Reeshof Oost 2010

5.9 Natuur en Ecologie

Bestemmingsplan Reeshof Oost algemeen.

Het plangebied Reeshof Oost 2010 omvat een aantal voorgenomen activiteiten binnen onderstaande deelgebieden. De voorgenomen activiteiten zijn afzonderlijk getoetst op eventuele strijdigheden met natuurwetgeving en voorwaarden in het bestemmingsplan.

Het betreft de activiteiten in de volgende deelgebieden:

• 1. Drijflanen
• 2. Drassige Driehoek
• 3. Tankstation Huibevendreef
• 4. Bodegravenpad.

• 1. Drijflanen

Algemeen

Het Drijflanengebied is een gebied met hoge natuurwaarden. Deze zijn gelegen in de afwisseling van bospercelen en graslandpercelen. Het gebied maakt deel uit van een ecologische verbinding zuidelijk van het Wilhelminakanaal in noord-zuidelijke richting, richting Drassige Driehoek en verder.

De gemeente werkt aan verdere optimalisatie van deze natuurwaarden door de graslandpercelen als natuur in te richten. De inrichting is met name gericht op verbetering van de kwaliteit van het gebied als leefgebied voor amfibieën door middel van de aanleg van poelen. Verdere verbetering wordt bereikt door het ontwikkelen van bosranden als mantelzoomvegetaties.

Natuurontwikkeling Drijflanen

Ecologische Hoofdstructuur

Het bestemmingsplan voorziet in de bestemming van het gehele Drijflanengebied als Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Deze bestemming vloeit voort uit afspraken in het kader van de Groene Mal. De volledige bestemming als EHS stemt niet overeen met de provinciale aanduiding van de EHS in de Verordening Ruimte, waar de graslandpercelen niet als EHS zijn bestemd.

In het Drijflanengebied is een perceel geëxclaveerd voor woondoeleinden.

Een deel van het gebied met name langs de Reeshofdijk wordt bestemd als 'Groen'. Op de bestemming 'Groen' is tevens de dubbelbestemming 'waarde - ecologie' gelegd waarbij ook een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden geldt. Om te zijner tijd de bestemming 'Groen' aan te passen in de bestemming 'Natuur' is ook een wijzigingsbevoegdheid opgenomen.

Op dit gedeelte langs de Reeshofdijk rust momenteel volgens het vigerende bestemmingsplan Reeshof I (raadsbesluit 1 september 1980) de bestemming 'Agrarisch bedrijf', met de mogelijkheid het bestemmingsplan te wijzigen in een woonbestemming. In het verleden waren hier drie agrarische (kippen)bedrijven gevestigd. De gemeente Tilburg heeft deze bedrijven destijds aangekocht met de mogelijkheid om appartementen te bouwen. In hoeverre deze plannen nog voortgang zullen vinden dan wel in een andere vorm gerealiseerd zullen worden, is tot op het moment van ter inzage leggen van dit bestemmingsplan niet bekend. Het gebied waar wellicht in de toekomst deze plannen nog uitgevoerd kunnen worden, maakt geen deel uit van het bestemmingsplan 'Reeshof Oost 2010'. Eventuele compensatie van natuurwaarden binnen dit gebied kan worden gevonden binnen de bestemming 'Groen' gelegen langs de Reeshofdijk tussen huisnummer 7 en 15.

Concreet is er een ruimte gereserveerd van ca 3.000 m2 nabij Reeshofdijk 15 dat kan worden ingericht als compensatienatuur zodra het Bodegravenpad (fietspad als deel van de Sternetroute) wordt gerealiseerd. Het Bodegravenpad leidt namelijk tot ruimtebeslag in de EHS (zuidelijk deel).

Flora- en faunawet

Het Drijflanengebied krijgt in toenemende mate een functie als leefgebied voor strikt beschermde soorten, met de Kamsalamander als een prioritaire soort. De aanwezigheid van deze en andere beschermde soorten betekent dat met inrichtings- en onderhoudswerkzaamheden rekening moet worden gehouden met kwetsbare perioden van deze soorten. Deze verplichting geldt sowieso, maar zal een toenemend aandachtspunt worden naarmate het gebied beter voor strikt beschermde doelsoorten gaat functioneren.

• 2. Drassige Driehoek

De Drassige Driehoek bestaat uit een vochtig landbouwperceel omgeven door bos. Het landbouwperceel heeft vanwege de vochtige standplaats en de aanwezige poel en watergang een natuurfunctie voor amfibieën. In het vigerende bestemmingsplan 'Reeshof Oost' heeft het perceel reeds een natuur-/bosbestemming, maar het perceel wordt nog steeds agrarisch gebruikt. Tot op heden is er niet actief gehandhaafd om de vigerende bestemming te verwezenlijken.

Omdat het gebied 'De Drassige Driehoek' tot op heden nog agrarisch wordt gebruikt, zal dit gebied, in afwijking van de vigerende bestemming 'natuur/bos', in het nieuwe bestemmingsplan 'Reeshof Oost 2010' bestemd worden als 'agrarisch met waarden'. Binnen de bestemming 'agrarisch met waarden' is een wijzigingsbevoegdheid opgenomen naar de bestemming 'natuur' of 'bos' en een wijzigingsbevoegdheid naar de bestemming 'water'. Indien de gemeente Tilburg in overleg met de eigenaren in de komende planperiode tot overeenstemming komt om de gronden te verwerven dan kan via de wijzigingsbevoegdheid de bestemming worden gewijzigd ten behoeve van natuurgebied.

In de Verordening Ruimte van de provincie is het landbouwperceel niet als Ecologische Hoofdstructuur (EHS) aangewezen maar aangeduid als 'Groen-Blauwe Mantel' en als 'regionaal waterbergingsgebied'. De aanwijzingen vanuit de Verordening Ruimte van de provincie dienen te worden doorvertaald in de bestemmingsplannen op lokaal niveau. Gelet op de aanduiding 'regionaal waterbergingsgebied' wordt op het gebied ook de dubbelbestemming 'Water - Waterbergingsgebied' opgenomen. Het nieuwe bestemmingsplan geeft indirect via het opnemen van wijzigingsbevoegdheden invulling aan de wens van de gemeente om de ecologische potenties van de locatie planologisch mogelijk te maken en ook te zijner tijd te ontwikkelen.

Het omringende bos heeft in het vigerende bestemmingsplan een natuur-/bosbestemming. Ook in het nieuwe bestemmingsplan wordt de bestemming 'Bos' opgenomen conform de Verordening Ruimte, waarin het bos is opgenomen als EHS.

• 3. Tankstation Huibevendreef.

Inleiding

De firma Jan van Beurden B.V. is voornemens op het perceel aan de Huibevendreef 18 t/m 22 een tankstation te bouwen en een gedeelte van het perceel hiervoor opnieuw in te richten. De gemeente Tilburg heeft het verzoek tot aanpassing van het bestemmingsplan beoordeeld en getoetst aan de relevante beleidsnota's o.a. de nota Motorbrandstofverkooppunten 2009. Gelet op de samenloop van zowel het verzoek tot bestemmingsplanherziening voor het realiseren van een tankstation als het ontwikkelen van dit zogenaamde beheerbestemmingsplan Reeshof Oost 2010, maakt de voorgenomen bestemmingswijziging voor het tankstation procedureel gezien onderdeel uit van het Bestemmingsplan Reeshof-Oost 2010.

Ecologische Hoofdstructuur

Het perceel gelegen aan de Huibevendreef 18 t/m 22 maakt geen deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur. In de nabije omgeving ligt het Reeshofbos dat wel onderdeel uitmaakt van de EHS. De voorgestelde functiewijziging heeft echter geen consequenties voor het functioneren van de EHS. Het mogelijke extra autoverkeer van en naar het tankstation heeft geen effecten voor het functioneren van de EHS omdat de toekomstige bezoekers vooral vanuit de direct aangrenzende wijken afkomstig zijn.

Flora- en faunawet

Op het terrein is een omheining van coniferen aanwezig. Verwacht wordt dat deze coniferen leefgebied en potentieel broedgebied voor vogels vormen. De verwachting is dat er geen vaste nest- en verblijfplaatsen van vogels aanwezig zijn. Daarnaast wordt het gebied reeds intensief gebruikt. Er worden dan ook geen effecten verwacht, waardoor de Flora- en faunawet geen belemmering vormt voor deze ontwikkeling.

• 4. Bodegravenpad

Onderstaande toetsing is gebaseerd op de situatie dat het fietspad integraal deel uitmaakte van de voorgenomen activiteiten binnen het nieuwe bestemmingsplan Reeshof Oost 2010. Het fietspad is in oktober 2010 tot nader order uitgesteld.

• a. Aanleiding

De gemeente Tilburg is voornemens een fietspad aan te leggen langs de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg, tussen de Reeshofdijk en de Moerse Dreef. Onderstaande figuur geeft de ligging van het fietspad weer. Het fietspad wordt aangelegd in het kader van de invulling van de Sternet-fietsroutes in de gemeente Tilburg.

In deze memo wordt uiteengezet welke soorten zijn aangetroffen tijdens een veldbezoek en wat de begrenzing is van de Ecologische hoofdstructuur.

Ligging van het fietspad in rood (bron: http://www.maps.google.nl)

Natuurgegevens

Terreinbezoek (september 2010)

Tussen de Reeshofdijk en de Langendijk enerzijds en de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg anderzijds bevindt zich een smalle bosopstand. Deze percelen maken onderdeel uit van de Ecologische hoofdstructuur. Tussen de Reeshofdijk en de Huibevendreef grenst het geplande fietspad direct aan deze percelen en het benzinestation "Vollenhoven Reeshof". Het bos bestaat uit een gemengde opstand van grove den, inlandse eik en berk. De struiklaag bestaat uit gewone es, lijsterbes, Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik. Het perceel is door middel van een hekwerk afgesloten van het benzinestation. Tussen het benzinestation en het bos ligt een smalle berm bestaande uit kort gras en brandnetel (zie onderstaande foto's).

Perceel Ecologische hoofdstructuur langs het bezinepompstation.

Hekwerk langs Ecologische hoofdstructuur.

Het fietspad maakt ten noorden van het benzinestation een korte knik en komt vervolgens parallel aan de Burgemeester Baron Voorst tot Voorstweg te liggen. Tussen de bosopstand (EHS) en de weg ligt een zonnebloemenveld met een greppel en de wegberm (zie foto 3). De greppel is bestemd voor afwatering en lijkt het grootste gedeelte van het jaar droog te staan. Met de hevige regenval van augustus 2010 (170 mm gemiddeld, op één na natste augustusmaand van de eeuw) was de greppel wel waterhoudend. In de greppel komt veel opslag van schietwilg voor en in de berm bestaat de vegetatie uit akkerdistel, duizendblad, heermoes, rode klaver, smalle weegbree en straatgras.

Zonnebloemperceel langs tussen Huibevendreef en Langendijk

In de greppel en de bermen langs de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg kunnen amfibieën worden verwacht. Het betreft hier naar verwachting voornamelijk soorten van Tabel 1 van de Flora- en faunawet, te weten de bastaardkikker, bruine kikker en gewone pad en mogelijk de kleine watersalamander. Het plangebied kan onderdeel uitmaken van het grotere leefgebied in de nabije omgeving van het zuidoost gelegen Reeshofbos. In het gedeelte van het zogenaamde Drijflanengebied ten oosten van het fietspad komen naast stroken bos tevens vochtige graslanden en braakliggende, open weilanden met natte plekken voor.

Noordelijk van de kruising van de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg met de Langendijk bestaan de biotopen uit wegbermen en laanbeplanting op een dijk (zie foto 4). De vegetatie van de wegbermen bestaat uit soorten als straatgras, duizendblad, rode klaver, witbol, boerenwormkruid, heermoes, smalle weegbree, Sint Janskruid en andere ruigtekruiden. De laanbeplanting bestaat uit Amerikaanse eik en inlandse eik. In de greppel tussen de weg en de laanbeplanting komt plaatselijk een laag water voor, er wordt echter niet verwacht dat de greppel jaarrond waterhoudend is. De vegetatie bestaat uit boerenwormkruid, heermoes, Sint Janskruid en opslag van schietwilg, Amerikaanse eik en braam. Naar verwachting wordt deze greppel niet gebruikt als voortplantingswater voor amfibieën, vanwege de beperkte waterhoudendheid en de dichte bebouwing aan weerszijden van de weg.

Wegberm en laanbeplanting tussen Langendijk en Dongensekanaaldijk.

• b. Natuurloket

Het plangebied ligt in de kilometerhokken x: 129/y: 398, x: 129/y: 399 en x: 130/y: 399. Volgens het Natuurloket zijn in deze kilometerhokken beschermde soorten aangetroffen uit de soortgroepen vaatplanten, zoogdieren, amfibieën en watervogels. De soortgroep watervogels kan hier buiten beschouwing worden gelaten, aangezien dit waarnemingen betreft langs/op het Wilhelminakanaal.

Er komen beschermde vaatplanten uit tabel 1 en 2 of 3 voor. Deze zijn op en langs het tracé niet aangetroffen. Er komen eveneens beschermde diersoorten voor uit de tabellen 1 en 2 of 3. Naast de algemene zoogdieren betreft het hier naar verwachting de eekhoorn, die ook is aangetroffen in het bosperceel tussen de Reeshofdijk en de Huibervendreef en daarnaast enkele vleermuissoorten. De (laan)beplanting langs de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg maakt waarschijnlijk onderdeel uit van een vliegroute van de vleermuizen. Er wordt geen effect verwacht op vleermuizen, aangezien de vliegroute onaangetast blijft bij de aanleg van een fietspad.

In het meest zuidelijk gelegen kilometerhok (x: 129/y: 398) komen 4 amfibieënsoorten voor van tabel 1. Het betreft hier de bastaardkikker, bruine kikker, gewone pad en kleine watersalamander. Voor deze soorten geldt een algehele vrijstelling van de afwijkingsplicht. De zorgplicht is echter wel van toepassing. De effecten van de aanleg van een fietspad op deze soorten hangen af van het definitieve tracé en de noodzaak tot het dempen van de greppel.

Daarnaast komt een tweetal amfibieën voor uit de tabellen 2 en 3, waarvan er één wordt vermeld op de Habitatrichtlijn. Hoewel op basis van deze gegevens niet is vast te stellen om welke soorten het gaat, zou het plangebied geschikt kunnen zijn als landbiotoop voor de rugstreeppad of kamsalamander. Deze soorten komen ook voor in het betreffende uurhok (Atlas van De amfibieën en reptielen van Nederland, RAVON, 2009). Aangezien de greppels niet jaarrond waterhoudend zijn zullen ze geen rol vervullen als voortplantingswater voor deze amfibieën.

Kilometerhokken waarin het fietspad is gelegen (bron: www.natuurloket.nl)

• c. Ecologische Hoofdstructuur

De percelen tussen de Reeshofdijk en de Langendijk (zie figuur 4) maken onderdeel uit van de Ecologische hoofdstructuur. Hiermee komt het zuidelijke gedeelte van het fietspad in de Ecologische hoofdstructuur te liggen (Verordening Ruimte). Het noordelijke deel van het tracé langs de Baron van Voorst tot Voorstweg (noordelijk van de Huibevendreef) ligt buiten de provinciale EHS met uitzondering van een geringe overschrijding met de EHS voor de aftakking van de fietsroute naar de Dwingeloostraat. In het bestemmingsplan is de groenstrook waar het fietspad in is geprojecteerd bestemd als Groen. Deze bestemming maakt de aanleg van een fietspad als een van de toegestane ontwikkelingen mogelijk.

Ligging van de Ecologische hoofdstructuur volgens de Verordening Ruimte.

Volgens het Natuurbeheerplan van de provincie Noord-Brabant is het noordelijke gedeelte van dit perceel aangewezen als "vochtig bos met productiefunctie" (donderbruin) en het zuidelijke gedeelte als "droog bos met productiefunctie" (lichtbruin) (beheertypenkaart). In de ambitiekaart (gewenste) natuurwaarden blijven deze typen ongewijzigd.

Natuurbeheertypen volgens Natuurbeheerplan 2010.

Het fietspad wordt aangelegd in het kader van de invulling van de Sternet-fietsroutes in de gemeente Tilburg. Dit Sternet is bedoeld om een veilig netwerk van fietspaden te creëren. Het deel langs de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg legt een koppeling tussen de Reeshofdijk en bedrijventerrein Vossenberg. Voor het deel tussen de Huibevendreef en de Reeshofdijk zijn geen ruimtelijke alternatieven aanwezig. Er is geen ruimte om het fietspad tussen de weg en het pompstation in te leggen. Bovendien is dit niet verkeersveilig doordat er meerdere kruisingen met autoverkeer zouden ontstaan. Het is ook niet mogelijk om het fietspad aan de oostzijde van de Burgemeester Baron van Voorst tot Voorstweg aan te leggen, omdat daar het natuurgebied de Drijflanen ligt dat ook onderdeel uitmaakt van de Ecologische Hoofdstructuur. Verder zijn niet alle percelen eigendom van de gemeente Tilburg en vormt de fietsroute geen logische aansluiting met de reeds bestaande fietsroute ten zuiden van de Reeshofdijk en ten noorden van de Langendijk. Daarom is ervoor gekozen om het fietspad ten westen van het pompstation te leggen, waarbij een zo smal mogelijke rand van de Ecologische Hoofdstructuur wordt verwijderd.

Dit ruimtebeslag in de EHS moeten worden gecompenseerd. De compensatieoppervlakte bestaat qua oppervlakte uit het oppervlakteverlies van het ruimtebeslag in de EHS, met een toeslag vanwege het natuurtype, en qua invulling uit 'droog/vochtig bos met productiefunctie'. De toeslagfactor is afhankelijk van de leeftijd van het bos. Het onderhavige bos heeft een leeftijd van tussen 25 en 80 jaar, zodat de toeslagfactor 2/3 is.

De netto oppervlakte natuurcompensatie bedraagt ca 3.000 m2. Voor deze compensatie is ruimte gereserveerd in een perceel van vergelijkbare oppervlakte in het Drijflanengebied ter hoogte van de oostelijke grens van het perceel Reeshofdijk 15. Hiermee is tevens de herplant i.h.k.v. de Boswet/bomenverordening veilig gesteld.

De conclusies van het advies kunnen als volg worden samengevat:

• Bestemmingsplan Reeshof Oost algemeen: 

Vanuit ecologie draagt het BP Reeshof Oost bij aan de planologische bescherming van natuurwaarden. Daarnaast maakt het plan de weg vrij voor verdere ontwikkeling van nieuwe natuurwaarden in onder meer het Drijflanengebied en de Drassige Driehoek door middel van bestemming van gronden als EHS die op dit moment nog niet als zodanig zijn bestemd en/of worden gebruikt.

• Drijflanen: 

Het Drijflanengebied wordt in het nieuwe bestemmingsplan als natuurgebied bestemd, hetgeen een invulling is van de afspraken in de Groene Mal. De nieuwe bestemming maakt inrichting van het gebied met o.a. aanleg van poelen planologisch passend.

• Drassige Driehoek

Het perceel bekend als 'De Drassige Driehoek' wordt op dit moment nog steeds agrarisch gebruikt. Tot op heden is er niet actief gehandhaafd om de vigerende bestemming te verwezenlijken. Volgens de Verordening Ruimte van de provincie is het gebied aangeduid als 'Groen-Blauwe Mantel' en als 'regionaal waterbergingsgebied'. In het nieuwe bestemmingsplan 'Reeshof Oost 2010' is gelet op bovenstaande de bestemming 'agrarisch met waarden' opgenomen met de dubbelbestemming 'Water - Waterbergingsgebied'. Binnen de bestemming 'agrarisch met waarden' is tevens een wijzingsbevoegdheid opgenomen naar natuur of bos en water. Via de wijzigingsbevoegdheid kan de bestemming worden gewijzigd ten behoeve van natuurgebied. Het nieuwe bestemmingsplan geeft indirect via het opnemen van wijzigingsbevoegdheden invulling aan de wens van de gemeente om de ecologische potenties van de locatie op termijn planologisch mogelijk te maken.

• Tankstation Huibevendreef

Voor de ontwikkeling van het tankstation aan de Huibevendreef is geen belemmering aanwezig vanuit natuurbeleid en/of -wetgeving.

• Bodegravenpad:

Er zijn vanuit de Flora- en faunawet geen belemmeringen voor de aanleg van het pad; uitvoering buiten het vogelbroedseizoen. Vanuit de Ecologische Hoofdstructuur en de Boswet leidt het pad tot een compensatieplicht van ca 3.000 m2 nieuw te ontwikkelen bos.