Landgoederen en sportvelden

5.2 Cultuurhistorie en archeologie

5.2.1 Cultuurhistorie

Monumenten

De buitenplaatsen ten westen van de Leidseweg en enkele monumentale gebouwen en complexen in het plangebied zijn op zichzelf zeer waardevol en genieten bescherming op basis van de monumentenwet. De totale gemeente Voorschoten telt ruim negentig historische gebouwen, complexen, parken en objecten die op grond van de monumentenwet zijn aangewezen als rijksmonument. Het plangebied telt vier rijksmonumenten. Hieronder wordt beknopt ingegaan op deze rijksmonumenten.

1. Huize Berbice
Berbice is een belangrijk onderdeel van de beleving van Voorschoten. Vanaf de openbare weg is het landhuis van Berbice, uit de 18e eeuw, goed zichtbaar. Dit front is een beeldbepalend onderdeel vanaf de Leidseweg. Het achterliggende terrein is vanaf de omringende wegen niet duidelijk zichtbaar.
Met slingerende paden, waterpartijen en daartussen strakke zichtlijnen kent de buitenplaats een gevarieerd en zorgvuldig gecomponeerd parklandschap, ontworpen door J.D. Zocher sr.
 
In de parkaanleg van Berbice zijn de verschillende tijdslagen uit de historische ontwikkeling herken-baar. De onderdelen die de 'botten' van de historische waarde van Berbice zijn, vormen het waarde-volle, historische casco van de aanleg. Dit historisch casco is in de loop der tijd gegroeid en bestaat uit;

• de in oorsprong 16e/ 17e eeuwse boerderij Corneliahoeve aan het einde van de vaart. Vanuit de deze boerderij heeft Berbice zich ontwikkeld;
• de bijzondere ligging in de hoek van de zeer oude Heerenweg/ Leidseweg en de voor 17e eeuwse vaart die vanaf de Vliet naar de Corneliahoeve loopt (noord);
• het in basis 17e eeuwse, naar uiterlijk 18e eeuwse hoofdhuis nabij de weg;
• het eind 17e eeuwse eerste deel van van de zichtas tot aan de vijver;
• de eind 17e of 18e eeuwse driezijdig ommuurde moestuin met oranjerie;
• de 18e eeuwse muur a retranchements langs de westzijde van de voormalige boomgaard;
• de in basis vroeg 19e eeuwse parkaanleg naar J.D. Zocher sr. met slingervijver, parkbos en gedetailleerde accidentatie;
• het koetshuis uit 1856 aan de Benvenutolaan, langs de zijdzijde van de buitenplaats;
• het 19e eeuwse voorpark tussen huis en Leidseweg, met aflopend gazon en vijverpartij;
• de eind 19e eeuwse portierswoning bij de entree.

Bij alle tussentijdse aanvullingen en aanpassingen is de 'oervorm' van de buitenplaats met huis, achteruitzicht, boomgaard- en moestuinperceel op hoofdlijnen goed bewaard gebleven en daardoor nog steeds duidelijk herkenbaar.

De diverse monumentale elementen, zoals het woonhuis, de portierswoning en diverse tuinmuren, worden afzonderlijk vastgelegd in het bestemmingsplan.

Figuur 5.1 Berbice

2. Zilverfabriek Fabrieksgebouw in Jugendstil uit 1858. Destijds tot stand gekomen ten behoeve van de destijds 'Koninklijke Nederlandsche Fabriek van Gouden en Zilveren waren' genaamde firma van J.M. van Kempen.

Figuur 5.2 Zilverfabriek

3. De Hoogkamer

Boerderij van het langhuistype. Oorspronkelijk genaamd Hoogkamer 1651. Kenmerkend is de topgevel met dwars op het woonhuis de vleugel met topgevel.

4. Allemansgeest

De Koepel Allemansgeest behorend bij de theeschenkerij aan de Vliet.

In Voorschoten zijn tevens ruim honderd gemeentelijke monumenten aangewezen, die beschermd worden op basis van de gemeentelijke monumentenverordening. Binnen het plangebied zijn de volgende gemeentelijke monumenten aanwezig:

Benvenutolaan 27	onderdeel 2 woonhuizen onder één kap
Benvenutolaan 29	onderdeel 2 woonhuizen onder één kap
Hofweg	aanlegsteiger
Leidseweg 195	woonhuis; onderdeel van 'De Inktpot'
Leidseweg 197	woonhuis; onderdeel van 'De Inktpot'
Leidseweg 199	woonhuis; onderdeel van 'De Inktpot'
Leidseweg 201	woonhuis; onderdeel van 'De Inktpot'
Leidseweg 203	woonhuis; onderdeel van 'De Inktpot'
Leidseweg 206	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 208	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 210	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 212	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 214	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 216	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 218	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 219	gietijzeren paal en bloembak vm. huis 'Welgelegen'
Leidseweg 220	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 222	woonhuis; onderdeel 'St Nicolaaspark'
Leidseweg 223-a	dienstwoning van landgoed 'Berbice'
Leidseweg 224	woonhuis; onderdeel 'St. Nicolaaspark'
Leidseweg 226	woonhuis; onderdeel 'St. Nicolaaspark'
Leidseweg 227	vm. boerderij 'Corneliahoeve'
Leidseweg 228	woonhuis; onderdeel 'St. Nicolaaspark'
Leidseweg 230	woonhuis; onderdeel 'St. Nicolaaspark'
Leidseweg 232	woonhuis; onderdeel 'St. Nicolaaspark'
Leidseweg 256	villa
Nicolaespad/hoek Leidseweg	hardstenen paal

De bescherming van rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten is afdoende geregeld in het kader van de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke monumentenverordening. De bescherming wordt daarom niet verder in het bestemmingsplan geregeld, om mogelijke doublures en tegenstrijdigheden te voorkomen. Wel worden de in het plangebied aanwezige monumenten ter signalering op de verbeelding aangeduid.

5.2.2 Archeologie

In paragraaf 2.4.4 is reeds uitgebreid op de archeologische situatie binnen het plangebied ingegaan. Vanwege het conserverende karakter van het plan is nader onderzoek ten behoeve van dit bestemmingsplan op dit moment niet nodig en niet zinvol. In het archeologiebeleid van de gemeente Voorschoten, dat een verdieping vormt van het archeologiebeleid van de provincie Zuid-Holland, is het grootste deel van het plangebied aangemerkt als de gebiedssoorten 5 en 6. Daarnaast komen op kleinere schaal de gebiedssoorten 2 en 8 voor binnen het plangebied.

In beginsel heeft het gehele plangebied in meer of mindere mate een archeologische verwachtingswaarde, welke in het plan planologisch gewaarborgd moet worden.