| Plan: | Woongebied West |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0489.BPWGW20090000-VI01 |
Het oostelijk gelegen deelgebied Stadse Rechthoek ligt tussen het Riederpark en bedrijventerrein Vaanpark. Dit deelgebied bestaat uit de woonbuurten Vrijenburg, Meerwede, Avenue, Waterkant en Havenkwartier. Het tracé van de TramPlus en de daaraan gelegen avenue vormt de ruggengraat van de Stadse Rechthoek. De 'stadse sfeer' van de wijk is zichtbaar in het karakter en de dynamiek rond het tracé van de TramPlus, het winkelcentrum 'Carnisse Veste' en in het karakter van de avenue, de lanen, de stadstraten en de woningen. Aan de avenue bevinden zich veel voorzieningen en hogere woonbebouwing. De brede relatief extensief bebouwde zone van de Voordijk scheidt het noordelijk deel (Vrijenburg) van het overige gebied.
De meeste appartementengebouwen van Carnisselande zijn gebouwd binnen de Stadse Rechthoek, veelal in 4 bouwlagen al dan niet boven een aparte bouwlaag met voorzieningen. Langs de Avenue Carnisse/Trampluslijn zijn appartementengebouwen gerealiseerd in 5 tot 7 bouwlagen. Bij het winkelcentrum 'Carnisse Veste' staat bebouwing in 9 bouwlagen en (bij het Havenhoofd) in 11 bouwlagen. Ook komen appartementengebouwen (9 of 10 bouwlagen) voor langs de Portlandse Baan (aan de zijde van de Gaatkensplas) en bij het Riederpark. Bij de appartementengebouwen is een groot deel van de parkeervoorzieningen aangelegd in de vorm van parkeerkelders, waardoor binnen de woonbuurten de hoeveelheid auto's in de openbare ruimte kan worden beperkt.
Vrijenburg
Aan de noordzijde van de Voordijk is sprake van een geheel eigen vormgeving van de daar aanwezige woonbuurt Vrijenburg. De stedenbouwkundige hoofdopzet bestaat uit een carrévormige centrale woonbuurt met een daaromheen gelegen ronde woonschil. Door de iets gedraaide oriëntatie en de deels carrévormige, deels radiale structuur wijkt Vrijenburg af van het ten zuiden van de Voordijk gelegen woongebied. Het tracé van de TramPlus en de avenue (Avenue Carré), met de aanliggende bebouwing in 5 tot 6 bouwlagen, vormen hier de directe voortzetting van het binnen het zuidelijk woongebied gelegen tracé. De Vrijenburglaan vormt de centraal gelegen en belangrijkste ontsluitingsweg van Vrijenburg. Deze weg vormt een interne rondweg die in het noorden en zuiden de TramPluslijn kruist.
Het centraal gelegen carrévormige deel van de woonbuurt wordt omringd door een waterpartij. Dit deel vormt een sterk contrast met de 'buitenring'. De bebouwing in de buitenring bestaat grotendeels uit bijna straalsgewijs ten opzichte van het carré gesitueerde woonbebouwing. De noordrand van de buitenring bestaat uit een parkachtige groenzone met 'vrij in het veld' gesitueerde woonhoven en strategisch aan de assen gesitueerde appartementengebouwen.
Meerwede, Avenue, Waterkant en Havenkwartier
Deze woonbuurten zijn verkaveld op basis van een centrale as (Avenue Carnisse) en parallel-assen (zoals de Beukenwede en Eikenwede). De centrale as kenmerkt zich door het ruime, stedelijke profiel met laanbomen en hogere gesloten bouwmassa's. Het voor Carnisselande belangrijkste winkelcentrum 'Carnisse Veste' ligt bij het Middeldijkerplein aan de centrale as. De centrale as sluit hier aan op de Middeldijk en splitst zich ('ganzenvoetachtig') in een drietal kleinere assen. Eén as vormt de voortzetting van de centrale as en eindigt aan de overzijde van de Gaatkensplas bij de Oude Maas Heuvel.
De oude polderverkaveling is vooral herkenbaar in de langwerpige (noord-zuid gerichte) verkaveling van met name Meerwede en Avenue. De afzonderlijke lob- of eilandvormige woonbuurten van Meerwede zijn onderling verbonden door lange noord-zuidroutes. Deze routes lopen vanaf de Voordijk naar de Middeldijk. Binnen Meerwede en Avenue worden zij ruimtelijk begeleid door rijen eengezinswoningen. Vanaf de Middeldijk gaan de routes via de woonbuurten Waterkant en Havenkwartier verder naar de Gaatkensplas. Binnen de centraal gelegen delen van Waterkant en Havenkwartier zijn de aanliggende bebouwing en openbare ruimte op een meer bijzondere wijze vormgegeven.
De binnen Waterkant en Havenkwartier gelegen buurten zijn afzonderlijk vormgegeven rond een centrale ruimte of kruising (carré- respectievelijk kwadrantvormig). De hogere bouwmassa van het winkelcentrum, met bovenliggende appartementen, wordt via de westelijke diagonale as binnen Havenkwartier voortgezet. Deze as continueert zich in de richting van het Havenhoofd. Buiten de omgeving van het winkelcentrum bestaat het grootste deel van de bebouwing in het Havenkwartier uit twee-onder-een-kapwoningen. Rijenwoningen staan aan één zijde van het bij het havenhoofd gelegen water-assenkruis. Ook komen rijenwoningen voor aan Vederhaven en Hudighaven. Vrijstaande woningen komen voor in de zuidwestrand langs het water (Swarttouwhaven en Van Hobokenhaven).
De oostelijke diagonale as loopt vanaf het Middeldijkerplein door naar de woonbuurt Waterkant. De woonbuurt bezit een krachtige carrévormige plattegrond. Deze plattegrond wordt bepaald door een randzone met een daarbinnen gelegen, door water omgeven, vierkant wooneiland. Centraal binnen dit vierkant (aan het Kreeftwater) ligt een groot speelterrein. De centrale diagonale as vanaf het Middeldijkerplein loopt over het speelterrein verder door in de richting van de Gaatkensplas. De carrévormige opzet van de Waterkant wordt onderstreept door de hoge randbebouwing bij de Portlandse Baan en de drie woontorens met speelterreinen aan het einde van de diagonalen. De woonbebouwing van de Waterkant bestaat voor een groot deel uit rijenwoningen en appartementen. Rond het speelterrein aan het Kreeftwater staan stadvilla's.
De Dorpse Driehoek bezit een meer informele sfeer en een kleinschaliger bebouwingspatroon. Hierdoor sluit de Dorpse Driehoek goed aan bij de historische kern Smitshoek. De bebouwing bestaat voornamelijk uit maximaal 3 bouwlagen. Incidenteel komt hogere bebouwing voor zoals op het 'wooneiland' Gaatkensoog (5 en 6 bouwlagen). Hogere bebouwing komt ook voor op de twee bij de Middeldijk gelegen markante hoeken van de woonbuurt Riederhoek (bij Riederdelft in 7 en bij Riederstee in 12 bouwlagen). Hier sluiten de Smitshoekse Baan en de Korte Koedoodsedijk aan op de Middeldijk.
De Dorpse Driehoek bestaat uit drie meer autonoom ontwikkelde woonbuurten (Vrijheidsakker, Riederhoek en Smitshoek). Meer dan in de Stadse Rechthoek, vormen de Voordijk en de Middeldijk een scheiding tussen de drie duidelijk verschillend vormgegeven deelgebieden. Ook wordt de wegenstructuur hier minder vergaand bepaald door een wegenraster met lange noord-zuidassen. De Smitshoekse Baan is de centrale noordzuidas. Deze as verbindt de Rhoonse Baan met de Portlandse Baan.
Vrijheidsakker
Woonbuurt Vrijheidsakker is sterk geordend op basis van een centraal gelegen oost-west as (de Barendregt-Akker) die gekruist wordt door enkele noord-zuidgerichte dwarsassen. De woonbuurt wordt verder ontsloten door de diverse dwarsassen en de daarbij aansluitende korte woonstraten. Deze woonstraten zijn bajonetvormig ten opzichte van elkaar aangesloten op de dwarsassen. Er is sprake van een afwisselende bouwrichting van de woningen, zowel langs als haaks op de straten. De buurt heeft veel vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen. Rijenwoningen zijn min of meer in een kruisvorm geprojecteerd in het centraal gelegen deel van de woonbuurt, in een brede oost-westzone ten noorden en ten zuiden van de Jansen-akker en Barendregt-akker en in een noord-zuidzone ten westen van de Hendrikse-akker en Keijzer-akker. In de omgeving van Van der Linden-akker, Van Koetsveld-akker en de Bolster-akker komen ook patiowoningen voor.
De Barendregt-akker vormt samen met de Jansen-akker de belangrijke oost-westas. Aan deze as bevinden zich ook een kinderopvang en een openbare basisschool ('De Driehoek'). De verdiepingslaag van deze in twee bouwlagen gerealiseerde bebouwing bestaat uit woonappartementen. Meer westelijk liggen enkele groen- en speelplekken aan weerszijden van de centrale as. Aan de Brandsma-akker (bij de Voordijk) bevindt zich de basisschool 'Smitshoek'.
De Barendregt-akker sluit oostwaarts bij het Riederpark aan op de Stadse Rechthoek (Vrijenburg) en westwaarts op het Sportpark Smitshoek. De woonbuurt wordt van het sportveldencomplex gescheiden door de Smitshoekse Baan. Deze weg verbindt Vrijheidsakker met de ten zuiden van de Voordijk gelegen woonbuurten Smitshoek en Riederhoek.
Smitshoek
De woonbuurt Smitshoek ligt westelijk van de Smitshoekse Baan. De woonbuurt is door middel van een singelachtige groenstructuur opgedeeld in drie kleinere noord-zuidlopende woonclusters met lange noord-zuidlopende woonstraten en korte dwarsstraatjes. Er is sprake van een afwisselende bouwrichting van de woningen. De drie voornamelijk uit rijenwoningen en twee-onder-een–kapwoningen bestaande woonclusters zijn onderling verbonden door de Mandenmakerij-Pottenbakkerij. Deze weg sluit aan op de ten oosten van de Smitshoekse Baan gelegen buurt Riederhoek. In de meest oostelijke wooncluster liggen de (rijen)woningen aan oost-west gerichte straten. Hierdoor vormt dit gedeelte (mede door de gekozen kleurstelling van de kappen van de rijenwoningen) een overgang naar de woonbuurt Riederhoek. De zuidoosthoek (Touwslagerij) is ontworpen als een wooneiland. Aan de direct westelijk hiervan gelegen Leerlooierij is een appartementencomplex gebouwd in vier bouwlagen. Rond de aansluiting van de Bakkersdijk, Voordijk en Smitshoek bevindt zich nog enige niet woonbebouwing, namelijk de Rehobothkerk, café 't Schaapje, garagebedrijf de Jong en 'De Fleur' bloemdecoratie. Tot slot bevindt zich een kinderdagverblijf aan de centraal binnen de wijk gelegen Klompenmakerij.
Riederhoek
Woonbuurt Riederhoek kenmerkt zich door het sterk oost-west gerichte en licht slingerende bebouwingspatroon. Het wegenpatroon bestaat uit lange, licht slingerende noord-zuid en oost-west gerichte straten. De bebouwing bestaat grotendeels uit rijenwoningen en in de oost- en westrand en bij Riederhof uit twee-onder-een-kapwoningen. Bij de Riederhof bevinden zich een basisschool ('Riederpoort') met kinderdagopvang en een crèche, sporthal 'Riederhof' en speelterreinen. Riederhof vormt het zwaartepunt binnen de woonbuurt en de hier gelegen voorzieningen zijn ook vanuit het Riederpark zichtbaar.
Er is sprake van een hechte ruimtelijke samenhang tussen Riederhoek en de aan de oostzijde van het park gelegen woonbuurt. Dit is mede te danken aan de twee appartementengebouwen aan de overzijde van het Riederpark en aan de aansluiting van de Riederhof op de daar gelegen centrale as van de Essenwede. Ook in de noord- en zuidrand van Riederhoek is sprake van een bijzondere overgang. In de zuidrand bij de Middeldijk/Portlandse Baan liggen vier duidelijk verschillende wooneilanden: één met rijenwoningen, één met vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen en twee (de buitenste eilanden) met appartementgebouwen (bij Riederdelft in 7 en bij Riederstee in 12 bouwlagen). De ruimtelijke overgang van de woonbuurt naar de Voordijk is vormgegeven door een circa 100 m brede overgangszone. Deze overgangszone is door middel van een sloot gescheiden van het overige deel van Riederhoek. In de overgangszone zijn min of meer haaks op de dijk rijtjes met (geschakelde) vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen gerealiseerd. Tussen de rijtjes (aan de achterzijde van de woningen) liggen enkele groen ingerichte percelen of nog oorspronkelijke percelen.
Gaatkensoog
Het ovaalvormige wooneiland Gaatkensoog vormt in stedenbouwkundige zin een overgang van Carnisselande naar de wooneilanden van Portland Amber, Kwarts, Diamant, Parels en Onyx. Vanaf de Middeldijk en Portlandse Baan is tussen deze eilanden doorzicht mogelijk naar de parkachtige groenvoorziening van de Koedood. Gaatkensoog wordt op één punt ontsloten met een brug vanaf de Portlandse Baan. Voor het langzaam verkeer is er tevens een ontsluiting met een brug vanuit de woonbuurt Havenkwartier. Het wooneiland Gaatkensoog is vormgegeven op basis van een ovaal rondlopende rondweg (de Waddenring) met daaraan gelegen schiereilanden (zowel aan de buitenzijde van de ring als in het centraal gelegen gebied). De rondweg wordt aan de binnenzijde begeleid door een ring van aanliggende rijenwoningen. Deze woningen zijn gebouwd in drie bouwlagen onder plat dak. Waar de bebouwing de grote ruimte van de Gaatkensplas ontmoet staat een tot 6 bouwlagen oplopend appartementengebouw.
In het door de rondweg omsloten binnengebied worden de schiereilanden van elkaar gescheiden door een lange noord-zuidgerichte wateras met daarop aansluitende dwarsassen. De hieraan gelegen woningen bestaan uit rijenwoningen in twee lagen onder plat dak. Daarbij zijn de aan de noord-zuidgerichte wateras gelegen kopwoningen voorzien van een extra bouwlaag. Aan de buitenzijde van de rondweg liggen de schiereilanden radiaalvormig aan de weg. Aan de zijde van Portland bestaan de woningen uit vrijstaande en drie-aaneengebouwde woningen. Deze woningen zijn gebouwd in maximaal twee bouwlagen onder plat dak. Aan de zijde van de Stadse Rechthoek bestaat de bebouwing per schiereiland uit twee vrijstaande woningen in twee bouwlagen onder plat dak. Van deze woningen bezitten de aan de zijde van de rondweg gelegen woningen een vuurtorenachtige aanbouw in 4 bouwlagen.
De Voordijk loopt licht slingerend, als een brede extensief bebouwde zone, dwars door de twee woonwijken van de Stadse Rechthoek en de Dorpse Driehoek. Kenmerkend voor het dijklint is de afwisseling in functies, bouwstijl, bouwmassa en de diversiteit van de beplantingen. Door het licht slingerende tracé van de dijk, de deels hoog aan de dijk gesitueerde bebouwing en de beplantingen is er sprake van een kleinschalig ruimtelijk beeld. De Voordijk vormt nu een primaire langzaamverkeersroute. Auto's zijn alleen als bestemmingsverkeer toegestaan. Gezien het karakter van de Voordijk dient in principe alleen nog gemotoriseerd verkeer naar de woningen, bedrijfsbestemmingen en voorzieningen (categorie A) plaats te vinden via de Voordijk.
Van oudsher stonden de meeste burgerwoningen hoog aan de noordzijde van de dijk. De boerderijen werden gesticht op enige afstand van de dijk, achter de dijksloot op polderniveau. Alleen bij de oude kern van Smitshoek kwam aan beide zijden van de dijk, hoog aan de dijk geplaatste bebouwing voor. De burgerwoningen werden meestal in langsrichting met langskap aan de dijk gebouwd. Voortuinen zijn dan ook beperkt of afwezig. Aan de zijde van de dijk bestond de bebouwing doorgaans uit één bouwlaag onder zadeldak. Aan de zijde van de polder was, ter plaatse van het talud, ruimte voor een onderbouw en diverse uitbreidingen.
De boerderijen volgden meestal de richting van de polderverkaveling. In tegenstelling tot de burgerwoningen lag de bouw- en nokrichting daardoor bijna haaks op de dijk. Het woonhuis of het woongedeelte bestond uit baksteen. Stallen en schuren werden opgericht in metselwerk of in houtbouw met geteerde houten gevels. De kappen bestonden doorgaans uit zadeldaken van riet of pannen. Ter plaatse van het woongedeelte werden soms wolfseinden aangebracht. Het bij het woonhuis gelegen deel van het erf werd als siertuin ingericht. Hier lagen een gazon of grasveld, bloemenperken, sierheesters en komen vaak nog enkele grote bomen voor. Het bij het bedrijfsgedeelte behorende deel van het erf werd hoofdzakelijk voorzien van een (half)verharding.
Aan de zuidzijde van de dijk stond aanvankelijk weinig bebouwing omdat hier ooit de buitendijkse gronden lagen. Pas na bedijking van deze buitendijkse gronden ontstonden betere voorwaarden voor het oprichten van boerderijen. De uit boerderijen bestaande bebouwing werd op relatief grote erven gebouwd achter de dijksloot op polderniveau.
Ook hier bestond de bebouwing veelal uit een hoofdgebouw (vaak de boerderij met woonhuis) en een bijpassend bijgebouw. Soms kwamen echter ook meerdere in omvang en vorm verschillende bijgebouwen voor (stallen, schuren en kleine bijgebouwen).
Typerend voor het ruimtelijk beeld van de Voordijk zijn:
Deze kenmerken zijn bij de ontwikkeling van de Vinex-locatie goed behouden. De huidige ligging van de dijk binnen de twee verschillende woonwijken is ook goed herkenbaar. Binnen de Dorpse Driehoek heeft de Voordijk haar landelijke karakter behouden. Hier werd vooral aan de noordzijde veel groen en sportvelden aangelegd. Binnen de Stadse Rechthoek heeft de Voordijk een meer stedelijke context gekregen. De bebouwingsdichtheid is hier hoger en de Voordijk wordt gekruist door de TramPluslijn.
Karakteristiek voor de huidige Voordijk is nog altijd de aanwezigheid van afwisselende bebouwing in de vorm van woningen, bedrijven en voorzieningen. De bebouwing bevindt zich zowel boven- als onderaan de dijk. De bebouwing staat op relatief grote kavels waardoor er sprake is van een lage bebouwingsdichtheid. Er zijn veel doorzichtmogelijkheden vanaf de dijk naar de aanliggende bebouwde poldergebieden. Bij bebouwing die hoog aan de dijk staat, loopt de bebouwing aan de achterzijde doorgaans door tot op het polderniveau.
Bij de ontwikkeling van de Vinex-locatie heeft er een gedoseerde inbreiding van het dijklint plaatsgevonden. Bovendien is aan het oude dijklint oostelijk van de Smitshoekse Baan een tweede (op polderniveau gelegen) dijklint toegevoegd.
Bij de Stadse Rechthoek grenzen de achtertuinen van het nieuwe dijklint aan de achtertuinen van het oude dijklint. De percelen in het nieuwe lint worden echter ontsloten vanaf de zijde van de Vinex-woonbuurten. De bebouwingsdichtheden van het oude en nieuwe dijklint zijn vergelijkbaar. Hierdoor zijn groene doorzichten vanaf de dijk behouden en is er sprake van een goede overgang naar de achterliggende Vinex-woonbuurten.
Bij de Dorpse Driehoek lopen de woonbuurten Riederhoek en Smitshoek verder door naar de dijk en ontbreekt een tweede (nieuwe) lint. Toch gaat de vooral uit vrijstaande bebouwing bestaande noordrand van de woonbuurt Smitshoek hier over in het oude dijklint van Smitshoek. Ter hoogte van Riederhoek is het oude lint voor een deel verder opgevuld met korte rijtjeswoningen. Deze woningen staan min of meer haaks op de dijk. Bij Vrijheidsakker sluit de bebouwingsopzet van het nieuwe lint aan bij de opzet van het nieuwe lint van de Stadse Rechthoek.