Nieuwstad

4.9 Cultuurhistorie

In het plangebied zijn meerdere Rijksmonumenten aanwezig. Deze zijn voornamelijk geconcentreerd rond het Kenaupark, de Nieuwe gracht, het stationsgebouw en enkele gebouwen in de Bolwerken. In de Monumentenwet 1988 is onder meer bepaald dat het verboden is om monumenten af te breken of te wijzigen.

Een brede strook rondom het Kennemerplein is op de Cultuurhistorische Waardenkaart van de provincie Noord-Holland weergegeven als “historische geografie vlakken van waarde” (zie de onderstaande afbeelding).

Afbeelding 4.3: uitsnede Cultuurhistorische waarden kaart:

• historische geografie vlakken van waarde (lichtgroen) en
• historische geografie vlakken van hoge waarde (donkergroen)
• monumenten (blauwe stippen).

In de toelichting bij de Cultuurhistorische Waardenkaart wordt genoemd dat het betreffende gebied kan worden getypeerd als “Geestgronden”. Geesten zijn zeer kenmerkend voor Kennemerland. De voormalige geest werd begrensd door de Kruisweg en de Jansweg. Hoewel geheel bebouwd is de oorspronkelijke geest nog enigszins herkenbaar in het stratenpatroon. Geesten zijn zowel provinciaal als nationaal zeer zeldzaam. In het bestemmingsplan worden de bovengenoemde stratenpatroon vastgelegd, door middel van de afzonderlijke bestemming voor verkeer.

Daarnaast zijn de Bolwerken en het Kenaupark aangewezen als "historische vlakken van hoge waarde". Het Kenaupark is aangewezen als Rijksmonument. In de toelichting bij de Cultuurhistorische waardenkaart wordt genoemd dat een deel van de vestingwal van Haarlem in de 19e eeuw is omgevormd tot landschapspark. Dit soort parken op voormalige vestingwallen zijn zowel provinciaal als nationaal tamelijk zeldzaam.

De gemeentelijke welstands- en monumentennota (2004) deelt de gehele binnenstad in onder welstandsniveau I, vanwege het feit dat het gehele gebied beschermd stadsgezicht is. Dit betekent dat er gedetailleerd zal worden getoetst. Dit is mede noodzakelijk vanwege de grote diversiteit en dynamiek die in de binnenstad heersen. Daarnaast heeft de bebouwing een grote beeld- en structuurbepalende waardie die vraagt om een aanpak op maat.

Op de Waarderingskaart beschermd stadsgezicht zijn alle panden in het plangebied Nieuwstad gewaardeerd. Doel van deze kaart is de beschermende werking van het beschermd stads- en dorpsgezicht in het bestemmingsplan handen en voeten te geven. Dit gebeurt door middel van een indeling in drie verschillende orden, nieuwbouw en het aangeven van ensembles en seriebouw. De verschillende orden, ensembles en seriebouw worden door de waarderingskaart gekoppeld aan een mate van bescherming in de planregels. (zie verder paragraaf 6.8)