnen dit gedifferentieerde beeld verspringen de rooi- en noklijnen. De opbouw van de woningen wisselt van simpel tot gedifferentieerd, maar in het algemeen bestaan ze uit een of twee lagen met een kap. De dakvlakken zijn afwisselend en vaak voorzien van dakkapellen en dakramen. Verlengde daken, op- en aanbouwen komen vaak voor. De woningen zijn meestal opgebouwd uit baksteen met beton, waarbij vaak een groot gedeelte van de gevel in beslag wordt genomen door puien of rabatdelen. De detaillering van de woningen is meestal eenvoudig, met weinig accenten en seriematig van aard. De houten kozijnen, deuren en daklijsten zijn in overwegend terughoudende kleuren geschilderd, waarbij de samenhang van een cluster of rij wel eens verloren is gegaan in particulier (kleur)initiatief.

Thematische uitbreidingswijken

Thematische uitbreidingswijken komen op verschillende plekken in de gemeente voor. Het gaat daarbij om zowel inbreidingen, waarbij binnen de bestaande structuur van de kernen delen zijn gesloopt en recent buurtjes met seriematige woningen zijn gebouwd, als om recente uitbreidingen aan de rand van de kern. In Voorhout liggen aan weerszijden van het lint, in het noordoosten van het dorp, twee grote recente uitbreidingen. De architectuur van de woningen is gebaseerd op herhaling in clusters of rijen met behoud van de individualiteit. Mede door variatie tussen rijen en clusters is het beeld afwisselend. Clusters hebben veelal hun eigen sfeer. De woningen zijn gericht op de belangrijkste openbare ruimte. Per cluster is de rooilijn in samenhang en verspringt niet. Appartementengebouwen staan in het algemeen vrij op de kavel. De woningen zijn seriematig gebouwd. De architectuur is gebaseerd op herhaling en een afwisselend beeld. De opbouw is veelal gevarieerd en gedifferentieerd. De massa is veelal samengesteld uit blokvormige volumes. De woningen hebben meestal een onderbouw van twee lagen met een zadeldak of lessenaarsdak en soms een terugliggende tweede laag. De woningen langs het water zijn voorzien van ronde kappen. Hoeken van rijen zijn vaak verbijzonderd met uitbouwen of hebben een extra laag. Het gevelbeeld is gevarieerd. Gevels hebben veelal accenten en een duidelijke horizontale of verticale geleding. De woningen hebben daarnaast een variërende hoogte. De architectuur van de woningen is verzorgd. De detaillering is zorgvuldig en eenvoudig. Accenten als uitstekende dakranden, luifels en structuur in het materiaal komen veel voor. Het materiaal- en kleurgebruik is samenhangend. Gevels zijn van baksteen of vergelijkbare steenachtige materialen, soms met houten delen of plaatmateriaal. Het metselwerk heeft vaak vlakken of banen van afwijkende kleur. Hellende daken zijn gedekt met pannen. Kozijnen zijn van hout of kunststof.

Het Lint Jacoba van Beierenweg

De Jacoba van Beierenweg en de Engelselaan richting het noordwesten, vormen samen met de bebouwing die aan weerszijden staat, afwisselende linten. De bebouwing varieert in dichtheid en is opgebouwd uit zowel individuele panden als seriematig opgezette korte rijtjes met voormalige arbeiderswoningen. Hier en daar zijn er doorzichten naar het achterliggende land. Sommige panden hebben groene voortuintjes met zorgvuldig vormgegeven erf- en perceelafscheidingen. De Engelselaan wordt begeleid door een sloot waardoor de panden aan de overzijde van het water voor het meerendeel zijn ontsloten met een bruggetje. De rooilijnverspringingen komen regelmatig voor. Bij de rijwoningen is de rooilijn meestal in samenhang. Voorgevelrooilijnen staan dwars op, of lopen evenwijdig aan, de weg of het slotenpatroon. De meeste bouwmassa's hebben een individueel karakter en een traditionele opbouw met een onderbouw tot twee lagen en een kap, die meestal de vorm heeft van een zadel- of mansardedak. De nokrichting loopt evenwijdig aan de weg of staat er haaks op. Veel arbeiderswoningen zijn in de loop der tijd uitgebreid met dakkapellen of dakopbouwen.

De architectuur wisselt van eenvoudig tot zorgvuldig en rijk. Gevels zijn in het algemeen helder geleed en hebben staande ramen, die meestal horizontaal zijn gelijnd. In het gevelvlak komen horizontale sierbanden voor. Ook stucaccenten zijn veelvuldig te zien. Fijne detaillering is verder te vinden in de vorm van gootklossen, makelaars en windveren. Het materiaal- en kleurgebruik is meestal traditioneel. Gevels zijn overwegend opgebouwd uit bruine baksteen en soms gestuct of geschilderd in een lichte kleur. Bij het afdekken van daken is het gebruik van rode of donkere keramische pannen uitgangspunt. Kozijnen zijn overwegend van hout en oorspronkelijk geschilderd in traditionele tinten. Bij de arbeiderswoningen is het samenhangend kleurgebruik soms doorbroken door individuele wijzigingen. Ondanks de vele verbouwingen is het gebruik van eigentijdse materialen als plaatmateriaal beperkt gebleven. Bijzonder zijn met name de bollenschuren waarvan aan beide linten enkele zorgvuldig onderhouden exemplaren zijn te vinden.

Sport- en recreatieterreinen

Binnen de gemeente Teylingen komen meerdere grote en kleinere sport- en recreatiegebieden voor die zich kenmerken door een overwegen groen karakter, waarin voor de eenvoudige bebouwing een bescheiden rol is weggelegd. De sport- en recreatieterreinen liggen voornamelijk aan de randen van de kern. Grotendeels liggen de terreinen ook niet binnen dit bestemmingsplangebied. Aan de zuidzijde van het plangebied bevindt zich echter nog een uitloop van de sport- en recreatiezone (zie nummer 23 in figuur 2.5, ten oosten van het spoor). Hier bevindt zich Tennispark Oosthout. De bebouwing bestaat uit een hoofdgebouw met enkele bijgebouwen, die geclusterd op het terrein staan, waarbij het hoofdgebouw gericht is op de belangrijkste openbare ruimte, het sportveld. De gebouwen hebben een eenvoudige opbouw van één tot twee lagen met een flauw hellende kap of plat dak. Hoewel de gebouwen vaak verschillen van uiterlijk is de hoofdvorm vaak helder en de architectuur eenvoudig. Bij de bebouwing is geen sprake van bijzondere cultuurhistorische waarden.

2.2.2 Wonen

Het bebouwingsbeeld in de wijken is gevarieerd en kleinschalig van karakter. Elke wijk heeft zo zijn eigen karakteristiek. De meeste woonbebouwing bestaat uit grondgebonden woningen met een kap. Het overgrote deel van de wijken bestaat voornamelijk uit rijwoningen. Daarnaast bevinden zich vooral aan de rand van het dorp vrijstaande en twee-onder-één-kapwoningen. Zoals aangegeven in de woonvisie bestaat een groot deel van de woningvoorraad in Voorhout uit koopwoningen. Op een aantal plaatsen in de stedenbouwkundige structuur staan appartementengebouwen van maximaal 4 à 5 bouwlagen.

Binnen het plangebied is het woonbeleid gericht op behoud van de woonfunctie. In het bestemmingsplan worden alle bestaande woonfuncties daarom met de bestemming 'Wonen' vastgelegd onderverdeeld naar Wonen - 1 (vrijstaand), Wonen - 2 (geschakeld) en Wonen - 3 (gestapeld). Aan de zuidoost rand van het dorp ligt een klein gebied waar woonwagens staan, deze worden ook als zodanig bestemd.

2.2.3 Maatschappelijke voorzieningen

Binnen het plangebied komen een achttal gebieden voor waar sprake is van maatschappelijke voorzieningen. Voor deze locaties is ook de bestemming Maatschappelijk opgenomen. De voorzieningen die in het plangebied voor komen valt te categoriseren in verschillende groepen. Op een viertal locaties is sprake van onderwijsinstellingen. Daarnaast bevinden zich een peuterspeelzaal en een kinderopvang binnen het plangebied. Algemene maatschappelijke voorzieningen komen ook voor in het plangebied, namelijk het gemeentehuis en een bibliotheek.

Al deze functies zijn onderdeel van de stedenbouwkundige structuur van Voorhout en hebben een functie binnen de gemeente, het dorp of de wijk.

2.2.4 Detailhandel

Binnen Voorhout-Oost komt detailhandel en horeca voor, maar wel geconcentreerd op een paar locaties. Centraal ligt het buurtwinkelcentrum aan het Oosthoutplein waar zich de winkels en horeca hebben geconcentreerd. Dit valt niet binnen het plangebied van dit bestemmingsplan. Wel is een buurtwinkelcentrum aanwezig binnen het plangebied. Hierbinnen bevinden zich verschillende winkels, horeca maar ook dienstverlening, zoals een kapper. Behalve op deze locatie bevindt zich aan de westelijke punt aan de Jacoba van Beierenweg nog een supermarkt en enkele andere winkels en detailhandel.

2.2.5 Kantoren en bedrijven

In Voorhout-Oost bevinden zich weinig bedrijven en kantoren. Op de hoek van de Jacoba van Beierenweg met de Schoutenlaan bevindt zich een kantoor voor bemiddeling onroerende zaken. Aan de noordrand van het plangebied aan de Engelselaan bevindt zich een bedrijf 'IJsselmuiden ventilatoren'. Beide zijn ingepast in de woonomgeving en zorgen niet voor overlast.

2.2.6 Cultuur en ontspanning

Aan de Klaprooshof is een kinderboerderij gevestigd. Daarnaast ligt in het zuidelijk deel van het plangebied een tenniscomplex. De overige sportvelden liggen aan de andere zijde van de spoorlijn en daarmee buiten het plangebied.

2.2.7 Groen en water

Groen

Het groene beeld in de wijken wordt bepaald door de bomen, vijverpartijen en oevers, stroken groen tussen voetpad en rijbaan. De grotere groengebieden zijn voornamelijk gecultiveerd groen en laanbeplanting aan de buitenkant van de wijken op de grens met het landelijk gebied. Niet centraal, maar gekoppeld aan de sportvelden, ligt in de zuidwesthoek van het plangebied aan de Fuchsiastraat een wijkpark. Daarnaast heeft elke woonbuurt een eigen centrale groenplek waar ruimte is om te spelen en wat dient als plek van ontmoeting.

Uit de bomenlijst blijkt 1 waardevolle boom in het plangebied aanwezig te zijn aan de Beethovenlaan.

Water

Door het plangebied lopen verschillende watergangen die onderdeel zijn van de stedenbouwkundige structuur. Ze vormen op enkele plaatsen de scheiding tussen de wijken of maken een centrale plek in de wijk. Daarnaast zijn ze vaak een begeleiding van de ontsluitingswegen en daarmee onderdeel van het profiel. Ook aan de oostranden van het plangebied lopen grotere watergangen die met de interne watergangen in verbinding staan.

Figuur 2.6 Waterstructuur.

2.2.8 Verkeer

Autoverkeer

De ontsluiting van Voorhout wordt vanuit de historie gedragen door de Jacoba van Beierenweg. Ook Voorhout-Oost wordt ontsloten vanaf deze weg. Van hieruit is een aantal ontsluitingsroutes voor de wijken gemaakt, zoals de Schoutenlaan, Oosthoutlaan en buitenom de Zuidelijke Randweg-Eikenhorstlaan. Vanaf deze doorgaande wegen worden de wijken en buurten ontsloten.

Figuur 2.7 Verkeersstructuur.

Als gevolg van de verdere ontwikkeling van Voorhout en de autonome groei in de toekomst zal het verkeer tot 2020 sterk toenemen. Op de meeste wegen wordt dan ook duidelijk een toename van de verkeersintensiteit geconstateerd. In 2007 heeft de gemeenteraad van Teylingen op basis van het rapport "Verkeersstructuur Voorhout 2020" een nieuwe verkeersstructuur vastgesteld. In 2010 is het gemeentelijk verkeers- en vervoerplan (GVVP) van de gemeente Teylingen vastgesteld. Hierin wordt aangegeven dat capaciteitsverruimende maatregelen noodzakelijk zijn om het verkeer in de toekomst op een verkeersveilige en duurzame wijze af te wikkelen. In het GVVP wordt genoemd dat op termijn de realisatie van de Noordelijke randweg Voorhout noodzakelijk is. Door aanpassing van de verkeersstructuur zal de Jacoba van Beierenlaan minder belangrijk worden voor de ontsluiting van Voorhout-Oost. De ontsluiting voor autoverkeer is redelijk en wordt op basis van het in het GVVP vastgestelde beleid in de toekomst verder geoptimaliseerd. De Noordelijke randweg heeft geen gevolgen voor het bestemmingsplan.

Langzaam verkeer

Het langzaam verkeer is gekoppeld aan de verkeersstructuur voor de auto. Binnen de wijken wordt conform de Richtlijnen van Duurzaam Veilig het langzaam verkeer gemengd met het gemotoriseerde verkeer afgewikkeld.

Langs de wegen Schoutenlaan, Oosthoutlaan, Componistenlaan en de Zuidelijke Randweg-Eikenhorstlaan is voorzien in vrijliggende fietspaden. De inrichting voldoet hiermee aan de vormgeving conform Duurzaam Veilig.

Verder bevinden zich binnen het plangebied enkele solitaire fietsroutes, zoals tussen de Schoutenlaan en de Engelselaan en het Rietpad met fietstunnel onder het spoor. De ontsluiting voor het langzaam verkeer is goed te noemen.

Openbaar vervoer

De kern Voorhout wordt op het gebied van openbaar vervoer primair ontsloten via het treinstation Voorhout. Dit station bevindt zich centraal in het dorp en heeft eveneens een P+R-voorziening. Vanaf het station vertrekken stoptreinen richting Leiden en Den Haag en richting Haarlem. De frequentie bedraagt 2x per uur per richting. Verder is het station aangewezen als halte binnen het programma Stedenbaan. Het programma Stedenbaan richt zich op het beter benutten van de railinfrastructuur. Binnen het programma wordt in de toekomst mogelijk frequentieverhoging van de bediening gerealiseerd.

Verder wordt het gebied aangedaan door een buslijn vanuit Noordwijk via Voorhout naar Sassenheim en Nieuw-Vennep. De frequentie van deze buslijn is 1x per uur per richting. Vanuit het gehele gebied is het station Voorhout echter binnen 1.000 m te bereiken. De ontsluiting per openbaar vervoer, onder andere richting Leiden, is derhalve goed.