Type plan: bestemmingsplan
Naam van het plan: Dorpskern Giessenburg
Status: vastgesteld
Plan identificatie: NL.IMRO.0689.BP2012-vast

3.1 Ruimtelijk-functionele hoofdopzet

Alblasserwaard
De Alblasserwaard is één van de gebieden dat is aangewezen als Belvederegebied. De Alblasserwaard heeft de typische kenmerken van de laagveenontginningen met een open veenweidelandschap. De Alblasserwaard is doorsneden door zeer lange lintvormige ontginningsassen. In het gebied hebben deze veelal een bochtig verloop omdat ze zijn ontstaan langs oude veenstromen. Kenmerkend voor deze ontginningsassen is de dubbele lintstructuur met de veenstroom of vaar in het centrum. Min of meer loodrecht op de ontginningsassen liggen de lange smalle percelen aan de achterkant begrensd door een (achter) wetering en/of kade. De Alblasserwaard is door Nederland op de voorlopige lijst van Werelderfgoed geplaatst. De fysieke dragers worden gevormd door de algemene kenmerken van de laagveenontginningen, zoals de donken en het stelsel van weteringen en sloten, het kreekruggensysteem in het westen van de Alblasserwaard, de huisterpen, de langgerekte dubbele bebouwingslinten met een oude veenstroom of wetering in het centrum en waardevolle boerderijen, de openheid van het landschap ten opzichte van de dichte lintbebouwing. De beleidsstrategie voor het de Alblasserwaard bestaat uit het aansluiten bij bestaande initiatieven, met name Ontwikkelingsprogramma Groene Hart, dijkverbetering, agrarisch natuurbeheer, recreatie en toerisme, inspelen op bestaande ontwikkelingen, met name infrastructuur en glastuinbouw en het vergroten van de betrokkenheid van particulier initiatief.
 
Giessenlanden
Het open veenweidelandschap met verspreid liggende boerderijen is kenmerkend voor het landschap van Giessenlanden. Het landschap wordt doorsneden door lange lintvormige ontginningsassen. In het gebied hebben deze veelal een bochtig verloop omdat ze zijn ontstaan langs oude veenstromen. De Giessen vormt een belangrijk onderdeel van de ruimtelijke opbouw van Giessenlanden. Langs de Giessen is vaak aan weerszijden lintbebouwing ontstaan. Daarnaast wordt de ruimtelijke opbouw gekenmerkt door de kleine dorpskernen waarvan Arkel en Giessenburg de grootste vormen. De dorpskernen worden door de lintbebouwing met elkaar verbonden. De kerken in de dorpen die vaak iets hoger liggen (op de donken) dan de rest van de bebouwing vormen de oriëntatiepunten en het silhouet van de verschillende kernen. Voornamelijk in het gebied van het zuid-westelijke deel tot het noord-oostelijke deel van Giessenlanden ligt de verkaveling haaks op de Giessen waardoor het als één weids landschap wordt ervaren. In het gebied ten zuiden van Giessen is de kavelrichting gevarieerder. Hierdoor is de eenheid in het open landschap minder groot waardoor de kans op verrommeling van het landschap groter is. De snelweg A27 doorsnijdt de gemeente in noord-zuid richting waardoor de relatie tussen het oostelijk en westelijk deel deels verstoord is. Overigens vormt de A27 ruimtelijk gezien een minder grote barrière dan deze op de kaart doet lijken.
 
Giessenburg
De dorpskern van Giessenburg is ontstaan als verdichting van de oorspronkelijke lintbebouwing aan de Dorpsstraat, langs het riviertje de Giessen. De naam Giessenburg is afgeleid van het oude adellijke kasteel, de Giessenburght. Giessenburght is in de loop der jaren in het bezit geweest van vele families: de families Van Brederode, Van Gent, Van Wena en Van Drenckwaert. Deze namen komen nog terug in de Giessenburgse straatnamen. Het aantal inwoners van de kern is 4.881 per 1 januari 2012.
Het woongebied heeft zich met name aan de zuidzijde van de kern ontwikkeld. Bedrijven zijn zoveel mogelijk geconcentreerd buiten de woonomgeving op het bedrijventerrein. In de lintbebouwing is de kern vanouds de concentratie van bebouwing en voorzieningen rond de brug over de Giessen. Deze concentratie kenmerkt zich door een meer gesloten bebouwing van woningen, winkels, grotere en kleinere ambachtelijke bedrijven, de oude Nederlandse Hervormde Kerk en het gemeenschapshuis "De Til".
De uitbreidingen in de vorm van woonbuurten met bijbehorende scholen, bejaardenhuis en andere voorzieningen vonden plaats in zuidelijke richting, ter weerszijden van de Kerkweg. Verder zuidelijk, ten oosten van de Kerkweg, ligt een gecombineerd sport- en recreatiepark.
Het gebied tussen de Giessenlaan en de Kerkweg vormt het centrum met een concentratie van detailhandel en bedrijfjes. Uitlopers van de gemengde bestemmingen bevinden zich langs de Neerpolderseweg, langs de Kerkweg tot aan de begraafplaats en aan de Dorpsstraat tot het gebied rondom de van Brederodestraat. De enige wezenlijk nieuwe toevoeging aan de lintbebouwing langs de noordzijde van de Giessen is de Gereformeerde Kerk "De Stigt". Met zijn uitgesproken vormgeving is het sterk beeldbepalend voor de omgeving. Tot het plangebied behoren eveneens de gronden van de voormalige zuivelfabriek "De Samenwerking", thans de woonbuurt Meanderhof. Het gebied ligt in een grote meander van de Giessen, westelijk van de dorpskern.
De planmatig ontworpen woonwijken kenmerken zich door de regelmatige verkaveling in een doorgaans rechthoekig stratenpatroon, door het groene karakter, bepaald door de voor- en zijtuinen van woningen, en door een grote eenheid in de wijze van bouwen: complexgewijs tot stand gekomen groepen van woningen, beperkte typologische variatie (overwegend eengezinsrijenhuizen, vrijstaande woningen en twee-onder-een-kapwoningen).