Spuikwartier 2013

5.2 Nieuwe ontwikkelingen

Spuiforum

Spuiforum is een nieuw centrum voor muziek, dans, evenementen en ontmoetingen waarin het Lucent Danstheater, de Dr. Anton Philipszaal en het Koninklijk Conservatorium worden samengebracht. Het omvat zalen voor de uitvoering van dans- en muziekvoorstellingen, ruimtes voor bijeenkomsten en evenementen, repetitie- en lesruimtes, kantoorfuncties, horeca, technische en logistieke functies. De ambitie is om in programmering, technische faciliteiten, onderlinge samenwerking en architectonische uitstraling een nationaal en internationaal toonaangevend project te realiseren dat de komende decennia een spilfunctie in het culturele leven in de stad zal vervullen. Met het stedenbouwkundig raamwerk (bijlage bij het op 8 november aangenomen raadsvoorstel 'realisatie Spuiforum' (RIS 251767) zijn op hoofdlijnen de plaats, maat (envelop) en functie van het Spuiforum vastgelegd. Ook zijn uitspraken gedaan over de wisselwerking met de stedelijke ruimte, essentiële aspecten zoals entrees, verkeersafwikkeling en dergelijke.

Met de positionering van het gebouw aan zowel de Turfmarktroute – als verbinding van het Centraal Station met het kernwinkelgebied - en het Spui – als de historische ruggengraat van het stedelijk leven in Den Haag - biedt dit project de kans om het Spuiplein aantrekkelijker te maken, in overeenstemming met de economische en sociale potentie die deze plek in de stad heeft. Deze vernieuwde positionering leidt tot een verbrede Turfmarkt en de mogelijkheid om de Rivierenbuurt ruimtelijk te koppelen via de Ammunitie- en Schedeldoekshaven.

Deze kwalitatieve verbeteringen hebben als gevolg dat het restaurant, de trap, de inrit van de parkeergarage aan het Spui en de laagbouw van het hotel wegbestemd worden. De globale positie van Spuiforum wordt bepaald door de wens voor een verbreding van de Turfmarkt (Spuiplein) tussen het Spuiforum en stadhuis. Hiervoor dient het gebouw zo ver mogelijk richting de Schedeldoekshaven geplaatst te worden. Tegelijkertijd dient de route over de Schedeldoekshaven tussen de hoogbouw van het hotel en Spuiforum voldoende maat te hebben. Ten opzichte van het Spui staat het gebouw iets terug, zodat een voorplein ontstaat. Aan de andere zijde vormen de aansluiting met Wijnhaven 2 (het zogenaamde JuBi-kavel, waar de ministeries van Justitie en Binnenlandse Zaken gehuisvest waren), de in- en uitritten van de parkeergarages en de toekomstige expeditie randvoorwaarden voor de situering. De oriëntatie van het gebouw sluit aan op de huidige hoofdrichting van stadhuis en Wijnhavenkwartier.

Bouwvlak

Er is gekozen voor een gedifferentieerd bouwvlak. Het grondvlak meet circa 73 meter bij 110 meter en heeft een hoogte van maximaal 40 meter. Het hoofdvolume, inclusief ondergeschikte bouwdelen zoals erkers, balkons, dakterrassen en luifels past binnen het bouwvlak. Het dient mogelijk te zijn om onder de ondergeschikte bouwdelen door te rijden.

Op het hoofdvolume ligt een bouwvlak met een hoogte tot 70 meter, gemeten vanaf maaiveld. Dit bouwvlak ligt achter de dakrand van het hoofdvolume, met een zogenaamde 'set back'. De vorm van dit bouwvlak volgt de vorm van een halve cilinder, waarbij de vlakke doorsnede op het hoofdvolume ligt. De cilinder ligt parallel aan de Turfmarkt en in de lengterichting symmetrisch ten opzichte van het hoofdvolume.

Voorlopig ontwerp, juli 2013 Bestemmingsplanvolume

Bij de bepaling van het bouwvlak en hoogtebegrenzingen is rekening gehouden met het voorlopig ontwerp van Neutelings Riedijk Architecten van 11 juni 2013 (RIS260021_Bijlage Presentatieboek Spuiforum). Bij de uitwerking is binnen het bouwvlak een architectonische verfijning mogelijk.

Onder en rondom het gebouw is een ondergrondse parkeergarage mogelijk, bestaande uit maximaal

twee lagen, inclusief entrees.

Het is mogelijk dat een klein deel van het gebouw zich binnen het bestemmingsplan Wijnhavenkwartier bevindt. Dit gebouwdeel dient te passen binnen de vigerende bestemmingen van dit bestemmingsplan.

Stedenbouwkundige randvoorwaarden

De positie van het gebouw wordt bepaald door de volgende stedenbouwkundige randvoorwaarden: Tussen Spuiforum en de hoogbouw van het hotel wordt een straat met ruimte voor voetgangers, fietsverkeer, expeditie en dergelijke gerealiseerd. De buitengevel van het Spuiforum staat aan de zijde van de Schedeldoekshaven op maaiveld in het verlengde van de gevel van Wijnhaven 1.

Binnen de wijzigingsbevoegdheid is het mogelijk dat ten bate van het functioneren van het hotel functies worden toegevoegd. De straatfunctie dient hierbij gewaarborgd te worden en het straatprofiel zo ruim mogelijk gehouden. De straat valt hier binnen de bestemmingen GD-4 (Gemengd) en V-VS (Verkeer-Verblijfsstraat).

Het nieuwe Spuiplein, gelegen tussen Spuiforum en het stadhuis, is onderdeel van de Turfmarktroute en sluit aan op het Spui. Het Spuiforum biedt zo veel mogelijk ruimte aan dit plein. De gewenste breedte van dit plein bedraagt circa 35 - 40 meter, gemeten tussen de gevels op maaiveld.

Het Spuiforum staat aan het Spui. Tussen Spui en Spuiforum is er een voorruimte. De diepte van deze ruimte wordt beperkt door enerzijds de minimale lengtemaat van het gebouw en anderzijds bouwtechnische randvoorwaarden van de bestaande constructie van de in- en uitritten naar de parkeergarages aan de achterzijde. Het gebouw steekt echter niet door de rooilijn heen.”

Cultuurhistorische inpassing

De omgeving van het Spuiforum kent een lange geschiedenis. Zo werd het Spui in 1345 aangelegd. Het historische centrum is grotendeels rijksbeschermd stadsgezicht, zoals de overzijde van het Spui met de Nieuwe Kerk en tuin (rijksmonumenten) en de overzijde van de Kalvermarkt – achter het stadhuis. Deze gebieden kenmerken zich door een aantrekkelijk gemengd stedelijk milieu. Het Spui- en Wijnhavenkwartier maken onderdeel uit van het nieuwe centrum van Den Haag en bestaan uit grotere gebouwensembles met een mix van functies. De naastgelegen Rivierenbuurt is een woonbuurt die door een brede weg afgesneden is van het centrum.

Het Spuiforum en de te realiseren openbare ruimte voegen zich naar de geschiedenis van de plek. Spuiforum draagt in maat, schaal en functie bij aan deze bijzondere locatie van Den Haag. Het houdt rekening met de historische gelaagdheid van de omgeving, draagt hier aan bij en maakt deze beter beleefbaar. Dit wordt op de volgende punten toegelicht:

Met de bouw van Spuiforum kan het Spui als een structurerend element van het centrum van de stad sterk aan herkenbaarheid en kwaliteit winnen. Aan het Spui kan iets van de vooroorlogse uitgaanssfeer van het 'Hofspui' worden hersteld, met een uitstraling op het huidige Spui die nog steeds kwaliteit heeft: een strategische positie in de binnenstad en samenhangende wanden met architectuur van hoge kwaliteit.

Tussen Spuiforum en stadhuis wordt een nieuw Spuiplein gerealiseerd. Met dit plein wordt gerefereerd aan de vroegere Houtmarkt en Turfmarkt die een vrij zicht op de Nieuwe Kerk boden. Dit zicht wordt met dit plein hersteld.

De oriëntatie en maatvoering van het Spuiforum sluiten aan op de gebouwen in dit deel van het Spui- en Wijnhavenkwartier.

Tegelijkertijd begeleidt het Spuiforum de Turfmarktroute die o.a. Den Haag Centraal en met het Spui verbindt.

Tenslotte biedt de realisatie van Spuiforum de mogelijkheid om de verbinding met de Rivierenbuurt te herstellen die door de aanleg van een brede weg (Schedeldoekshaven en Ammunitiehaven) en het Prins Bernardviaduct verstoord werd.

Spuiforum past binnen de hoogteopbouw van het Wijnhavenkwartier met vanaf het Spui een oplopende hoogte tot 140 meter aan de Zwarteweg. Aan het Spui voegt het Spuiforum zich naar de hoogtes van het stadhuiscomplex, hotel en het in aanbouw zijnde complex Amadeus, met een hoogte tussen de 30 en 55 meter.

Verkeer

Het Spuiforum is een multifunctioneel complex dat verkeer genereert vanaf en naar het complex. Dagelijks zullen vele bezoekers, werknemers en studenten op weg gaan naar dit complex dan wel daar vandaan vertrekken naar een andere bestemming. Het complex is goed bereikbaar per openbaar vervoer en met de hoofdstations Den Haag CS en HS op loopafstand. Ook ligt het complex centraal in het stedelijk gebied en direct aan twee doorgaande hoofdroutes voor de fiets. Het aandeel fiets- en OV-gebruik door de bezoekers, werknemers en studenten zal dan ook relatief hoog zijn. Met name van de bezoekers en werknemers zal een deel ook met de auto van en naar het complex reizen. Met de auto is het Spuiforum ook goed bereikbaar, zowel vanaf de centrumring als vanaf het rijkswegennet (A12). Direct onder en bij het Spuiforum zijn openbare parkeergarages aanwezig.

Op basis van het programma is berekend dat het Spuiforum dagelijks wordt bezocht door maximaal circa 12.500 bezoekers. Met name voor de bezoekers van de zalen moet hierbij in acht worden genomen dat bezoekers van een voorstelling ook gebruik maken van de horeca in het gebouw of een winkel bezoeken. Daarmee is het totaal aantal bezoekers lager dan de som van de bezoekers van de afzonderlijke functies. Uitgaande van de aanname dat 20% van de bezoekers van de zalen ook andere functies bezoekt, komen er dagelijks maximaal tussen de 10.000 en 11.000 mensen naar het Spuiforum. Dit is een conservatieve aanname, omdat ingezet wordt op een combinatie van het bezoek aan de zalen met bezoek aan de horeca of andere commerciële functies in het Spuiforum. Per saldo zijn er naar verwachting minder afzonderlijke bezoekers.

Als globale indeling voor de vervoerwijze-keuze wordt uitgegaan van een gebruik van:

• het openbaar vervoer door 40% van de bezoekers;
• de fiets door 25% van de bezoekers;
• de auto door 30% van de bezoekers;
• te voet door 5% van de bezoekers.

Deze indeling is globaal en hangt sterk af van de aard de functies en de programmering. Deze indeling is deels gebaseerd op het Bezoekersonderzoek Binnenstad. Daaruit blijkt dat het grootste deel van de bezoekers van de binnenstad met het openbaar vervoer reist, namelijk 45%.

Het Spuiforum vervult een bovenlokale functie waardoor het aandeel bezoekers dat met het openbaar vervoer reist ook hoog zal zijn. Gezien het moment van theaterbezoek (nadruk op avond en weekenden) zal het aandeel echter wat lager zijn dan voor de binnenstad als geheel. Het aandeel van de fiets in het verplaatsingsgedrag van de bezoekers ligt juist hoger dan dat van de binnenstad als geheel (17%). Dit hangt enerzijds samen met de momenten van theaterbezoek, maar anderzijds ook met de functies in het Spuiforum die vooral een lokaal publiek aantrekken zoals horeca en kleinere optredens. Wat betreft het auto- en fietsgebruik sluit deze indeling aan op de landelijke kencijfers van het CROW voor een theater op een centrumlocatie.

Het totaal aan bezoekers van het Spuiforum genereert echter niet allemaal 'nieuw' verkeer. In de huidige situatie zijn er ook theaterzalen en is er horeca op die locatie aanwezig. Ten opzichte van de huidige functies neemt het totaal aantal bezoekers van het Spuiforum toe met ca. 4500 per dag. Deze nieuwe bezoekers leiden tot een toename van het aantal gebruikers van het openbaar vervoer en van het aantal fietsers en automobilisten in de stad. Deze extra verplaatsingen vinden echter sterk verspreid over de dag plaats en zijn vervolgens weer te verdelen over de verschillende routes van en naar het Spuiforum. De aantallen extra reizigers en ritten voor de afzonderlijke vervoerwijzen zijn geen aanleiding voor het aanpassen van de infrastructuur voor openbaar vervoer, fiets of autoverkeer. Wel zullen er adequate voorzieningen worden getroffen voor het stallen van fietsen en het parkeren van auto's.

Op basis van het programma komen er dagelijks maximaal tussen de 10.0000 en 11.000 mensen naar het Spuiforum. Voor de verschillende groepen is op basis van ervaringscijfers en landelijke richtlijnen een aanname gedaan over het autogebruik. Het grootste aandeel autogebruik zit bij de bezoekers van de zalen. Daarvoor is gerekend met 15% die als bestuurder komt (en dus een auto moet parkeren) en dat er gemiddeld twee bezoekers in een auto reizen. Dit komt overeen met het landelijke kencijfer dat voor een theater op een centrumlocatie circa 30% van de bezoekers met de auto komt. Voor de werknemers is uitgegaan van de gemeentelijke parkeernorm die er van uit gaat dat 1 op de 10 werknemers met de auto reist. Voor het conservatorium is een laag aandeel autogebruik (5%) aangehouden omdat dit merendeels studenten zijn. Op basis van deze cijfers is berekend dat het Spuiforum per dag ca. 3.000 autoritten naar en vanaf het complex genereert.

De 3.000 ritten per dag zijn echter geen extra ritten. De huidige theaterzalen en de horeca genereren nu immers ook al ritten door hun bezoekers en personeel. Op een vergelijkbare wijze als hiervoor is aangeven is de ritproductie bepaald voor de huidige functies. Van de 3.000 dagelijkse ritten van en naar het Spuiforum worden er in de huidige situatie al dagelijks 2.000 gemaakt. Door de toevoeging van functies en programma aan het Spuiforum worden dagelijks ca.1.000 nieuwe autoritten gegenereerd.

Voor deze ritten is vervolgens de oriëntatie bepaald (waar komt men vandaan en waar gaat men heen), de zogeheten distributie van het verkeer van en naar het Spuiforum. Dit is gebaseerd op een analyse met het verkeersmodel. Het grootste deel van dit verkeer rijdt via het Prins Bernhardviaduct (45%), via de Lekstraat (10%), de Rijswijkseweg (10%) en de Zuid Hollandlaan (10%). Het Spuiforum leidt tot een extra belasting van het Prins Bernhardviaduct met 20 tot 30 ritten per uur per richting. Op de andere aanrijroutes is het aantal extra ritten lager en heeft het Spuiforum een relatief beperkt effect op het verkeersaanbod.

In de berekening is er van uitgegaan dat alle extra ritten ten gevolge van het Spuiforum via de Schedeldoekshaven naar of vanuit de cluster van parkeergarages aldaar rijden. In werkelijkheid zullen de bezoekers niet allemaal van deze garages gebruik maken dus zal het beeld nog diffuser worden.

Bezonning/windhinder

Ten behoeve van de ontwikkeling Spuiforum zijn een bezonnings- en een windhinderonderzoek uitgevoerd (respectievelijk rapportnr. O 15383-2-RA d.d. 26 april 2013 en O 15383-1-RA d.d. 26 april 2013), welke als bijlagen 9 en 10 bij de toelichting van dit bestemmingsplan zijn gevoegd. Tevens zijn aanvullende onderzoeken uitgevoerd (respectievelijk rapportnr. O 15383-6-RA d.d. 28 juni 2013 en O 15383-5-RA d.d. 24 juni 2013), welke als bijlagen 11 en 12 bij de toelichting van dit bestemmingsplan zijn gevoegd. De conclusies van de onderzoeken luiden als volgt:

Bezonning

• Het maximale bouwvolume binnen bestemmingsplan Spuikwartier geeft op de toetsingsdatum (19 februari) in beperkte mate schaduw bij de bestaande woonbebouwing. In totaal is de bezonning op vijf maatgevende woninggevels onderzocht, waarbij de potentiële bezonningsduur 10 tot 20 minuten afneemt. Door de mogelijke bouwplannen binnen bestemmingsplan Wijnhavenkwartier is bij enkele woningen aan de Turfmarkt sprake van een bezonningssituatie die niet voldoet aan de gemeentelijke bezonningsnorm, waardoor de bezonning niet verder mag afnemen. In hoofdstuk 3 is grafisch aangegeven welk deel van het bouwvolume bepalend is voor de onderbreking van het zonlicht en derhalve bij de planuitwerking aan het bouwvolume onttrokken zou moeten worden. Bij het schetsontwerp Spuiforum van Neutelings Riedijk Architecten wordt een kleiner bouwvolume gehanteerd waardoor bij geen van de bestaande woningen sprake is van een afname van de bezonning.

• Op enkele geveldelen van de bebouwing zoals mogelijk volgens bestemmingsplan Wijnhavenkwartier is als gevolg van de geplande bebouwing binnen bestemmingsplan Spuikwartier sprake van minimale bezonningsmogelijkheden. Er kan nog geen concrete toetsing plaats vinden, het geprojecteerde gebouw is een representatie van hetgeen binnen het bestemmingsplan Wijnhavenkwartier mogelijk is, zonder dat er concrete gebouwontwerpen of bouwplannen zijn. Hierbij is in het onderzoek een straat van 10 tot 15 meter breedte gehanteerd tussen de bouwdelen Spuikwartier en Wijnhavenkwartier. Volgens de plankaart kunnen de gebouw tegen elkaar aan worden gebouwd waarmee bezonning onmogelijk is. Op dit moment is op de betreffende locatie nog de oude kantoorbebouwing van het ministerie van Justitie en Binnenlandse zaken aanwezig.

Windhinder

Het beleid van de gemeente ten aanzien van bezonning en windhinder is in 2010 geactualiseerd (RIS 170509). Voor windhinder en windgevaar wordt verwezen naar de in 2006 opgestelde Nederlandse norm 'Windhinder en windgevaar in de gebouwde omgeving' (NEN 8100).

In paragraaf 4.2 'Windhinder en windgevaar' van RIS 170509 wordt ten aanzien van de bestaande norm voor windhinder en windgevaar het volgende gesteld:

• de bestaande norm (uit 1996) te vervangen door de norm NEN 8100;
• voor windhinder een windklimaat na te streven zoals genoemd is in de NEN 8100 voor de betreffende activiteiten en minimaal na te streven de kwalificatie 'matig';
• de kwalificatie 'slecht' slechts bij hoge uitzondering en onder nadere voorwaarden toe te staan;
• voor windgevaar moet de kwalificatie 'gevaarlijk' in beginsel worden voorkomen.

In paragraaf 5 'Besluitvorming t.a.v. wind- en bezonningsklimaat' is het volgende beleid ten aanzien van windhinder en windgevaar geformuleerd:

• de in RIS 170509 genoemde nieuwe norm vormt het toetsingskader voor stedenbouwkundige plannen, bestemmingsplannen en projectbesluiten, al of niet gecombineerd met bouwplannen;
• indien het project niet voldoet aan de normen dan kan het project worden geweigerd dan wel desalniettemin worden besloten dat onder voorwaarden met de planontwikkeling wordt ingestemd;
• naast bezonning en wind weegt de gemeente immers nog vele andere aspecten af zoals architectonische vormgeving, functies, verkeer, parkeren, financiën, volkshuisvesting, sociale veiligheid etcetera;
• onderdeel van de afweging is ook dat er voorwaarden (financieel en materieel) kunnen worden opgelegd aan de initiatiefnemer om maatregelen te nemen in de openbare ruimte met het oog op de reductie van windhinder.

De gemeente heeft als taak om al deze aspecten op een evenwichtige wijze tot gelding te laten komen. Het spreekt voor zich dat het aspect veiligheid/gevaar en een slecht klimaat bij wind een hard punt moet zijn. Indien hiervan toch wordt afgeweken dan moeten daarvoor zwaarwegende redenen zijn. De overige aspecten t.a.v. wind en bezonning maken deel uit van de genoemde bredere afweging. Afwijking van die normen is in concrete gevallen mogelijk als de totale belangenafweging daartoe noopt.

De situatie

In het bestemmingsplan is de Turfmarkt aangegeven als verblijfsgebied (V-VB); dit komt overeen met de windklasse slentergebied. In de huidige situatie heerst tussen Wijnhaven en Spui een matig tot goed windklimaat. Rond de Wijnhaven is het klimaat slecht. Op het Spui met de bestemming verblijfsstraat (V-VS) en de windklasse loopgebied is het windklimaat goed.

Ten gevolge van het ontwerp bestemmingsplan verslechtert deze situatie. Op basis van de zienswijzen is het bouwvlak van het Spuiforum aangepast en opnieuw doorgerekend op het windklimaat. Daaruit blijkt dat het windklimaat op de Turfmarkt voor de kwaliteitsklasse slentergebied matig tot goed is, met uitzondering van de doorgang nabij Hulshoff en Spuiforum.

Het klimaat aan het Spui en tussen hotel en Spuiforum is voor de klasse loopgebied matig tot goed. Rond de hoeken van het Spuiforum aan het Spui is het windklimaat slecht, maar minder slecht dan in het ontwerp bestemmingsplan. Waar een slecht windklimaat heerst worden nadere eisen gesteld.

Maatregelen

Ten behoeve van bezonning en windhinder zijn in de regels van het bestemmingsplan nadere eisen opgenomen; het bevoegd gezag kan nadere regels stellen ten aanzien van de situering en/of vormgeving van gebouwen en de ruimtelijke inpassing in de omgeving ten aanzien van hierdoor optredende gevolgen voor wat betreft bezonning en windhinder, zodat deze gevolgen tot een minumum beperkt blijven. Tevens zijn windwerende voorzieningen in alle bestemmingen toegestaan.

Ladder voor duurzame verstedelijking

In deze paragraaf wordt aan de hand van de ladder voor duurzame verstedelijking ingegaan op de behoefte die er bestaat aan de ontwikkeling van het Spuiforum. De ladder voor duurzame verstedelijking is verankerd in het Bro. Overheden dienen op grond van het Bro nieuwe stedelijke ontwikkelingen te motiveren met behulp van drie opeenvolgende stappen. Deze stappen borgen dat tot een zorgvuldige ruimtelijke afweging en inpassing van die nieuwe ontwikkelingen wordt gekomen.

Voor dit bestemmingsplan is Artikel 3.1.6 uit het Bro van toepassing:

“De toelichting bij een bestemmingsplan dat een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, voldoet aan de volgende voorwaarden:
a. er wordt beschreven dat de voorgenomen stedelijke ontwikkeling voorziet in een actuele regionale behoefte;
b. indien uit de beschrijving, bedoeld in onderdeel a, blijkt dat sprake is van een actuele regionale behoefte, wordt beschreven in hoeverre in die behoefte binnen het bestaand stedelijk gebied van de betreffende regio kan worden voorzien door benutting van beschikbare gronden door herstructurering, transformatie of anderszins”

Trede 1

Bepalen regionale vraag naar ruimte

Ten aanzien van deze stedelijke voorziening wordt als eerste de regionale vraag naar ruimte bepaald. Het gaat voor het Spuiforum om een ruimtevraag waarin elders in de regio nog niet is voorzien. De huidige theaters op het Spuiplein zijn destijds zeer goedkoop en solitair gebouwd ten behoeve van het Nederlands Danstheater en Residentie Orkest. De gebouwen zijn dringend aan vervanging of zeer grondige renovatie toe. Spuiforum is een nieuw centrum voor muziek, dans, evenementen en ontmoetingen waarin het Lucent Danstheater, de Dr. Anton Philipszaal en het Koninklijk Conservatorium worden samengebracht. Het is een stedelijke voorzieningen die voorziet in een behoefte aan cultuur en ontspanning, waarbij het verzorgingsgebied stedelijk, regionaal en zelfs bovenregionaal is.

Trede 2

Bouwen binnen bestaand stedelijk gebied

Het gaat dus om het samenvoegen van het bestaande Lucent Danstheater, de Dr. Anton Philipszaal en het Koninklijk Conservatorium. Het zal plaats vinden op de huidige locatie van het Lucent Danstheater en de Dr. Anton Philipszaal.

Op verschillende manieren is gewerkt aan een doelmatiger gebruik van de ruimte:

• Efficiënter en gezamenlijk gebruik: Gebleken is dat de instellingen met een goede gezamenlijke inroostering en afstemming uit de voeten kunnen met minder ruimten. Dit leidt onder andere tot het schrappen van enkele grote lesruimtes;
• Lesruimten Koninklijk Conservatorium: Op basis van bijgestelde toekomstverwachtingen omtrent het studentenaantal is het aantal les- en studieruimten voor het Koninklijk Conservatorium verlaagd.

In het raadsvoorstel 'realisatie Spuiforum' (RIS 251767) is ten aanzien van de financiële haalbaarheid alles uitgewerkt. Het gaat om realisatiekosten, dekking en exploitatie. Ook is als bijlage van het raadsvoorstel een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) opgenomen. Deze gebiedsontwikkelingsvisie is een ruimtelijke vertaling van een breed gedragen ambitie om het Spui te herontwikkelen tot het culturele hart van Den Haag met nationale en internationale uitstraling. De uitgevoerde MKBA draagt bij aan de uitwerking van verschillende planonderdelen en onderbouwing van de definitieve besluitvorming van het project.