Kop Weespertrekvaart

3.2 Geschiedenis van het plangebied

De historische ontwikkeling van het plangebied is bepalend geweest voor de huidige verschijningsvorm van het gebied. De Weespertrekvaart vormt een markant en historisch element van het plangebied. De vaarten vormden belangrijke schakels in het vervoersnetwerk van Amsterdam. In de 17e en 18e eeuw bouwden veel welgestelde Amsterdammers buitenplaatsen in de Watergraafsmeer.

Figuur 3.2: historische Kaart - 1770

Vanwege de goede bereikbaarheid vanuit de stad verschenen er ook buitenplaatsen direct langs de trekvaarten. In het plangebied bevonden zich twee buitenplaatsen, Waschlust en Solitudo of Lindenhoeve. Het jaagpad van de trekvaart lag aan de overkant en bleef daardoor vrij van bebouwing.

Figuur 3.3: uitsnede historische Kaart - 1717

De Weespertrekvaart werd aangelegd in 1639. Met de opening van het Merwedekanaal (later Amsterdam Rijnkanaal) in 1893 kwam een einde aan de (bovenlokale) transportfunctie van de Weespertrekvaart (en de Vecht). Sindsdien is er nog wel vrachtvaart naar de industrieterreinen van Weesp en Diemen. De recreatievaart voert nu echter de boventoon. De oude trekvaart is nu een snelle en aantrekkelijke vaarroute tussen de populaire watergebieden van de Amstel en de Vecht.

Vanaf 1730 is de Solitudo of Lindenhoeve in eigendom geweest van verschillende eigenaren. In 1798 is het huis en de bepoting verwijderd. In de 20ste eeuw was op het terrein van de voormalige buitenplaats een houtopslagplaats gevestigd. Inmiddels zijn ook de hofsteden verdwenen, op de locatie van Solitudo of Lindenhoeve heeft een houthandel en later een melkfabriek gestaan.

Oorspronkelijk liep de trekvaart rechtdoor tot aan de Amstel. Tijdens de aanleg van de spoordijk is er een kortere verbinding naar de Amstel gemaakt. Het noordelijk deel van de trekvaart is in de jaren 90 gedempt bij de ontwikkeling van de Omval en in nu als voet- en fietspad in gebruik.

Afgezien van een strook bedrijven direct langs de Weespertrekvaart, bleef de rest van het gebied onbebouwd. Dat veranderde met de komst van de Penitentiaire Inrichting Overamstel. Het gebouw is ontworpen als een humane gevangenis en werd in 1978 geopend zonder tralies voor de ramen. Kenmerkend zijn het eiland met de gracht eromheen, de 6 torens en de interne ontsluitingsstraat. Het complex kreeg de bijnaam Bijlmerbajes.