Bezuidenhout - Noord

2.2 Ruimtelijke structuur

2.2.1 Bebouwingsstructuur

De ligging van het plangebied tussen het Haagse Bos enerzijds en de spoorlijnen en het Centraal Station anderzijds, is bepalend voor de structuur van de wijk. Het plangebied is centraal gelegen; op een afstand van ongeveer 1,2 tot 2,7 km van het centrum. De Berlagiaanse stedenbouwkundige opzet van het gebied ten noordoosten van de Laan van NOI is nog vrijwel geheel intact. Het uitgangspunt was een op de orthogonale (loodrechte) structuur van Den Haag geënt stratenpatroon, waaraan een aantal radiale verbindingen is toegevoegd, waardoor naast de gewone rechthoekige bouwblokken een groot aantal blokken een afgeschuinde kant hebben of zelfs de vorm van een driehoek. Deze driehoekige bouwblokken komen in het plangebied zelf niet voor, wel in het gebied ten zuidoosten van de Theresiastraat. In de kern van deze driehoekige bouwblokken was in een aantal gevallen een bijzondere functie gelegen. Een aantal bouwblokken langs de radialen zijn geheel in een hoek van 45 graden t.o.v. de hoofdrichting gebouwd. De bouwblokken zijn doorgaans gesloten.

In het gebied ten zuidwesten van de Laan van NOI is van een eenduidige stedenbouwkundige opzet geen sprake meer. Langs de Laan van NOI is een aantal grote kantoorgebouwen gekomen. Tussen de Theresiastraat en de Bezuidenhoutseweg werd een aantal nieuwe schoolgebouwen, een kerk en de Helenastraat als ontsluiting, aangelegd. Aan de zijde van de Theresiastraat werd het blok, dat voorheen uit drie blokken bestond, gesloten. Een belangrijke ingreep van Dudok was de aanleg van Koningin Marialaan, die vanaf de Juliana van Stolberglaan een groene verbinding tussen het door hem beoogde wijkcentrum en het Haagse Bos moest gaan vormen.

Er zijn veel verschillende functies verspreid over de wijk. In hoofdlijnen is er echter wel een bepaalde hoofdstructuur te ontdekken. De Theresiastraat en de Bezuidenhoutseweg liggen als twee belangrijke aders aan de rand van het plangebied. De Theresiastraat biedt vele winkels, restaurants en andere (veelal wat kleinere) bedrijven een plek. Langs de Bezuidenhoutseweg zijn vooral kantoren te vinden. Vrij in het hart van het plangebied, tussen de Wilhelminastraat en de De Carpentierstraat bevinden zich meerdere scholen (MBO Mondriaan). Aan noordoostzijde en de zuidwestzijde bevinden zich twee andere schoolgebouwen (InHolland). In de tussenliggende gebieden bevinden zich de woongebieden.

2.2.2 Bebouwingsbeeld

Het bebouwingsbeeld van het oostelijke deel van het plangebied wordt bepaald door in de jaren 1920-1940 gebouwde portieketagewoningen in drie lagen met een plat dak. De architectuur is een versoberde vorm van de Nieuwe Haagse School met horizontale accenten, zoals betonnen dorpels en luifels en overstekende daklijsten, die in het geval van uitspringende woontraveeën het licht golvende gevelbeeld accentueren. De bebouwing langs de Bezuidenhoutseweg, het noordelijk deel van de Joan Maetsuyskerstraat, de Gerard Reijnststraat, de Rijklof van Goensstraat en de oostelijke zijde van de Laan van NOI zijn grotendeels van voor 1916. Daar treft men nog veelvuldig de lange uitbouwen aan de achterzijde aan, wat later - bij de inwerkingtreding van de bouwverordening uit 1920 - niet meer werd toegestaan. Rond 1885 werd het Emmapark aangelegd met enkele villa's in groepen van twee. Dit 'park' is in feite een straat met een gebogen patroon door de overgang van twee naar drie straten. In de straten naar de Theresiastraat werd eenvoudige gesloten bebouwing in neorenaissancestijl gerealiseerd.

Afbeelding 2.2 Bebouwingsbeeld Bezuidenhoutseweg

Het bombardement in 1945 heeft delen ten westen van de Laan van nieuw Oost-Indië verwoest. Hierdoor en de wijze waarop ongestructureerd de wederopbouw heeft plaatsgevonden is de voormalige homogene woonwijk veranderd in een allegaar van bouwmassa's en stijlen. Het is van belang om de nog gave gedeelten in stand te houden en voor het overige deel ontwikkelingen aan te wenden voor het terugbrengen van de stedelijke structuur.

In sommige delen van Bezuidenhout-Noord is het beeld van een eclectische-, neorenaissance- en overgansarchitectuur terug te vinden. Met name aan de Bezuidenhoutseweg (tussen de Koningin Marilaan en de Cornelis Houtmanstraat) en in de Adelheidstraat, de Emmastraat en het Emmapark is de oorspronkelijke bebouwing nog bewaard gebleven.

Bijzondere kwaliteiten van de wijk zijn:

• De visuele en functioneel-historische relatie met het Haagse Bos;
• De historisch-stedenbouwkundige betekenis van de Bezuidenhoutseweg;
• Een deel van de oorspronkelijke architectuur van de Bezuidenhoutseweg en het Emmapark;
• De Berlagiaanse stedenbouwkundige opzet van oost.

2.2.3 Groen, openbare ruimte en waterstructuur

De ligging aan het Haagse Bos is een belangrijke kwaliteit van het wonen in Bezuidenhout-Noord. Voor wat betreft het oostelijk deel geldt dat ook voor de in de nabijheid (maar buiten het plangebied) gelegen groene zone met parkje, sport- en recreatiecentrum Overbosch, de sportterreinen in Mariahoeve en de volkstuinen aan de zuidoostzijde. In het plangebied zelf is geen groene openbare ruimte. Hoewel niet geheel openbaar vervult het sportterrein aan de Spaarwaterstraat / Theresiastraat, de functie van groene openbare ruimte. Hierin is naast het sporterrein en randgroen ook een grasveldje en een kleine skatevoorziening opgenomen. Tevens is er een speeltuin met speluitleen.
Vooral het oostelijke deel is stenig. Slechts 5% (3 ha) van het totale gebied Bezuidenhout-Oost bestaat uit buurtgroen. Voortuinen zijn in deze buurt slechts in een paar straten of straatdelen aanwezig. De meeste straten zijn voorzien van straatbomen. In veel straten zijn de bomen overigens aan vervanging toe.

Afbeelding 2.3 Straatbomen in de winter in de Gerard Reijnststraat

In het westelijke deel is wat meer buurtgroen. Voortuinen komen er vrij veel voor, bijvoorbeeld bij de woningen in het Emmaparkbuurtje. Ook hier zijn de meeste straten voorzien van bomen.

Het plangebied is gelegen in het boezemgebied, wat inhoudt dat het niet in een polder ligt en dat het hemelwater direkt direkt in het, buiten het plangebied gelegen oppervlakte water. Het vastgestelde waterpeil in het boezemgebied is NAP -0,42 m met een maximaal toelaatbare peilstijging van 40 cm. In het boezemgebied is geen waterbergingstekort. In het plangebied komt geen oppervlaktewater voor.
Het grondwaterpeil ligt gemiddeld tussen de 1 en 1,5 meter onder maaiveldniveau.
Het plangebied is gelegen in rioolbemalingsgebied Schiestraat en heeft een gemengd rioolstelsel.