Postcodegebied 1012

6.12 Overige functies

6.12.1 Algemeen

Overige functies zijn functies die een ongewenste druk op het woon- en leefklimaat kunnen geven en waarvan nieuwe vestigingen of verdere uitbreiding ongewenst is.

Een eerste groep van deze functies wordt gevormd door raamprostitutie en seksinrichtingen (seksclubs, seksbioscopen, seksautomatenhallen, sekstheaters en sekswinkels). Darkrooms zijn geen zelfstandige functie, maar maken deel uit van een horecagelegenheid. Zij worden als zodanig per adres in het bestemmingsplan genoemd.

De tweede groep zijn de speelautomatenhallen, telefoon- en/of faxservice, geldwisselkantoren en smartshops.

Een derde groep zijn de massagesalons, minisupermarkten, souvenirshops en seed- en headshops en growshops.

Het postcodegebied 1012 heeft een groot aantal raambordelen, coffeeshops, smartshops, massagesalons, minisupermarkten, souvenir/headwinkels, seed- en headshops, geldwisselkantoren, telefoneerinrichtingen, speelautomatenhallen en seksinrichtingen. Zij zijn dominant aanwezig in het gebied en tasten de functiebalans en het woon- en leefklimaat aan.

6.12.2 Ontwikkeling

Onderstaande tabel geeft aan hoeveel van de hierboven genoemde overige functies in de binnenstad aanwezig zijn en hoeveel er daarvan in het postcodegebied 1012 zitten. Het laat een duidelijke concentratie zien van deze functies in het plangebied.

Functie	binnenstad	1012
Prostitutiepanden	142	142 (482 ramen)
Coffeeshops	141	76
Smartshops	19	18
Seedshops-Headshops	Geen gegevens	33
Telefoneerinrichtingen	6	4
Speelautomatenhallen	19	12
Geldwisselkantoren	19	11
Seksinrichtingen	57	51
Massagesalons	Geen gegevens	40 (Strategienota: 13*)
Minisupermarkten	Geen gegevens	24 (Strategienota: 19*)
Souvenirwinkels	Geen gegevens	97 ( Strategienota: 45*)
Fastfood	108	53

Bron:Strategienota 1012 (*) en cijfers uit 2010:
(*) De verzameling van de gegevens uit Strategienota is in 2007 gebeurd
De cijfers voor massagesalons, minisupermarkten en souvenirwinkels zijn in 2010 geactualiseerd.  

Massagesalons, souvenirwinkels, minisupermarkten

In het plangebied is het aantal massagesalons in een relatief korte periode van twee jaar fors gestegen van ongeveer 15 naar ongeveer 40. Hetzelfde geldt, zij het in minder sterke mate wat de groei betreft, voor souvenirwinkels, vooral rond de Nieuwendijk, Damrak, Dam, Rokin en Damstraat. Ook de minisupermarkten namen in aantal toe. Voor massagesalons, souvenirwinkels en minisupermarkten zijn wijzigingsplannen op de vigerende bestemmingsplannen van kracht. Hierin is een regeling opgenomen voor consumentverzorgende dienstverlening, voor zover het massagesalons, en voor detailhandel voor zover het betreft souvenirwinkels en minisupermarkten betreft. Zij zijn in hun huidige aantal en op hun huidige locatie vastgelegd. Binnen het winkelcentrum Magna Plaza is één souvenirwinkel toegestaan. Vestiging van nieuwe massagesalons, souvenirwinkels en minisupermarkten is niet toegestaan.

Kaart: Vestigingen Souvenirshops, Massagesalons, Minisupermarkten en Smartshops in 1012 gebied

Raambordelen
Voor de zonering van de raamprostitutie rondom de Oude Nieuwstraat en directe omgeving, en de Oudezijds Achterburgwal en aanliggende stegen heeft de stadsdeelraad op 30 oktober 2012 het bestemmingsplan Herbestemmen Raambordelen Binnenstad vastgesteld. De prostitutiepanden in het plangebied waar conform de Strategienota de prostitutie blijft, zijn in dit plan opgenomen.

Voor de raamprostitutiebedrijven is een wijzigingsbevoegdheid opgenomen die het mogelijk maakt de raamprostitutiebedrijven onder de uitsterfregeling te brengen.
Deze wijzigingsbevoegdheid geeft het dagelijks bestuur de mogelijkheid de functie van raamprostitutiebedrijf te beëindigen, zodra het gebruik van het pand als zodanig feitelijk is gestaakt en ofwel is gewijzigd in een ander op grond van de ter plaatse geldende bestemming toegelaten gebruik, of in geval het pand gedurende minimaal een jaar leegstaat. De functie raamprostitutiebedrijven is in dit bestemmingsplan - anders dan in het bestemmingsplan Herbestemmen Raambordelen Binnenstad - op basis van de beleidskeuzes in de Strategienota Coalitieproject 2012 "Hart van Amsterdam" positief bestemd. Dit betekent echter niet dat deze functie onder alle omstandigheden onaantastbaar moet blijven. Tot de in deze paragraaf genoemde functies die een te grote druk op het woon- en leefklimaat geven en te overdadig in het plangebied aanwezig zijn en de functiebalans ernstig hebben verstoord horen ook de raamprostitutiebedrijven.
Gelet echter op de ruimte die de Strategienota biedt aan de raamprostitutiefunctie in dit plangebied, is - anders dan voor de overige te overdadig aanwezige functies in dit gebied - niet gekozen voor opname van een directe uitsterfregeling, maar voor een - indirectere - wijzigingsbevoegdheid. De gedachte daarbij is dat alvorens tot wijziging kan worden overgegaan een wijzigingsplan moet worden vastgesteld, waarbij eerst een zorgvuldige belangenafweging plaats heeft tussen enerzijds de (ruimtelijke) argumenten vóór wijziging van de bestemming en anderzijds de belangen van de ondernemers bij het behoud van die functie. Daarbij zal enerzijds de vraag moeten worden betrokken in hoeverre de balans tussen wonen, werken en recreëren is verstoord als gevolg van de aanwezigheid van het raamprostitutiebedrijf in het betreffende pand en de mate waarin het betreffende raamprostitutiebedrijf in dat pand heeft geleid tot overlast, c.q. aantasting van het woon- en leefklimaat. Anderzijds zullen de belangen van de gevestigde ondernemer worden betrokken bij de te maken belangenafweging. Daarbij is gemeend dat het redelijk is om tot bestemmingswijziging over te gaan zodra het gebruik als raamprostitutiebedrijf feitelijk is gestaakt en is gewijzigd in een ander toegelaten gebruik of indien het pand minimaal een jaar leegstaat. Voor de termijn van één jaar is aangesloten bij de termijn die voor het overgangsrecht geldt

Coffeeshops
Na de vermindering van het aantal raambordelen heeft de vermindering van het aantal coffeeshops de hoogste prioriteit in de Strategienota. Het coffeeshopbeleid wordt niet geregeld in bestemmingsplannen, maar met een exploitatievergunning, gekoppeld aan een gedoogbeschikking om softdrugs te verkopen. Coffeeshops zijn gevestigd in panden die de bestemming 'Gemengd - 1.3' of Gemengd - 1.4' hebben. Alle coffeeshops hebben een exploitatievergunning voor horeca 4.

Smartshops
Een aparte detailhandelsfunctie is de smartshop waarin zogenaamde psychotrope stoffen (stoffen die de psyche beïnvloeden) worden verkocht.

Seed-, head- en growshops
Naast de raambordelen, coffeeshops en andere hiervoor genoemde functies zijn er nog enkele functies die de functiebalans in het plangebied mede verstoren, namelijk headshops, growshops, en seedshops. Groei van het aantal headshops, seedshops en growshops is ongewenst. Hoewel detailhandelsvestigingen bijdragen aan de functiemenging in het postcodegebied is een overmaat aan gelijksoortige detailhandelsvestigingen niet gewenst. Een overmaat leidt tot monocultuur en heeft aantrekkingskracht op een te eenzijdige groep bezoekers. Samen met de andere functies die de functiebalans verstoren, bestaat het gevaar dat het postcodegebied nog meer een eenzijdig karakter krijgt. Dat monofunctionele karakter is er al in grote delen van het plangebied. Het vestigingsklimaat voor andere ondernemingen en de woon- en leefomstandigheden komen hierdoor te zeer onder druk te staan en worden zo negatief beïnvloed.

Headshops zijn winkels waar artikelen worden verkocht voor het gebruik van drugs, maar waar men in beginsel zelf geen psychoactieve (psychotrope) stoffen verkoopt. Een headshop verkoopt allerlei zaken voor het gebruik van cannabisproducten, zoals jointvloeitjes, waterpijpen, grinders, vaporizers en dergelijke. Ook attributen voor illegale drugs, zoals snuiflepeltjes en dergelijke worden er verkocht. Headshops verkopen verder dikwijls allerlei gebruiksartikelen, kleding en sieraden met wietlogo of cocaïne-opdruk. Ook weegschaaltjes en lege verpakkingen kunnen tot het assortiment behoren. Headshops met een breder assortiment verkopen ook wel beeldjes van sprookjesfiguren of psychedelische posters en dergelijke.

Seedshops zijn winkels waar zaden worden verkocht. Hoewel er veel soorten gewassen en zaden bestaan, verkopen seedshops in het bijzonder zaad van planten met een psychoactieve werking, zoals: cannabis, ephedra of cactus zaden, zoals san pedro en peyote. Vaak bestaat het grootste deel van het assortiment uit cannabiszaden.

Growshops zijn winkels waar artikelen worden verkocht ten behoeve van het kweken van diverse gewassen. Deze artikelen worden meestal gebruikt voor het kweken van cannabis. De artikelen kunnen ook worden gebruikt voor het kweken van tomaten, paprika's, bananen of andere gewassen. Het assortiment bestaat bijvoorbeeld uit: aarde, plantenpotten, voeding, lampen, schakelaars, meters, afzuigers en andere apparatuur. Ook vindt men vaak boeken en DVD's over het kweken van cannabis in growshops. Daarnaast wordt er ook veel informatie gegeven.

Minisupermarkt annex souvenirwinkel op de Nieuwezijds Voorburgwal

6.12.3 Uitgangspunten

Vanwege de ongewenste druk op het woon- en leefklimaat zijn nieuwe vestigingen van deze functies niet toegestaan. In het bestemmingsplan Herbestemmen Raambordelen Binnenstad is de vermindering en zonering van de raambordelen conform het beleid uit de Strategienota uitgevoerd.

Net als in de nog vigerende bestemmingsplannen voor het postcodegebied 1012 wordt in dit bestemmingsplan de raamprostitutie bestemd door een prostitutie-aanduiding per pand en per bouwlaag. Ook is het aantal werkruimtes overeenkomstig de exploitatievergunning vastgelegd.

Speelautomatenhallen, geldwisselkantoren, telefoneerinrichtingen en smartshops hebben overeenkomstig de vigerende regeling een aanduiding op de verbeelding en vallen zij eveneens overeenkomstig de geldende bestemmingsplennen onder een uitsterfregeling. Zij kunnen niet meer terugkeren op de locatie als zij zijn vervangen door een andere functie. De uitsterfrgeling is uitgebreid met een leegstandsbepaling. Die houdt in dat ook indien en voor zover de vermelde functies tenmninste een jaar lang niet in het betrokken pand is uitgeoefend de functie niet meer mag terugkeren in het pand.

Bestaande massagesalons, minisupermarkten, souvenirwinkels hebben net als bestaande seed-, head- en growshops een aanduiding op de verbeelding gekregen. Nieuwe massagesalons, souvenirwinkels, minisupermarkten, seed-, head- en growshops zijn niet toegestaan. Voor deze functies geldt niet de uitsterfregeling die van oudsher voor de speelautomatenhallen, geldwisselkantoren, telefoneerinrichtingen en smartshops in de bestemmingsplannen is opgenomen, maar een wijzigingsbevoegdheid zoals voor de raamprsostitutiebedrijven in het ontwerpbestemmingsplan is opgenomen en zoals hiervoor is beschreven.

Seksinrichtingen
Nieuwe seksinrichtingen, waaronder ook sekswinkels vallen, zijn niet toegestaan. In de straten van de straatgerichte aanpak (Damrak, Damstraat, Oude Doelenstraat, Oude Hoogstraat, Rokin westzijde, Nieuwendijk noordelijk deel tot Oudebrugsteeg, Oudekerksplein, Oudezijds Voorburgwal, Warmoesstraat, Geldersekade, Lange en Korte Niezel, Enge Kerksteeg, Haringpakkerssteeg, Hasselaerssteeg, Nieuwebrugsteeg, Oudebrugsteeg oostzijde en de Wijde Kerksteeg) geldt voor seksinrichtingen dezeflde wijzigingsbevoegdheid met uitsterfregeling als voor de raamprotstitutiebedrijven, de head-, seed- en growshops en de maasagesalons, minisupermarkten en souvenirwinkels.

In de Lange Niezel en de "korte" Nieuwendijk (tussen Martelaarsgracht en Singel) is omzetting van sekswinkels/seksinrichtngen naar horeca 4 mogelijk met een wijzigingsbevoegdheid.

De eerste herziening van het bestemmingsplan Burgwallen geeft een nieuwe begripsbepaling voor 'seksinrichting'. Daaronder wordt in ieder geval niet begrepen een darkroom, dat wil zeggen een donkere ontmoetingsruimte die onderdeel uitmaakt van een horecagelegenheid of sauna, waarin uitsluitend op vrijwillige basis en zonder materiële vergoeding seksuele handelingen kunnen plaatsvinden. De bestaande darkrooms in het plangebied zijn positief bestemd.

Geen mengformules
Van een mengformule is sprake wanneer in detailhandel of in consumentverzorgende dienstverlening tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse. Het horecadeel van een winkel is zichtbaar ondergeschikt aan de hoofdfunctie.

Mengformules zijn niet toegestaan in smartshops, minisupermarkten, souvenirwinkels, seed- en headshops, telefoneerinrichting, sekswinkels, geldwisselkantoren en speelautomatenhallen. Het beleid is immers dat deze functies worden teruggedrongen dan wel vastgelegd.

Keerklepregeling
In het bestemmingsplan is de 'wijzigingsbevoegdheid toegelaten functies' opgenomen, de zogenaamde 'keerklepregeling' in de vorm van een wijzigingsbevoegdheid voor het dagelijks bestuur. Als de transformatie/functiebalans onder druk komt te staan door nieuwe ongewenste, overlastgevende, de functiebalans verstorende functies kan het dagelijks bestuur de uitbreiding een halt toeroepen.