1.5 Het bestemmingsplan
Een bestemmingsplan heeft twee functies:
- vastleggen van de bestaande situatie. Dergelijke bestemmingsplannen hebben een overwegend conserverend karakter. De bestaande situatie wordt vastgelegd; er zijn slechts kleine ontwikkelingen (zoals uitbreiding van een woning) mogelijk. De toegestane ontwikkelingen zijn afgestemd op wat in het gebied ter plekke ruimtelijke toelaatbaar wordt geacht.
- mogelijk maken van nieuwe ontwikkelingen. Als een initiatiefnemer (burger projectontwikkelaar of overheid) ergens iets wil gaan ontwikkelen, dan moet dit eerst in een bestemmingsplan mogelijk worden gemaakt. Voor het herzien van een bestemmingsplan moet een procedure op grond van de Wro worden doorlopen.
De gemeente kan ook een omgevingsvergunning nemen om van het bestemmingsplan af te wijken. Het geldende bestemmingsplan wordt dan als het ware (gemotiveerd) terzijde geschoven.
Als er geen ontwikkelingen zijn, legt het bestemmingsplan de bestaande ruimtelijke situatie 'vast'. Om te voorkomen dat voor kleine 'ontwikkelingen' zoals het uitbreiden van een woning steeds een herziening van het bestemmingsplan nodig is, worden in dit bestemmingsplan al bouwmogelijkheden gegeven, afgestemd op wat in de situatie ter plekke ruimtelijk toelaatbaar wordt geacht.
Het bestemmingsplan bestaat uit drie onderdelen: regels en verbeelding en een toelichting:
- de regels; hierin wordt per bestemming een omschrijving gegeven van de toegestane functies van de gronden en de zich daarop bevindende opstallen;
- de verbeelding, dit is een (digitale en/of analoge) kaart met topografische en/of kadastrale ondergrond waarop de verschillende bestemmingen zijn visueel worden weergegeven.
Een bijzonder onderdeel van de verbeelding is de Bouwhistorische kaart die hoort bij de regeling van het beschermd stadsgezicht;
- de toelichting; hierin worden de overwegingen weergegeven die hebben geleid tot het geven van een bepaalde bestemming aan een stuk grond, evenals een uitleg van de gebruikte bestemmingen.
Wat er in de regels en op de verbeelding van een bestemmingsplan staat is voor iedereen juridisch bindend. De toelichting is er vooral om de bedoeling van het plan te verduidelijken en gemaakte keuzes te onderbouwen.