Wilhelminalaan, Vleuten

3.1 Beschrijving van het plangebied

3.1.1 Historische ontwikkeling

Het plangebied van de locatie Wilhelminalaan is grotendeels gelegen op de stroomrug van de Oude Rijn, een brede gordel van zandige rivierafzettingen. De stroomrug heeft tot op de dag van vandaag de gebruiksmogelijkheden en het aanzicht van het plangebied bepaald. Minstens vanaf de Midden Bronstijd is de stroomrug van de Oude Rijn min of meer continue bewoond geweest. Tot aan de Romeinse tijd was de bewoning verspreid, en sterk afhankelijk van de veranderende omstandigheden van het dynamische rivierlandschap. Gedurende de Vroege Middeleeuwen vindt stapsgewijze ontginning plaats. Tussen circa 800 en 1200 werden de landerijen doorgaans geëxploiteerd volgens het hofstelsel, waarbij onvrijen herendiensten leverden op grote domeinen, die eigendom waren van kerkelijke instellingen of adellijke heren. Het (overigens buiten het plangebied gelegen) Huis te Vleuten is nauw verbonden met dit grootgrondbezit op het 'oude land'. Vanaf de 16e eeuw vindt kleiwinning plaats op de stroomruggronden in het gebied. De afgevlette gronden die achterbleven bestonden doorgaans uit een laag teelaarde op zand en waren in veel gevallen uitermate geschikt voor de tuinbouw. Rond het begin van de twintigste eeuw vestigden zich tuinders in het plangebied. In het plangebied zijn nog overblijfselen van twee oude ketelhuizen aanwezig, als herinnering aan de tijd dat het gebied ten westen van Utrecht een belangrijk tuinbouwgebied was in Nederland.

Het aanzicht van het gebied is sinds de Middeleeuwen tot aan de herverkaveling en dorpsuitbreidingen, die vanaf de jaren '50 van de twintigste eeuw plaatsvonden, niet wezenlijk veranderd. Hoogstens brachten ontwikkelingen in de infrastructuur enkele nieuwe lijnen met zich mee. Zo werd het Huis te Vleuten via het 'Appellaantje' verbonden met de Leidsche Rijn, toen deze in de 17e eeuw werd verbreed tot trekvaart tussen Utrecht en Leiden. In het midden van de 19e eeuw werd het gebied doorsneden door de aanleg van de spoorlijn Utrecht-Gouda. Met name deze laatste ingreep heeft de morfologie van het gebied aanzienlijk beïnvloed. De spoorlijn vormt nu de noordgrens van dit bestemmingsplangebied. In de noordwesthoek zijn de overbleven kaveldelen tussen spoor en Wilhelminalaan ingevuld met bedrijvigheid. En in zuidelijke richting vormt de Wilhelminalaan verder een bebouwinglint met losstaande bebouwing.

3.1.2 Monumenten, beeldbepalende elementen en cultuurhistorie

Op de plankaart is een aanduiding 'cultuurhistorische waarden' opgenomen om de cultuurhistorische waarden van twee schoorstenen te beschermen. Het betreffen herinneringen aan de glastuinbouw die behouden moeten blijven. De twee schoorstenen zijn gebouwd rond 1916 en zijn nog in redelijke tot goede staat.

Afbeelding 2: Beeldbepalende bebouwing