Sassenheim-Zuid

4.8 Archeologie en cultuurhistorie

4.8.1 Normstelling en beleid

Rijksbeleid

Verdrag van Malta

Als gevolg van het Verdrag van Malta, dat in 1998 door het Nederlandse parlement is goedgekeurd en in 2006 zijn beslag heeft gekregen in de Wet op de Archeologische Monumentenzorg, is de Monumentenwet 1988 gewijzigd. Rijk en provincie stellen zich op het standpunt dat in het ruimtelijk beleid zorgvuldig met het archeologische erfgoed moet worden omgegaan. Voor gebieden waar archeologische waarden voorkomen of waar reële verwachtingen bestaan dat ter plaatse archeologische waarden aanwezig zijn, dient voorafgaand aan bodemingrepen archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. De uitkomsten van het archeologisch onderzoek dienen vervolgens volwaardig in de belangenafweging te worden betrokken.

Het Rijk heeft deze beleidsuitgangspunten neergelegd in onder meer de Visie Erfgoed en Ruimte en de Modernisering Monumenten zorg.

Visie Erfgoed en Ruimte

De Visie Erfgoed en Ruimte 'Kiezen voor Karakter' is de vervanging voor de in 2009 verlopen 'Nota Belvedère', waarin een visie is gegeven op de wijze waarop met de cultuurhistorische kwaliteiten van gebieden en objecten in de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling in Nederland kan worden omgegaan.

In 2009 is door het rijk een nieuwe visie op de monumentenzorg geformuleerd genaamd Modernisering Monumentenzorg (MoMo). Eén van de pijlers in deze visie is het belang laten meewegen in de ruimtelijke ordening. Hierbij zal een verschuiving plaatsvinden van objectgerichte bescherming naar een gebiedsgerichte aanpak. In het verlengde van deze pijler is een ander doel in de visie geformuleerd, namelijk het opstellen van een visie op erfgoed. Een belangrijk ander doel van deze nieuwe visie is het formuleren van een visie op erfgoed. De visie, Visie Erfgoed en Ruimte (VER) 'Kiezen voor Karakter', is gericht op het verbinden van de zorg voor het cultureel erfgoed met andere ruimtelijke ontwikkelingsopgaven op het gebied van onder meer economie, veiligheid en duurzaamheid. De visie zet overheden, initiatiefnemers, eigenaren, ontwikkelaars en ruimtelijk ontwerpers er toe aan om de waarde van het cultureel erfgoed in te zetten bij de ontwikkeling van gebieden. De Visie Erfgoed en Ruimte 'Kiezen voor Karakter' is aanvullend aan de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, waarin het kabinet de unieke cultuurhistorische waarde van nationaal belang planologisch borgt.

 

Daarnaast is met ingang van 1 januari 2012 het Besluit ruimtelijke ordening (Bro) aangepast. Hierin is opgenomen dat in het bestemmingsplan een beschrijving moet worden opgenomen van de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden.

Provinciaal beleid

De provincie Zuid-Holland hanteert het uitgangspunt dat op terreinen die voorkomen op de Archeologische Monumentenkaart Zuid-Holland en in gebieden die op de kaart archeologische waarden van de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS-kaart) ten minste een redelijke tot grote kans op archeologische sporen hebben, archeologisch vooronderzoek in het kader van de planvoorbereiding dient plaats te vinden. Voor zover er onzekerheid bestaat over de precieze aanwezigheid van archeologische waarden, dient in het bestemmingsplan voor het bouwrijp maken een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken of werkzaamheden te worden gehanteerd. Het verlenen van een omgevingsvergunning wordt daarbij afhankelijk gesteld van de uitkomsten van nader archeologisch onderzoek en de belangenafweging op grond daarvan.

Gemeentelijk beleid

In de nota 'Onder de grond, beleid voor archeologie in Teylingen' is het gemeentelijk archeologiebeleid vastgelegd. Het beleid is gebaseerd op wetgeving en de archeologische verwachtings- en beleidskaart van Teylingen en heeft tot doel om het archeologisch erfgoed te behouden en te beschermen. Voor het nemen van beslissingen is een archeologische verwachtings- en beleidskaart opgesteld. Deze geeft inzicht in de archeologische waarden en verwachtingen in Teylingen. Op basis van deze kaart kunnen initiatiefnemers zo goed mogelijk worden geïnformeerd over eventuele archeologische consequenties van ruimtelijke ingrepen. Op de archeologische beleidskaart zijn de archeologisch waardevolle gebieden aangegeven. De gebieden zijn onderverdeeld in Archeologisch Waardevolle Verwachtingsgebieden AWV 1 t/m 6 en Archeologische Waardevolle Gebieden AWG 1 t/m 2. Per gebied zijn regels opgenomen ter bescherming van de archeologische waarde.

4.8.2 Onderzoek - Archeologie

Archeologische verwachtingswaarden

RAAP Archeologisch adviesbureau heeft voor de gemeente Teylingen een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart opgesteld. Op basis hiervan heeft de gemeente Teylingen op 1 maart 2010 de Nota Archeologie 'Onder de Grond' vastgesteld. Op basis van deze nota worden de archeologische waarden in dit bestemmingsplan vastgelegd. Binnen het plangebied komen verschillende (verwachtings)waarden voor, zie figuur 4.5. Deze variëren van een terrein met onbekende verwachting, een 'lage verwachting' tot een terrein met een 'hoge verwachting'. De nota archeologie geeft aan welke onderzoeksdrempels er per gebied zijn en waar onderzoek naar gedaan moet worden. De bestemming Waarde – Archeologie uit het handboek bestemmingsplannen is in het bestemmingsplan opgenomen met de aanduidingen 'specifieke vorm van waarde - 1 t/m 3'. De aanduiding 'specifieke vorm van waarde - 1' heeft betrekking op de hoge archeologische verwachting, bebouwd en terrein met status van de archeologische verwachtingskaart (AWV 1 en AWG 2). De aanduiding 'specifieke vorm van waarde - 2' heeft betrekking op middelmatige archeologische verwachting (AWV 2) en de aanduiding 'specifieke vorm van waarde - 3' heeft betrekking op de diverse categorieën met een lage archeologische verwachting (AWV 3 t/m 6). Voor de onbekende verwachting is de 'specifieke vorm van waarde - 3' opgenomen.

De bestemming Waarde - Archeologie met de diverse aanduidingen is in de regels opgenomen en zijn weergegeven op de verbeelding. Voor een aantal locaties is de dubbelbestemming Waarde - Archeologie verwijderd. Voor deze locaties is al archeologisch onderzoek gedaan en daarom vrijgegeven van archeologische waarde.

Figuur 4.5 Uitsnede Archeologische beleidskaart gemeente Teylingen.

4.8.3 Onderzoek - Cultuurhistorie

Binnen het plangebied is volgens de CHS-kaart van de provincie Zuid-Holland slechts beperkt sprake van cultuurhistorische waarden, zie figuur 4.6. De strook langs en over de Hoofdstraat heeft een hoge waarde gekregen voor wat betreft nederzettingen relatie, waarbij de bebouwingsstructuur nog in tact is met redelijk gave bebouwing. In deze strook komen rijks- en veel gemeentelijke monumenten voor.

Bij ruimtelijke ontwikkelingen binnen deze strook dient rekening te worden gehouden met de cultuurhistorische waarden. Zo moet de nieuwbouw worden ingepast binnen de bestaande structuur. Ingrepen ten nadele van de waarden zijn in principe niet toegestaan. Binnen het bestemmingsplan moet ruim aandacht worden gegeven aan hoe het nieuwe plan past binnen de gegeven waarden.

Aangezien binnen dit bestemmingsplan geen ontwikkelingen worden voorzien die de cultuurhistorische waarden binnen het plangebied aantasten, is dit aspect verder niet van belang. Indien uitvoering wordt gegeven aan een wijzigingsmogelijkheid, of bij andere buitenplanse ontwikkelingen, dan zal nogmaals nader moeten worden gekeken naar eventueel aanwezige cultuurhistorische waarden.

Figuur 4.6 Uitsnede CHS-Kaart Provincie Zuid-Holland.

Wat niet op de CHS-Kaart is aangegeven, maar binnen de contouren van het plangebied wel aanwezig, is de stomp van de molen aan de H. Knoopstraat 1 'Molen van Speelman'. Op de archeologische waardenkaart van de gemeente Teylingen zijn behalve archeologische thema's ook cultuurhistorische elementen weergegeven, waaronder de locatie van deze molen, zie figuur 4.7 waar de locatie van de molen met een rode cirkel is aangegeven. Voor de molen is in de ruimtelijke plannen geen molenbiotoop opgenomen.

Op dit moment zijn er plannen om de locatie van de molen, met behoud van de stomp van de molen, te herontwikkelen. Deze ontwikkeling wordt middels een andere ruimtelijke procedure mogelijk gemaakt en is derhalve buiten dit bestemmingsplan gehouden.

Figuur 4.7 Uitsnede Archeologische beleidskaart gemeente Teylingen.

Monumenten

Binnen het plangebied zijn een aantal rijks- en gemeentelijke monumenten gelegen. De rijksmonumenten worden beschermd door de Monumentenwet. De monumenten zijn verder niet in dit bestemmingsplan aangeduid.

Rijksmonumenten

Nummer		Beschrijving	Type
509026		Hoofdstraat 153 - Woonhuis Anna Margaretha	Gebouwen, woonhuizen, e.d.
509027		Hoofdstraat 155 - Woonhuis Sunbeam	Gebouwen, woonhuizen, e.d.

Binnen de contouren van het plangebied is aan de H. Knoopstraat 1 een molen aanwezig, de Molen van Speelman. Deze is eveneens aangewezen als Rijksmonument. Omdat voor de molen op dit moment een separaat bestemmingsplan wordt opgesteld, is de molen niet binnen het bestemmingsplan opgenomen.

Gemeentelijke monumenten

Nummer		Beschrijving	Type
2		Hoofdstraat 100	Woning
3		Hoofdstraat 109	Woning
4		Hoofdstraat 127	Woning
5		Hoofdstraat 129	Woning
6		Hoofdstraat 137	Woning
7		Hoofdstraat 137a	Kerkgebouw
8		Hoofdstraat 143 - Villa Siwah	Woning
9		Hoofdstraat 149 - Hestia	Woning
10		Hoofdstraat 151	Woning
11		Hoofdstraat 157 - De Beukenhof	Woning
15		Hoofdstraat 172	Woning
16		Hoofdstraat 174	Woning
17		Hoofdstraat 176	Woning
29		Julianalaan 6	Kerkgebouw
33		Prins Hendriklaan 1	Woning
34		Prins Hendriklaan 3	Woning
35		Prins Hendriklaan 5	Woning

4.8.4 Conclusie

De archeologische verwachtingswaarden worden in het bestemmingsplan vastgelegd middels een dubbelbestemming Waarde - Archeologie. Binnen deze dubbelbestemming zijn de verschillende waarden verder uitgesplitst met aanduidingen. Voordat binnen de gebieden werkzaamheden plaatsvinden, waarbij grondroerende activiteiten worden gepleegd, zal eerst uit archeologisch onderzoek moeten blijken of er archeologische resten aanwezig zijn.

Voor een gedeelte van de Hoofdstraat zijn cultuurhistorische waarden aanwezig in de vorm van 'nederzettingen-relatie'. Bij eventuele ontwikkelingen binnen dit gebied moet goed onderbouwd worden hoe de ontwikkeling past binnen de daar aanwezige waarden en hoe deze waarden niet worden geschaad.

De molen aan de H. Knoopstraat 1 is vanwege een separate ruimtelijke procedure voor deze locatie niet opgenomen binnen dit bestemmingsplan. De molen heeft geen molenbiotoop waarmee binnen dit bestemmingsplan rekening gehouden moet worden.