Wiener

4.10 Stadsvernieuwing

In de loop van de tijd breidde de bedrijfsbebouwing op het noordelijk gedeelte van Oostenburg zich uit in zuidelijke richting. Tot in de jaren tachtig werd het zuidoostelijk deel van het eiland ingenomen door een gigantisch loodsencomplex. De bebouwing aan de oostkant van de Oostenburgerachterstraat verdween, de structuur bleef gehandhaafd. Na de oorlog begon de bebouwing van het eiland in verval te raken, mede omdat onderhoud achterwege bleef in verband met de wederopbouwplannen.

De weinig permanente bebouwing van werven en loodsen, gecombineerd met in verval geraakte arbeiderswoningen vormde een gemakkelijke prooi voor de stadsvernieuwing, die het industriële oosten van de binnenstad trof. Bij de stadsvernieuwing werd een grotere blokmaat geïntroduceerd dan die van de bestaande verkaveling. Hiermee werd de stedenbouwkundige structuur van het zuidelijk gedeelte van het eiland sterk gewijzigd. De meeste bebouwing achter de gevelwand langs de Nieuwe Vaart verdween. Alleen het vierkante VOC-pakhuis en de negentiende-eeuwse verenigingswoningen bleven staan, samen met een deel van de bebouwing aan de Oostenburgerdwarsvaart. De Oostenburgermiddenstraat verdween in zijn geheel. De Oostenburgerachterstraat werd door de nieuwbouw afgesloten. Op het noordwestelijk gedeelte werd een groenvoorziening aangelegd.

Met de stadsvernieuwing ontstond een nieuwe oost-westroute, die via een brug aantakt op de Poolstraat op Wittenburg en op de Eerste Coehoornstraat in de Czaar Peterbuurt. De stedenbouwkundige ingrepen die bij de stadsvernieuwing werden gedaan leidden tot een ernstige aantasting van de structuur van Oostenburg. De hoofdrichting van de structuur (noord-zuid) vervaagde door het toevoegen van de oost-westroute. De ruimtelijke hiërarchie van grachten, straten en dwarsstraten verdween door de nieuwe vorm van het bouwblok.

Het wijzigen van de structuur in de bestaande stad is een zaak van lange adem. Dat bleek ook op Oostenburg. De vorm van de bouwblokken is op een aantal plaatsen gewijzigd, maar niet overal. Een aantal gebouwen dat ten behoeve van de nieuwe structuur zou worden gesloopt, is blijven staan. Het oude stratenplan is verwaterd door de stadsvernieuwing, het nieuwe is niet consequent doorgevoerd. Oude en nieuwe rooilijnen liggen als het ware door elkaar heen in de twee stratenplannen. De ruimtelijke coherentie en leesbaarheid van het zuidelijk deel van het eiland is sterk verminderd. De stadsvernieuwing is, in stedenbouwkundige zowel als in architectonische zin, geen voorbeeld voor nieuwe ontwikkelingen op Oostenburg.