Slachthuisterrein

2.1 Korte historische schets

Het huidige plangebied is gelegen in een gebied ten oosten van het Spaarne dat in de overgangszone ligt van de Haarlemse strandwal naar het veengebied ten oosten daarvan. Het gebied bestond van oorsprong voornamelijk uit veenmoeras. Toen Haarlem zich ontwikkelde tot belangrijke en relatief grote stad, in de periode van de 12de-17de eeuw, werd het onderhavige gebied belangrijk voor de voedselverzorging van de stad. Vanaf de 13e eeuw is het gebied voornamelijk in gebruik ten behoeve van veeteelt.

Aan het eind van de 19e eeuw begon de snelle industriële expansie in Haarlem. De belangrijkste groeisectoren waren de typografische industrie, machinebouw, metaal-, textiel-, voedings- en genotsmiddellenindustrie. De groeiende industrie oefende een grote aantrekkingskracht uit op de bevolking. Tussen 1870 en 1900 verdubbelde de bevolking van Haarlem.

Ten behoeve van de huisvesting van deze groeiende bevolking is in 1905 onder leiding van ir. Dumont het Haarlemse uitbreidingsplan opgesteld. Eerder al werden er al plannen gemaakt voor het centraliseren van de slachtactiviteiten in Haarlem, vanuit het oogpunt van hygiëne en kwaliteit van het vlees. Tot die tijd gebeurde dit in zo’n 150 particuliere slachterijen, verdeeld over de stad, wat de controle lastig maakte. Dit leidde tot de bouw van het Gemeentelijk Slachthuis in de periode 1906-1907. Het gebouw verrees als een eenzaam gebouw in de Romolenpolder, ver buiten de stad. Het complex werd voor aan- en afvoer via de Slachthuisstraat verbonden met het Spaarne. In 2010 zijn het slachthuis en de gebouwen waarmee het een ensemble vormt, vanwege de belangrijke cultuurhistorische waarde, aangewezen als gemeentelijk monument.

De bebouwing in Haarlem-Oost is in de laatste honderd jaar stukje voor stukje tot stand gekomen. De Slachthuisbuurt is grotendeels gerealiseerd in de jaren '20 ten behoeve van de arbeiders- en lage middenstandsklasse. De later ontstane woonbebouwing om het slachthuiscomplex heen werd op enige afstand gerealiseerd.

Ten zuiden van het slachthuis, aan de Gouwwetering, werd in de jaren tachtig het gebouw van de Rijksgeologische Dienst gebouwd, dat tegenwoordig als het ICT-gebouw bekend staat. In de zuid-westhoek van het plangebied, midden op een braakliggend terrein, bevindt zich het transformatorhuis van Liander. Op het Slachthuisterrein zelf zijn er in de loop der jaren nieuwe delen aan het slachthuis toegevoegd. Voorts is in de jaren negentig tegen de noordelijke ommuring van het terrein een rij bedrijfunits in twee lagen gebouwd.

Aan de Pladellastraat ligt sinds de jaren tachtig een woonwagenpark. Het is enkele jaren geleden, conform de Gebiedsvisie Middengebied Slachthuisbuurt, iets in zuidelijke richting verplaatst en biedt plaats aan 12 woonwagens. De ontsluiting hiervan vindt plaats via een binnenstraat parallel aan de Pladellastraat.

Afbeelding 3 Kaartfragment Slachthuisbuurt 1920