Strijp R

5.5 Waterparagraaf

In Drents Dorp zou de behoefte bestaan om waterretentielocaties aan te wijzen. Er zijn momenteel nog geen concrete plannen of locaties aangewezen. Uit onderzoek moet blijken welke locaties daarvoor in aanmerking komen. Volgens het masterplan is er een grote kans dat er een locatie gevonden wordt op Strijp R of Landgoed De Wielewaal. Uit de gegevens blijkt niet dat de ontwikkeling rekening houdt met een waterretentiegebied.

5.5.1 Inleiding

Zoals aangegeven wordt Strijp R herontwikkeld tot een gebied waar wonen, recreëren en werken wordt gecombineerd. Strijp R bevindt zich in het noordwesten van Eindhoven en wordt omsloten door de straten Halvemaanstraat (zuid), Zwaanstraat (oost), Elburglaan (noord) en Koenraadlaan (west). De Zwaanstraat is een drukke uitvalsweg van Eindhoven en scheidt Strijp R van het industrieterrein Strijp T.

Nabij Strijp R spelen een drietal ontwikkelingen:

• vervangen gemengd riool Halvemaanstraat, Koenraadlaan en Zwaanstraat door een nieuw gemengd riool met daarbij een regenwaterriool;
• aanleg regenwaterriool t.b.v. afvoer vanuit Drents Dorp (voor dit gebied is een aparte waterparagraaf opgesteld);
• de herontwikkeling van de wijk Lievendaal (Polynorm woningen) ten zuiden van de Tilburgseweg.

Bij het bepalen van de waterhuishoudkundige aanpassingen voor Strijp R worden deze ontwikkelingen ook meegenomen. De overzichtstekening geeft de locatie van de verschillende ontwikkelingen weer, evenals de afvoerrichting van het hemelwater.

Met deze waterparagraaf wordt voldaan aan het bepaalde in artikel 3.1.6, lid 1, onder c, van het Besluit ruimtelijke ordening. Deze waterparagraaf is tot stand gekomen met een werkwijze volgens de Handreiking Watertoets. Er wordt gewerkt op basis van documenten die zijn vastgelegd met instemming van het Waterschap De Dommel en de Provincie Noord-Brabant (Gemeentelijk rioleringsplan) of zelfs mede worden ondertekend door deze partijen (Waterplan).

5.5.2 Gemeentelijk beleid

Gemeentelijk rioleringsplan (GRP) (vastgesteld door gemeenteraad in oktober 2006)

Het huidige GRP kent een geldigheidsduur tot en met 2010.

Het GRP bevat de geplande activiteiten voor het beheer en onderhoud van het rioolstelsel en bevat maatregelen ter verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit en het hydraulisch functioneren van het rioolstelsel. Deze maatregelen bestaan vooral uit het afkoppelen van verhard oppervlak waarbij het regenwater gescheiden van afvalwater wordt ingezameld, zoveel mogelijk wordt geborgen en afgevoerd naar het oppervlaktewater.

Waterplan

Het Waterplan is een plan dat is opgesteld door de gemeente Eindhoven, waterschap De Dommel, provincie Noord-Brabant en waterleidingbedrijf BrabantWater. Het plan omvat drie delen. Het “Visiedocument” (vastgesteld door de gemeenteraad op 26 januari 2004) geeft het gezamenlijke streefbeeld van de waterpartijen weer. Het deel “Taken en Bevoegdheden” regelt de (verdeling van de) verantwoordelijkheden voor het stedelijke water tussen de vier waterpartijen. Het deel “Maatregelen” geeft de projecten weer die de komende jaren uitgevoerd worden. Deze projecten zijn ingedeeld naar de vier thema´s (programmalijnen) van het Visiedocument. Het gehele Waterplan is bestuurlijk bekrachtigd met een convenant in januari 2006. Eén van de belangrijkste doelstellingen uit het Waterplan is het realiseren van een waternetwerk in de stad .

5.5.3 Beleid waterschap en provincie

Het Waterschap De Dommel heeft het Waterbeheersplan 2001-2004 “Door water gedreven” vastgesteld waarin de activiteiten en doelstellingen van het Waterschap zijn opgenomen. Voorts geeft het Waterschap in de beleidsnota “Samen werken aan stedelijk water” inzicht in hoe het stedelijke waterbeheer verder inhoud zal worden gegeven. In de Inrichtingsvisies geeft het Waterschap voor de stroomgebieden de geplande ontwikkelingen weer. Dit dient voor het Waterschap als toetsingskader voor de plannen die door derden in het stroomgebied worden opgesteld (waterhuishouding en ecosysteem). Tenslotte is de Keur Oppervlaktewateren 2005 van belang. Hierin wordt het beheer en het onderhoud van watergangen geregeld (bijvoorbeeld betreffende onderhoudsstroken) en is aangegeven wanneer een vergunning of melding verplicht is.

De provincie Noord-Brabant onderscheidt drie lagen voor beleidsafwegingen in ruimtelijke planvorming. De onderste laag is het bodem-watersysteem. De provincie Noord-Brabant heeft het provinciale Waterhuishoudingsplan (partiële herziening 2003-2006) vastgesteld. Van belang zijn met name de thema´s: water in bebouwd gebied, het verbeteren van de waterkwaliteit en de inrichting van waterlopen. De provincie is ook het bevoegd gezag voor het verlenen van vergunningen voor de onttrekking van grondwater. Daarnaast is in het kader van het Nationaal Bestuursakkoord Water een deelstroomvisie voor Oost-Brabant opgesteld die de gebieden aangeeft waar o.a. ruimte voor waterberging gezocht wordt of benodigd is.

5.5.4 Beschrijving watersysteem plangebied

riolering

Momenteel watert Strijp R af via de (particuliere) terreinriolering. De terreinriolering is op meerdere locaties verbonden met het gemende stelsel van de gemeente Eindhoven. Via het gemengde stelsel wordt het afvalwater afgevoerd naar de RWZI.

Gegevens m.b.t. modelberekeningen en klachten over het optreden van water op straat zijn niet bekend.

grondwater

In het gebied bevinden zich geen grondwaterwaarnemingsputten. Uit waarnemingsputten in de omgeving (Vredeoord) blijkt dat de grondwaterstand waarschijnlijk zal variëren tussen 1,3 en 2,4 m-mv. Klachten over grondwateroverlast in dit deel van Eindhoven zijn niet bekend. Strijp R ligt buiten een boringsvrije beschermingszone.

Binnen het gebied is een aantal met bodemverontreiniging vervuilde plekken aanwezig.

Figuur 2. Stedenbouwkundig plan Strijp R maart 2008

5.5.5 Toekomstige situatie van het watersysteem

Projectontwikkelaar Amvest vernieuwt het voormalig bedrijventerrein integraal tot een woonbuurt. Onderstaand is in tabel 4 opgenomen de verdeling van oppervlakken in de huidige en te verwachten situatie.

Tabel 4. Verhard oppervlak Strijp R

Oppervlaktes	huidig [ha]	toekomstig [ha]
verhard kavel oppervlak	-	ca. 5,86*
terrein verharding	-
* Afwaterend naar riool	-	ca. 3,02
* Afwaterend naar riool	-	ca. 1,19
totaal verhard (naar riool)	ca. 14,56**	ca. 8,88
onverhard terrein	ca. 3,64	ca. 8,13
Totaal	ca. 18,2	ca. 18,2

*Verhard oppervlak kavels (dak + terreinverharding) op basis van 65% verhard

**Schatting op basis van een verhardingspercentage van 80%

Het definitieve verharde oppervlak wordt op basis van het definitieve ontwerp bepaald. Vast staat dat het totale verharde oppervlak zal afnemen t.o.v. de huidige situatie. Dit betekent dat er geen verplichting tot compensatie is. Daarnaast is ook in verband met de aanwezige bodemverontreiniging afgesproken dat geen oppervlaktewater zal worden aangelegd, maar dat – voor zover dit technisch en financieel haalbaar is – hemelwater wordt afgevoerd naar De Wielewaal, tezamen met water uit Drents Dorp.

5.5.5.1 Voorgestelde waterhuishoudkundige maatregelen

De ontwikkelaar wil in de wijk op een praktisch en logisch niveau vorm en inhoud geven aan het thema duurzaamheid. Duurzaam omgaan met hemelwater past hier binnen. In dat kader is dan ook gekozen voor het zoveel reëel mogelijk en haalbaar afvoeren van hemelwater naar De Wielewaal.

afvoer

De bodemopbouw in dit deel van Eindhoven is te typeren als zeer slecht doorlatend, infiltratie van hemelwater in de bodem ter plaatse van Strijp R wordt niet reëel geacht. Daarnaast is er in het gebied lokaal sprake van bodemverontreinigingen.

In het kader van de herontwikkeling van Strijp R (en Drents Dorp Noord), zijn er gesprekken geweest tussen de ontwikkelaar van dit gebied en de beheerder van De Wielewaal, een landgoed ten noorden van Strijp R; bij deze gesprekken was ook een vertegenwoordiger van het Waterschap aanwezig.

De beheerder van Landgoed De Wielewaal heeft aangegeven graag mee te werken aan de afvoer van het hemelwater van Strijp R naar De Wielewaal, om het hier te bergen en te laten infiltreren, aangezien het landgoed last heeft van verdroging.

Gekozen wordt derhalve om het hemelwater af te voeren naar een bergingsvoorziening op De Wielewaal, alwaar het kan infiltreren. Deze berging wordt aangesloten op watergang ER42 t.p.v. Landgoed De Wielewaal opdat overtollig hemelwater afgevoerd wordt. Het Waterschap en de gemeente ondersteunen dit initiatief.

berging

Conform landelijk, provinciaal en waterschapsbeleid zal voor deze ontwikkeling het zogenaamde 'hydrologisch neutraal' bouwen gelden. Voor het bepalen van de vereiste bergingscompensatie voor het hemelwater afkomstig van de uitbreiding van het verharde oppervlak wordt de HNO tool gebruikt.

Aan de hand van kengetallen kan bepaald worden dat een bergingsvoorziening met een netto inhoud van ca. 50 mm (gerekend over de netto uitbreiding van verhard oppervlak) gerealiseerd moet worden om pieklozingen op oppervlaktewater te voorkomen. In dit geval is er geen sprake van uitbreiding van het verharde oppervlak.

Het Landgoed De Wielewaal is echter wel als Keurbeschermingsgebied aangemerkt. In dergelijke gebieden is het Waterschap extra alert ten aanzien van de huidige en toekomstige waterhuishoudkundige situatie en geldt minimaal het "stand-still beginsel" Daarnaast is het noodzakelijk om voor ingrepen die gevolgen kunnen hebben voor het watersysteem, zoals het overstorten van hemelwater naar oppervlaktewater en het aanleggen/aanpassen van watergangen en kunstwerken, een keurontheffing aan te vragen bij het Waterschap. In de keurontheffing worden nadere afspraken vastgelegd ten aanzien van het onderhoud.

Zoals hiervoor vermeld zal het verharde oppervlak niet toenemen. In afwijking van de HNO tool is tot op heden gesproken over afvoer - voor zover dit technisch en financieel haalbaar is - van het hemelwater naar De Wielewaal. Van een extra bergingseis is hier geen sprake.

5.5.5.2 Te verwachten effecten waterhuishoudkundige maatregelen

grondwater

Binnen het gebied Strijp R zal gezien de toename van het onverharde oppervlak meer water in de bodem infiltreren. Echter, aangezien geen grondwateroverlast klachten bekend zijn, is er geen aanleiding de huidig optredende grondwaterstanden aan te passen.

Op Landgoed De Wielewaal zal door infiltraties de verdrogingoverlast bestreden worden. Via een afvoerregulerende stuw wordt de afvoer naar de Grote Beek (ER42) beperkt tot de maximale landelijke afvoernorm van 0,33 l/s.ha.

waterkwaliteit

Bij het afkoppelen, en duurzame watersystemen in het algemeen, verdient de waterkwaliteit van het afstromende regenwater bijzondere aandacht. Sommige af te koppelen of nieuw aan te sluiten verharde oppervlakken kunnen de waterkwaliteit nadelig beïnvloeden (bv. olie van parkeerterreinen, en uitloogbare bouwmaterialen zoals zink, lood en koper verwerkt in daken). In het kader van duurzaamheid wil de initiatiefnemer alleen met niet uitloogbare bouwmaterialen werken. Conform de handreiking “afkoppelen & niet aankoppelen” dienen de verharde oppervlakken gekwalificeerd te worden als zijnde matig verontreinigd.

Advies/ overleg Waterschap

In 2008 is met Waterschap de Dommel gestart met overleg over dit plan. In reactie hierop heeft het Waterschap aangegeven dat zij graag ziet dat ingezet wordt op het realiseren van berging op basis van het volledige verhard oppervlak en infiltratie op de Wielewaal en vertraagde afvoer richting de Grote Beek (ER42). Hierover zal nog nader overleg worden gevoerd. Naar aanleiding van recente ontwikkelingen zijn de volgende intenties besproken ten aanzien van de waterhuishouding:

• 1. hemelwater afkomstig van nieuw te ontwikkelen oppervlakken zal gescheiden van het huishoudelijke afvalwater worden ingezameld;
• 2. de bergingsvoorziening zal gerealiseerd worden op het Landgoed De Wielewaal ten behoeve van verdrogingbestrijding;
• 3. de afvoer (na berging) van het hemelwater zal plaatsvinden naar de Grote Beek (ER42);
• 4. ten behoeve van de nadere uitwerking zal in overleg met de ontwikkelaar van Strijp R en de beheerder van De Wielewaal een waterhuishoudkundige plan worden opgesteld;
• 5. in de - ten behoeve van de waterhuishoudkundige aanpassingen op De Wielewaal - op te stellen keurontheffing worden nadere afspraken vastgelegd ten aanzien van het onderhoud hiervan;
• 6. om nadelige effecten door mogelijk verontreinigd hemelwater op de waterkwaliteit te beperken, wordt afhankelijk van het type oppervlak waar nodig een zuiverende/scheidende voorziening toegepast.

Op 25 januari 2010 is hierop per e-mail goedkeuring ontvangen van het Waterschap De Dommel.

Conclusie

Reeds in een vroeg stadium is rekening gehouden met de waterkwaliteit. Met de planvorming wordt de waterkwaliteit verbeterd dan wel niet verslechterd.

Tabel 5. Verhard oppervlak afwaterend naar landgoed De Wielewaal

Verhard oppervlak afwaterend naar De Wielewaal
Verhard oppervlak Strijp R
Oppervlaktes	huidig [ha]	toekomstig [ha]
totaal verhard (naar riool)	ca. 14,56	ca. 8,88
onverhard terrein	ca. 3,64	ca. 8,13
Totaal	ca. 18,2	ca. 18,2
Verhard oppervlak Drents Dorp
Oppervlaktes	huidig [ha]	toekomstig [ha]
totaal verhard	ca. 4,4	ca. 5,6
onverhard terrein	ca. 9,4	ca. 8,2
Totaal	ca. 13,8	ca. 13,8
Verhard oppervlak Polynorm woningen (Lievendaal)
Oppervlaktes	huidig [ha]	toekomstig [ha]
totaal verhard	ca. 2,2	ca. 2,4
onverhard terrein	ca. 2,4	ca. 2,2
Totaal	ca. 4,6	ca. 4,6

Figuur 3. Verbeelding bij tabel 5