Schalkwijk-Midden

2.1 Korte historische schets

Het stadsdeel Schalkwijk is hét grote uitbreidingsgebied van Haarlem uit de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw. Doordat dit voormalige veenweidegebied vrij geïsoleerd lag ten opzichte van de stad, bood het door zijn omvang voldoende mogelijkheden om woningen te bouwen. Het stadsdeel is volgens het ideaal van de jaren '60 gebouwd: het CIAM principe 'licht, lucht en ruimte' in huis, op straat en in de wijk. Dat leidde tot een hoog percentage gestapelde bouw omdat daardoor veel gemeenschappelijke openbare ruimte te realiseren viel. De weidse en open opzet van het stadsdeel gold als een hoge kwaliteit. Tegenwoordig uit zich dat in en rondom het plangebied nog in grote openbare structuren voor verkeer, groen en water.

Vanaf de allereerste opzet is Schalkwijk opgevat als een los en zelfstandig stadsdeel van Haarlem. Rond het nieuwe stadsdeel is een strook landschap open gehouden, de zogenaamde Groene Zoom. Brede hoofdwegen vormen de kern van de hele verkeersafwikkeling van Schalkwijk: de Europaweg, Amerikaweg, Aziëweg en Boerhaavelaan. Deze hoofdwegen doorsnijden het stadsdeel Schalkwijk en scheiden de vier woonwijken van het middengebied.

Dit middengebied vormt een soort 'tussenzone' tussen de woonwijken en de hoofdwegen en is gevuld met voorzieningen die, ten tijde van de aanleg, ongeschikt werden geacht om te mengen met een woonomgeving. Zo ontstonden het winkelcentrum van Schalkwijk, de scholenzone aan de Aziëweg, het kantorengebied aan de Surinameweg en het Kennemer Gasthuis. Door deze absolute functiescheiding zijn deze gebieden tegenwoordig weinig aantrekkelijk.

Bij de entree van Schalkwijk nabij de Europaweg, de voormalige Romolenpolder, is sinds 1990, een deel van de Groene Zoom opgeofferd aan de bouw van kantoren, woningen en een hotel. De goede ligging ten opzichte van de stad en van Schiphol maakt dit gebied tot een gunstige vestigingsplaats voor kantoren.

De hoofdwegen

De Europaweg, Amerikaweg en Boerhaavelaan vallen in de tussenzone van Schalkwijk. Komend vanaf de Schipholweg vormt het plangebied Schalkwijk Midden de entreezone van Schalkwijk. De brede weidse profielen van de hoofdwegen zijn gericht op het vlot doorstromen van het gemotoriseerd verkeer. De wegen zijn autonoom ten opzichte van de gebouwde omgeving. De omliggende wijken liggen als het ware weggestopt achter het opgaande groen langs de weg. Gebouwen langs de weg hebben hun toegang niet aan de doorgaande wegen, maar vanuit de wijken, waardoor een anonieme openbare ruimte ontstaat, met weinig gebruiks- en belevingswaarde en een gebrekkige sociale veiligheid.