Schellingwoude

2.1 Ontstaansgeschiedenis

De landstrook ten zuiden van Schellingwoude en Nieuwendam is in de loop van de 19de eeuw ontstaan als slibdepot. Ook bij de aanleg van het Noordzeekanaal (1863-1876) werd dit depot benut. Aan de oostzijde wordt de landstrook afgesloten door de Noorder IJdijk, die de verbinding vormt met de Oranjesluizen, die het IJ aan de oostelijke kant afsluiten. Aan de voet van de Noorder IJdijk ligt een buurtje met dienstwoningen.

Tot het begin van de 20de eeuw leefden de Schellingwouders van de visserij, de veeteelt en enige landbouw. De visserij nam echter af toen het parlement in juni 1918 de Zuiderzeewet aannam met het doel de Zuiderzee in te polderen. In de loop van de 14de eeuw begon zich ook wat handel te ontwikkelen. In de 15de en 16de eeuw breidt de omvang van de scheepvaartbewegingen zich uit. In Schellingwoude werd door de Baljuw van Waterland rechtgesproken en hier woonde ook de Schout. Na 1600 wordt door de opkomst van Amsterdam nog hoofdzakelijk in opdracht van Amsterdamse kooplieden gevaren en niet meer voor eigen rekening. In 1622 telde het dorp ongeveer 1048 inwoners.

Tot 1857 was het dorp een zelfstandige gemeente, want in dat jaar werd Schellingwoude deel van de gemeente Ransdorp. Per 1 januari 1921 gingen de dorpen Durgerdam, Ransdorp, Holysloot en Zunderdorp op eigen verzoek op in de gemeente Amsterdam.

De Oranjesluizen werden in 1870 gerealiseerd en brachten een economische impuls. Maar de groei van het dorp vond vooral na de jaren twintig plaats, toen de lintbebouwing vanaf de kern bij de kerk richting Nieuwendam groeide. Met de aanleg van de Schellingwouderbrug in 1957 ontstond de eerste vaste oeververbinding over het IJ en kwam het dorp relatief dicht bij de stad te liggen. Daarmee verviel de eeuwenoude veerverbinding, die het dijkdorp direct met het centrum van Amsterdam verbond. In 1990 kwam in de nabijheid van Schellingwoude de Zeeburgertunnel gereed, een onderdeel van de ringweg A10-Oost.

Oranjesluizen in aanbouw		luchtfoto Oranjesluizen

In 1979 werd Schellingwoude op eigen verzoek ingedeeld bij Landelijk Noord. Landelijk Noord is een gebied in het noorden van de gemeente Amsterdam en in het zuiden van de regio Waterland. Binnen Landelijk Noord liggen vier dorpen (Durgerdam, Ransdorp, Holysloot en Zunderdorp) in het veenweidegebied en Schellingwoude, het vijfde, ligt binnen de ringweg van stedelijk noord. Sinds 1987 is Landelijk Noord ingedeeld bij het stadsdeel Noord.

De naam Schellingwoude is afgeleid van een woud dat de scheiding vormde tussen Waterland en de Zuiderzee. Scheling is een Oudhollands woord voor scheiding. Een andere bron stelt echter dat de naam te maken heeft met een verhaal over schellingen die in het woud werden gevonden. Het woud is er niet meer; vermoedelijk is het verloren gegaan bij de Sint-Elisabethsvloed van 1421.