Binnenstad 2012

4.2 Bestaande situatie

De binnenstad van Delft wordt aan de noord-, oost- en zuidzijde begrensd door de Schie. Aan de westzijde is de oude veste verdwenen ten gunste van 20e eeuwse infrastructuur: het brede profiel van de Westvest en het – nu nog! – prominent aanwezige spoorviaduct. Het historisch centrum is duidelijk te onderscheiden van haar omgeving.

Hoofdstructuur
De grachten Oude en Nieuwe Delft, de Brabantse Turfmarkt en de naar het oosten afbuigende Verwersdijk - Oosteinde zijn de belangrijkste structuurdragers van de binnenstad. De Oude en de Nieuwe Delft lopen volledig van noord naar zuid, aan beide uiteinden verbonden door een kolk. Kenmerkend is dat in de andere richting, van oost naar west, de kleinere grachten, straten en stegen niet doorlopen. Op geen enkele plek is het mogelijk de binnenstad in één lijn van oost naar west te doorkruisen. Toch is het oostelijk gedeelte van de binnenstad oost-west georiënteerd, het onderliggend poldersysteem heeft de verkaveling destijds bepaald. Binnen de oorspronkelijke stad zijn enkele open pleinen, als eerste de Markt, daarnaast de Beestenmarkt, de Paardenmarkt en van een andere orde de Doelentuin.

Het hoofdsysteem van de binnenstad is goed intact en herkenbaar, hoewel er wel stukken in de loop van de tijd zijn herbouwd. Meest opvallende grootschaliger ingrepen of stadsvernieuwingen zijn het winkelgebied In de Veste in het zuiden en het Geerweg woongebied in het noorden.

Een opvallende element in de historische binnenstad van Delft is de fraaie Nieuwe Plantage, die de oorspronkelijke loop van het Rijn-Schiekanaal verraad. Het Zuidpoortgebied is het meest recent aan de binnenstad toegevoegd. Tot in de jaren '60 van de vorige eeuw was dit een perifere rand waar de wegen in bochten om de aanwezige gashouder en energiecentrale slingerden. In de jaren daarna was er lange tijd een open vlakte met parkeerterreinen en een busstation. Het huidige Zuidpoort gebied is van deze eeuw en heeft dan ook een andere korrelgrootte, grotere bouwmassa's, dan de overige delen van de binnenstad.

Gebieden
Het oudste gedeelte van Delft stad is bebouwd met statige patriciër huizen. De huizen kennen een gemengd gebruik, mede door de grootte van sommige panden. De westelijke stadsrand heeft de nodige nieuwe invullingen gekregen die qua maat en schaal afwijken van de historische bebouwing. We vinden hier meerdere appartementenblokken van vijf bouwlagen met een commerciële begane grond.

Het historisch winkelgebied loopt grofweg van de Molslaan tot en met de Choorstraat en van de Koornmarkt/Voorstraat tot en met Vrouw Jutteland/Oosteinde. De Markt maakt hier deel van uit.

De Markt is met de Nieuwe Kerk en het Stadhuis – de stadhuistoren is het oudste nog bestaande gebouw in Delft – een beeldmerk van de historische binnenstad. Op de Markt zijn niet veel winkels meer te vinden en het merendeel van de winkels richt zich vooral op toeristen. Behalve op dagen dat er warenmarkt wordt gehouden is de Markt meer een toeristisch uitgaansgebied dan een kernwinkelgebied.

Ten noorden van de Markt ligt het winkelgebied De Klis. In wat kleinere panden zijn hier minder grote filialen en ketens te vinden. De Klis lijkt wat ver van de grote ketens om in één loop aan te doen. Dat wordt nog versterkt doordat de Markt met het toegenomen horeca aanbod als meest noordelijk einddoel gezien, althans in de beleving van winkeliers. Maar met de antiekmarkt en boekenmarkt in de zomermaanden en het aanbod van speciaalzaakjes is De Klis een winkelgebied met een eigen karakter en publiek.

Zuidelijk in het plangebied is het winkelgebied In de Veste te vinden. Het dateert uit het begin van de jaren '70 van de vorige eeuw. De filiaalwinkels en winkelketens met daarboven appartementen tonen veelal een gedateerde architectuur en uitstraling. Hier en daar zijn verbeteringen doorgevoerd, maar de grootschalige vernieuwingen zijn tot nu toe uitgebleven. Het gebied is in de bestaande structuur van grachten opgenomen. Opvallend zijn de achterstraten, zoals de Pieterstraat, die de sfeer van expeditie uitstralen. In het vorige bestemmingsplan was hier aangegeven dat er transformatie mogelijk dan wel gewenst was.

De oorspronkelijk zuidelijke rand van dit winkelgebied, de Yperstraat, omvat bedrijven (Kwikfit, Köhler). De voormalige bibliotheek, oorspronkelijk een drukkerij, is gesloopt en tijdelijk ingevuld met een beweegtuin.

Nog verder naar het zuiden ligt de meest recent ontwikkelde wijk van de binnenstad, Zuidpoort. Dit gebied kent een grootschalige opzet met veel ruimte voor openbaar gebied en grote bouwmassa's. Het gebied functioneert samen met In de Veste als het kernwinkelgebied met de grote ketens en filialen. Er is ook een grote bioscoop en het Vestetheater. Met de Zuidpoort parkeergarage is het hét bronpunt voor winkelbezoek. Naar het oosten is een woongebied waar de voormalige grote TU-gebouwen zijn omgebouwd tot appartementen en aangevuld met nieuwe appartementengebouwen in dezelfde maat en schaal, het Dock van Delft.

De gehele oost- en noordschil van de historische stad is een overwegend woongebied. Er komen verspreid andere functies voor, zoals winkels en horeca. Maar er is ook menig etalage waar nu gewoon een woning achter zit.

Op verschillende plaatsen zijn in de binnengebieden de voor historische steden kenmerkende bedrijven en oude werkplaatsen te vinden. De oude zeepfabriek Bousquet heeft reeds een verbouwing naar appartementen ondergaan. De sigarenfabriek wacht nog op een invulling.