Haven, fase 2 (zuid)

4.13 Archeologie en cultuurhistorie

4.13.1 Archeologie

Archeologische waarden

Volgens de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden (IKAW; ROB, 2005) geldt voor het plangebied een middelhoge kans op het aantreffen van archeologische waarden. Op de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland, regio Duin- en Bollenstreek (Provincie Zuid-Holland, 2007) staat het plangebied aangegeven als een zone met een redelijke tot grote kans op archeologische sporen. Deze verwachting hangt samen met het voorkomen van duinzand op afzettingen van de Oude Rijn. Op de afzettingen van de Oude Rijn kunnen archeologische resten vanaf de IJzertijd voorkomen. Het plangebied maakt geen deel uit van een historische stads- of dorpskern met een hoge archeologische verwachting (Provincie Zuid-Holland, 2007).

Mede op basis van deze verwachtingen heeft het bureau RAAP in maart 2006 een archeologisch vooronderzoek (bureauonderzoek en inventariserend veldonderzoek) uitgevoerd (Plangebied Havengebied fase 2, gemeente Katwijk, Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek, Raap, maart 2006). Mede op basis van dit vooronderzoek is een veldonderzoek uitgevoerd (Plangebied Havengebied fase 2, gemeente Katwijk, Archeologisch onderzoek, RAAP-notitie-1620, 25 april 2006).Voor een uitgebreide beschrijving van de resultaten wordt verwezen naar het onderzoeksrapport zelf.

De conclusie uit het onderzoek is dat, in tegenstelling tot wat verwacht werd op basis van het bureauonderzoek (middelmatige archeologische verwachting voor vindplaatsen vanaf de IJzertijd), in het plangebied geen aanwijzingen zijn aangetroffen voor de aanwezigheid van vindplaatsen. De top van de afzettingen van de Oude Rijn is over het algemeen wel intact en niet aangetast door (sub)recente bodemingrepen.

Op grond van het ontbreken van aanwijzingen voor de aanwezigheid van archeologische resten wordt ten aanzien van het plangebied geen vervolgonderzoek aanbevolen. Gedeputeerde Staten van de provincie Zuid-Holland heeft bij brief van 1 november 2006, met kenmerk PZH-2006-32591, meegedeeld kennis te hebben genomen van het rapport 'Verkennend archeologisch onderzoek' en dat het rapport geen aanleiding biedt tot het maken van aanvullende opmerkingen.

4.13.2 Cultuurhistorie

Tientallen eeuwen van ontginnen, bouwen, wonen en werken hebben Zuid-Holland gemaakt tot een cultuurlandschap bij uitstek. Kerken, boerderijlinten, bollenschuren, dorpsgezichten maar ook dijken, verkavelingpatronen en archeologische vindplaatsen getuigen hiervan. Deze cultuurhistorische waarden zijn van grote betekenis voor onze leefomgeving. Daarom willen rijk, provincie maar ook de gemeente Katwijk deze cultuurhistorie behouden of inpassen bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen.

Het rijk doet dat door de Modernisering van de Monumentenwet, waarbij het eerste speerpunt is: "cultuurhistorische belangen meewegen in de ruimtelijke ordening". Inmiddels is het aangepaste Besluit ruimtelijke ordening in werking getreden, wat betekent dat er in het bestemmingsplan een beschrijving moet komen van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden rekening wordt gehouden. Ook de provincie wil cultuurhistorie betrekken bij ruimtelijke ontwikkelingen en heeft daarom het erfgoed van Zuid-Holland in kaart gebracht, middels de Cultuurhistorische Hoofdstructuur en de Regioprofielen Cultuurhistorie. De cultuurhistorische waarden bestaan uit historische stedenbouw, historische bouwkunst, historisch landschap en archeologie.

De gemeente Katwijk stelt in de Beleidsnota Monumentenzorg uit 2006 dat er een beleid moet worden opgesteld dat "voorwaarden schept om de gemeentelijke cultuurhistorische identiteit sterker richtinggevend te laten zijn bij ruimtelijke ontwikkelingen".

Hieronder wordt aan de hand van de historische stedenbouw, het historisch landschap en de archeologie voor het plangebied "Haven, fase 2 (zuid)" verkend welke waarden er aanwezig zijn en welke mogelijkheden er vanuit deze onderwerpen zijn.

Historische stedenbouw

De bebouwing langs de haven heeft altijd een echt werkkarakter gehad en bestond uit pakhuizen, rederijschuren en andere, op de scheepvaart en visverwerking gerichte gebouwen. Bij de nieuwbouw van fase 1 is er met dit karakter niets gedaan en is gekozen voor gestapelde woningbouw in een eigentijds jasje. In fase 2 bestaat de mogelijkheid om qua vormgeving terug te grijpen op het industriële karakter van de oude havenkade in rooilijn, uitstraling en kapvorm van de nieuwe woningbouw.

Historische bouwkunde

Het enige overblijfsel dat herinnert aan de visverwerkende en scheepvaart-industrie aan de havenkade is het gebouw van Parlevliet. Op de hoek van de Mr. C. Fockstraat en de J. van de Vegstraat blijft ook de voormalige directeurswoning bewaard.