Paleiskwartier-Willemspoort-Station

7.3 Bewoningsgeschiedenis

De hoger gelegen dekzandruggen zijn reeds vanaf de prehistorie een geliefde plaats voor bewoning geweest. De vondst van vuurstenen werktuigen in de directe nabijheid van het plangebied vormt hiervoor het bewijs. De werktuigen dateren uit de Midden Steentijd (het Mesolithicum) en zijn circa 8000 jaar oud. Op een aantal plaatsen rondom het plangebied zijn sporen aangetroffen van bewoning uit de IJzertijd (afbeelding 8, nrs. 41 en 78). In het plangebied zijn twee vondstlocaties bekend. Het gaat om een stenen bijl uit het Neolithicum die werd aangetroffen tijdens de bouw van het voormalige Willem Alexander Ziekenhuis en een aantal bronzen bijlen uit de Bronstijd (afbeelding 8, resp. nrs. 87 en 89 ). De laatste vondst dateert al uit 1858 en veel informatie over de vondstlocatie en -omstandigheden is niet bekend. Beide vondsten kunnen wijzen op bewoning maar omdat aanvullende gegevens ontbreken wordt voorlopig uitgegaan van losse vondsten.

Tijdens het beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 heeft ter hoogte van de huidige Vlijmenseweg, de Oude Vlijmenseweg, de Simon Stevinweg en de Christiaan Huygensweg een linie van dijken en schansen gelegen (groene lijnen op afbeelding 8). Voor de aanleg van de linie werd vaak gebruik gemaakt van reeds bestaande hoogtes (dijken, wegen en dekzandruggen). Vermoedelijk is een groot deel van linie kort na het beleg al weer afgebroken en zijn wallen en schansen geslecht maar het is ook aannemelijk dat reeds bestaande wegen en dijken intact bleven. De locatie van de linie van 1629 is gebaseerd op een historische kaart die is overgezet naar de huidige topografie. Omdat de oorspronkelijke positie van de verdedigingswerken niet goed is te bepalen, is de groene lijn gebufferd zodat er een bredere band is aangegeven waar sporen van de verdedigingswerken kunnen worden verwacht. Deze resten bevinden zich voornamelijk in de diepere ondergrond maar ook aan het maaiveld zijn soms nog resten zichtbaar. Tijdens een ballonvaart bleek ten westen van het plangebied en ten zuiden van de Vlijmenseweg een deel van de linie nog goed zichtbaar in het huidige landschap (afbeelding 9).

In het westelijke deel van Willemspoort ligt de historische kern van Deuteren. Op de eerste kadastrale kaart van Nederland van rond 1832 is een duidelijk lint van huizen/boerderijen zichtbaar. Mogelijk ligt de bewoning op een natuurlijke hoogte en/of op de resten van de linie van 1629. Het omliggende gebied bestaat hoofdzakelijk uit hooi- en weiland, wat er op wijst dat het een relatief laaggelegen gebied was.

Afbeelding 8. De archeologische verwachtingskaart van de gemeente 's-Hertogenbosch met in rood de globale grens van het bestemmingsplangebied. 1. Zone met een hoge verwachting, 2. Zone met een middelhoge verwachting, 3. Zone met een lage verwachting, 4. Historische kern van Groot Deuteren, 5. Verdedigingswerken beleg 1629. Ter hoogte van het plangebied van bestemmingsplan Deuteren is de archeologische verwachting op basis van aanvullend archeologisch onderzoek aangepast.

Afbeelding 9. Een deel van de Stelling van 1629 is nog zichtbaar in het huidige maaiveld, rechts de Vlijmenseweg