Havengebied IJmuiden

1.5 Geschiedenis

IJmuiden dankt haar ontstaan aan de aanleg van het Noordzeekanaal dat in 1876 gereed kwam. Voor die tijd bestond het gebied uit duinvallei de Breesaap. Het vissersdorp IJmuiden ontwikkelde zich nabij de sluizen.

Door de aanleg van de spoorwegverbinding met Velsen in 1886 werd het vervoer van vis naar de afzetgebieden vergemakkelijkt, hetgeen een enorme stimulans is geweest voor de vishandel in IJmuiden. Door het toenemen van het grote aantal vissersschepen in de monding van het kanaal werd het gewone scheepvaartverkeer gehinderd. De regering besloot toen voor de visserijvloot een aparte haven aan te leggen.

In 1889 werd begonnen met het afgraven van de hoge duinen ten westen van het woongebied. In 1896 werd de Vissershaven in gebruik genomen. De toename van visserijactiviteiten was zo groot dat de haven in 1902 verlengd werd. Ten westen van de Vissershaven werd een kleine hulphaven aangelegd als berghaven voor loods- en baggermateriaal. Langs de Trawlerkade ontstond in 1901 de eerste bebouwing. Aansluitend hierop werd het gebied ten zuiden van de Vissershaven ingedeeld in een praktische blokkenstructuur en uitgegeven aan bedrijven die zich in de directe omgeving van de haven wilden vestigen.

In 1914 werd het besluit genomen tot de aanleg van een nieuwe lighaven. Deze kwam gedeeltelijk te liggen op de plaats van de oude hulphaven en werd via de monding van de Visserhaven toegankelijk gemaakt. In 1920 is de aanleg van de Haringhaven in de huidige richting gerealiseerd. Het Noordzeekanaal werd door de toevoeging van sluizen steeds verder verbreed waardoor het fort op een eiland kwam te liggen. In 1939 werd een begin gemaakt met de aanleg van scheepshellingen ten zuidwesten van de Haringhaven. Het gebied liep veel schade op in de oorlog. Na de oorlog zijn veel kades en dokken vervangen.

De vishallen werden herbouwd en in 1950 werden aan de Haringhaven twee nieuwe scheepshellingen aangelegd. Een strook grond langs de Halkade werd door het Staatsvissershavenbedrijf uitgegeven voor bebouwing. In 1956 is het gemeentelijke bedrijventerrein ten zuiden van de Kromhoutstraat tot ontwikkeling gebracht. In 1968 werd vervolgens ook het gebied ten noorden van de Kromhoutstraat voor bedrijfsvestiging uitgegeven.

De haringhaven werd verlengd en bereikte in 1962 eenzelfde lengte als de Vissershaven. Ook werden beide havens op een diepte van 7 meter gebracht. Het vervoer per rail liep in die tijd terug waardoor het uitgebreide spoorwegstelsel dat inmiddels in het havengebied lag in onbruik raakte.

In de jaren ’80 bereikt het gebied haar huidige opzet. Sinds de privatisering van het Staatsvissershavenbedrijf valt het havengebied, met uitzondering van het gemeentelijke bedrijventerrein, onder het beheer van Zeehaven IJmuiden N.V. In die tijd is het gebied rondom de vuurtoren op de kop van het middenhavengebied dichtgebouwd ten behoeve van vriesvemen.

Door de toenemende vraag naar haventerrein is in 1995 een deel van de Haringhaven gedempt. In datzelfde jaar is gestart met de ontwikkeling van de Derde haven, thans bekend als de IJmondhaven.
Een meer uitgebreide geschiedenis is terug te vinden in het Ruimtelijke Kwaliteits Kader.