Het Zand

3.3 Functionele structuur

Het te realiseren woonprogramma in Het Zand bedraagt ca. 4350 woningen. Inmiddels zijn er circa 3400 woningen gerealiseerd. Daarnaast zijn en worden er kleinschalige bedrijfsruimten en dienstverlening gerealiseerd. Andere gerealiseerde en nog te realiseren functies zijn scholen, kinderdagverblijven, sportvoorzieningen, een gezondheidscentrum, een gebouw voor de brandweer en een standplaats voor woonwagens.

3.3.1 Wonen

In Het Zand worden in totaal ca. 4350 woningen gerealiseerd, in diverse financieringscategorieën. Daarvan vallen zo'n circa 850 woningen in de sociale sector. Het genoemde totaal is exclusief de bestaande woningen in de linten, die voor het grootste deel gehandhaafd zijn. De woningen zijn te verdelen in eengezinswoningen en appartementen; huur- en koopwoningen; sociale- en marksector. Een groot deel van de woningen zijn eengezinswoningen. De verschillende karakteristieken van de deelgebieden zijn en worden benut om tot een grote variatie in woningtypen en woonmilieus te komen. De ligging van Het Zand geeft aanleiding tot de realisatie van gestapelde bouw. Zo'n 1350 appartementen zijn en worden gerealiseerd. Langs de Vleutensebaan is een stedelijk beeld van gestapelde woningen gedacht. Bovendien maakt de ligging van deze gebouwen vlakbij het station en de hoofdontsluiting het gewenst hier een hoge dichtheid te realiseren in de vorm van appartementen. Het gebied heeft daarnaast meerdere plekken waar appartementen ervoor zorgen dat veel bewoners optimaal van de locatie profiteren: de rand langs het Maxima Park en aan Park Groot Zandveld.

Bijzondere woonvormen
In Het Zand zijn een aantal bijzondere woonvormen, waaronder woningbouw voor ouderen en begeleid wonen, atelierwoningen voor kunstenaars, woonwagens, een hostel voor thuis-en daklozen, een woonzorgcomplex en bijzondere initiatieven.

Een standplaats wordt gerealiseerd ten behoeve van vier woonwagens. Het perceel waar de vier standplaatsen zullen komen is ca. 800m2 groot. De standplaats voor de woonwagens is gesitueerd ten zuiden van de Utrechtseweg, tussen Rijnsche Maan en Maxima Park.

Een hostel voor verslaafden is bedoeld voor een groep dak- en thuislozen die langdurig verslaafd is en geen-of weinig structuur in hun leven hebben. Het hostel is opgenomen in de Leidsche Maan aan de Vleutensebaan.

3.3.2 Voorzieningen

Het voorzieningencluster in Park Groot Zandveld bestaat uit een zogenaamd kindercluster, met o.a. twee basisscholen met bijbehorende gymzaal, een kinderdagverblijf en een vrijetijdscentrum. Daarnaast is er een dansschool, een fitnesscentrum en horecagelegenheid gepland. In de tuinenstrook aan de zuidzijde van Park Groot Zandveld zijn een gebouw met kinderdagverblijf, een gezondheidscentrum, een tandartsenpraktijk en een voorlichtingscentrum voor de A.V.V.N. met bijbehorende tuinen en tuinen ten behoeve van N.M.E. gesitueerd. In de Veiling, bij de Rijnkennemerlaan, wordt een tweede scholencluster gerealiseerd met twee scholen, gymzaal, een kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang.

In de plint van de bebouwing langs de Vleutensebaan bevinden zich bedrijfsruimten. Wat betreft de invulling van de bedrijfsruimten zijn publieksfuncties, kleine kantoren met een baliefunctie en ateliers mogelijk.

In de uiterste noord-oosthoek van het plangebied, nabij de Vleutensebaan en de boerderij Den Hoet is een hoofdbrandweerpost en een wijkpost gebouwd.

1 Bedrijfsruimten in plint Vleutensebaan

2 Woon/Zorg complex

3 Woonwagens

4 Kinderdagverblijf

5 Voorzieningen Park Groot Zandveld

6 Dak-en thuislozenhostel

7 Atelierwoningen

8 Tijdelijke + permanente school

9 Hoofdbrandweerpost + Wijkpost

Figuur: overzicht functies en bijzondere woonvormen in het plangebied

3.3.3 Verkeer en parkeren

De hoofdlijnen met betrekking tot verkeer en parkeren in Leidsche Rijn zijn vastgelegd in diverse nota's. Kernpunten zijn een duidelijk onderscheid in de wegenstructuur tussen verkeers- en verblijfsgebieden, het autogebruik ontmoedigen middels de aanleg van een goed netwerk van fietspaden met overstapmogelijkheden naar het openbaar vervoer en de aanwezigheid van de auto in het straatbeeld terugdringen. Om dit laatste te bewerkstelligen is in Het Zand het merendeel van de parkeerplaatsen op eigen terrein gerealiseerd.

Openbaar vervoer

Het Zand valt grotendeels binnen de invloedssfeer van het N.S. station Utrecht-Terwijde. Het station vervult een functie op buurtniveau. Bewoners worden geacht te voet of met de fiets naar het station te komen. De loopafstand bedraagt maximaal ca. 800m. Er is geen parkeergelegenheid voor auto's gepland, wel voldoende stallingruimte voor fietsers.

Een tweede aansluiting op het openbaar vervoernet is de HOV-halte in Parkwijk, bij het voorzieningencentrum Parkwijk. Deze halte is met name van betekenis voor de bewoners van het zuidelijke gedeelte van De Bongerd.

Er ligt een buslijn langs de Vleutensebaan en 't Zand. Bij station Terwijde bevindt zich een halte. Er is een halte bij het Voorzieningencluster en aan de Vleutensebaan in verband met overstapmogelijkheden op andere Openbaar Vervoer-verbindingen (Station Terwijde) en het naastgelegen winkelcentrum.

Fietsers en voetgangers

Binnen Het Zand ligt een aantal hoofdfietsroutes met vrijliggende fietspaden. Deze routes maken deel uit van het netwerk voor stedelijk en regionaal fietsverkeer. Belangrijke functie van het netwerk is het onderling verbinden van de diverse voorzieningencentra in Leidsche Rijn e.o.

Belangrijke hoofdfietsroutes zijn het vrijliggende fietspad langs de Vleutensebaan, de Fietsboulevard, de Parkzichtlaan, de Kees van Dongensingel, 't Zand en de tweede Oosterparklaan in het verlengde van de Vlindersingel in Parkwijk.

De Utrechtseweg is met name van belang voor fietsverkeer vanuit het centrum van Terwijde naar het Maximapark en naar de Veiling en Park Groot Zandveld toe. De weg heeft een geringe verkeersintensiteit dus is het een aantrekkelijk alternatief voor de route langs de Vleutensebaan. Langs de Utrechtseweg ligt geen vrijliggend fietspad. Gezien de geringe verkeersintensiteit en de inrichting als 30 km. weg is dit ook niet nodig. Alle overige straten in de woonbuurten zijn geschikt voor fiets-verkeer. De woonbuurten zijn ingericht als 30km. gebied. Auto's en fietsers delen hetzelfde rijvlak.

De belangrijke wandelroutes vallen grotendeels samen met de hierboven beschreven fietsroutes.

Autoverkeer

De verkeersstructuur van Leidsche Rijn is erop gericht het doorgaande autoverkeer te concentreren op de hiervoor bestemde wegen. In de woonbuurten komt alleen bestemmingsverkeer. Elke woonbuurt heeft een heldere, logische interne ontsluitingsstructuur, gekoppeld aan een zo direct mogelijke verkeersafwikkeling naar de wijkontsluitingswegen toe. De wijkontsluitingswegen zijn ontworpen en vormgegeven als 50km. wegen. De woonbuurten worden ingericht als 30km. gebieden.

De belangrijkste wijkontsluitingswegen in het plangebied zijn de Vleutensebaan en de Parkzichtlaan. Een derde belangrijke ontsluitingsweg is 't Zand.

Op alle buurtstraten is in principe tweerichtingverkeer toegestaan, om het verkeer zo snel mogelijk vanuit de buurt naar de wijkontsluitingswegen af te voeren. Uitzonderingen hierop zijn de Westlandsetuin en de Johanniterweg. Het bestaande dwarsprofiel van deze wegen blijft gehandhaafd, en is te smal voor twee-richtingverkeer. De ontsluiting van Park Groot Zandveld is eveneens eenrichtingsverkeer vanwege de gewenste veilige verkeerssituatie voor de naar school gaande kinderen. De verkeersstructuur in de woonbuurten is zo gemaakt dat sluipverkeer door de buurten ontmoedigd wordt.

Parkeren

Het parkeren in Het Zand is een combinatie van parkeren op eigen terrein en parkeren in de openbare ruimte. In veel gebieden is ca. 1 parkeerplaats per woning op eigen terrein gerealiseerd. De overige parkeerplaatsen bevinden zich in de openbare ruimte. Bij de ééngezinswoningen ligt de nadruk op kleine, collectieve parkeerhoven op de binnenterreinen. Individuele carports of garages worden niet structureel toegepast vanwege het grote aantal garages dat voor andere doeleinden gebruikt wordt. De appartementen langs de Vleutensebaan parkeren in garages onder de bouwblokken. De vrijstaande woningen in de linten parkeren op eigen terrein. In de meeste straten in het plangebied wordt enkel- of dubbelzijdig langsgeparkeerd. In die vorm domineren de geparkeerde auto's niet het straatbeeld.

3.3.4 Groen, openbare ruimte, recreatie en water

Groenstructuur

In Het Zand wordt de groenstructuur bepaald door de bestaande linten. In aanvulling daarop zijn en worden een aantal nieuwe groenelementen geïntroduceerd. De straten, singels en hoven in het plangebied worden allen met bomen beplant. Een ander element zijn de openbare oevers langs het water. Deze worden deels aangelegd als natuurvriendelijke oever.

Park Groot Zandveld is van belang voor wat betreft de groenstructuur van de wijk Het Zand. Vanwege de centrale ligging zijn alle deelgebieden georiënteerd op het Park. Het belang van Park Groot Zandveld schuilt niet zozeer in een dichte beplanting maar in de openheid van de grasvlakte, met zijn vele gebruiksmogelijkheden.Tot slot mogen de tuinen niet onvermeld blijven. Deze bevinden zich weliswaar op privé-terrein, maar zullen naar verwachting een aanzienlijke bijdrage leveren aan het groene karakter van de buurt

Bestaande boombeplanting

Naast de bestaande bomen in de linten, die zoveel mogelijk gehandhaafd worden, is dit thema met name aan de orde in De Bongerd. In deze buurt staat een groot aantal fruitbomen en de bijbehorende windsingels. Zo veel mogelijk van de bestaande hoog- en halfhoogstam fruitbomen worden behouden.

Om de te behouden bomen zo goed mogelijk te integreren in de nieuwe woonbuurt is de verkavelingsstructuur aangepast aan de bestaande boomgaarden en is een nieuwe weg –de Dudoksingel- verbreed ter plaatste van de boomgaarden.

Nieuwe boombeplanting

Voor Het Zand als geheel is een bomenstructuurplan opgesteld. Hierin is de boomkeuze per deelgebied of straat vastgelegd en worden bijzondere accenten bepaald. De keuze anticipeert op het specifieke karakter van het deelgebied of de straat en de groeimogelijkheden van de boom.

Langs de Vleutensebaan worden vier rijen lindes geplant, dit zijn bomen met een transparante kruin zodat het beeld op de stadsas niet al te somber en donker wordt. In de woonstraten van de Rijnsche Maan en de Leidsche Maan is gekozen voor de iep, eveneens een boom met een transparante kruin. De iep is een typisch stedelijke boom die goed gedijt in verharding. Waterwijk wordt beplant met elzen. Deze boomsoort past niet alleen qua beeld goed in het straatbeeld maar groeit ook goed in straten en langs het water. Als accenten zullen langs de openbare oevers in Waterwijk en langs de Westlandsetuin enkele treurwilgen geplaatst worden. In de Stationsomgeving zijn de bomen ‘uitgestrooid’ over het plangebied. Omdat de bomen niet zozeer in strakke ritmes of dicht op elkaar staan is gekozen voor een wat forsere boom met een flinke kruin; de eik. Kenmerkend voor De Bongerd zijn de fruitbomen. In de middenberm van de Derde Westerparklaan, aan de zuidzijde van De Bongerd, komen twee rijen kastanjes: een doorzetting van het profiel uit Parkwijk.

Langs de bestaande linten en in het Johanniterveld worden geen bomen aangeplant in de openbare ruimte. Hier ligt de nadruk op het vele groen in de privétuinen. Langs de noord-zuidstraten in de Veiling worden meidoorns geplaatst, in de oost-weststraten rode paardenkastanjes. De boomsoort langs de singel wordt vastgelegd in het betreffende inrichtingsplan voor de openbare ruimte.

Speelplaatsen

Verspreid over Het Zand liggen een aantal speelplaatsen.De speelplaatsen liggen op centrale punten in de woonbuurten, bij voorkeur in de autovrije of autoluwe gedeeltes. In verband met een goede bereikbaarheid zijn zij gekoppeld aan de hoofdroutes voor langzaam verkeer.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de leeftijdscategorieën 0-6 jaar, 6-12 jaar en 12-16 jaar. Binnen het westelijk deel van Het Zand ligt de nadruk op speelplekken voor 6 tot 12 jarigen. Op het plein in de Stationsomgeving komt een speelplek voor 12 tot 16 jarigen. De meeste speelvoorzieningen voor deze leeftijdscategorie liggen in het nabijgelegen Park Groot Zandveld en het Maxima Park. De grotere loopafstand is geen probleem omdat deze kinderen al ietwat mobieler en zelfstandiger zijn. Voor de jongere kinderen tot 6 jaar worden speciale speelplaatsen aangelegd

Ecologie

Kleine zoogdieren, vogels en insecten

Voor de kleine zoogdieren zijn met name de bestaande linten van belang. Het volwassen groen in de linten - bomen, hagen, struiken- zorgt voor een gunstig verblijfsklimaat voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Het meest belangrijke lint is 't Zand. Via de Westlandsetuin is het Leidsche Rijn Park verbonden met dit lint en het achterliggende Johanniterveld en Park Groot Zandveld. De Utrechtseweg-west met de boomrijke aanliggende tuinen is niet zozeer een verbindingszone maar een uitloper van het Leidsche Rijn Park voor kleine zoogdieren.

Een tweede element van ecologische waarde vormen de bestaande sloten en bermen langs 't Zand. In de berm staan onregelmatige bomenrijen en op sommige plekken een haag. De benodigde herprofilering van de rijweg leidt tot een (geringe) verbreding van het profiel met ca. 1.5m. De verbreding is zorgvuldig ingepast, zodat dit niet ten koste gaat van de bomen, sloten of hagen. Wel moet de bestaande berm enigszins versmald worden.

Vanaf 't Zand lopen er twee verbindingszones in oostelijke richting; langs de Utrechtseweg en via het Johanniterveld en Park Groot Zandveld naar Rijnsche Hout toe.

Figuur. Ecologie

Water- en oeverorganismen

De waterlopen in Waterwijk e.o. vormen voor water- en oeverorganismen de verbinding tussen het Leidsche Rijn Park en het Waterwinpark. Om deze functie te versterken zullen op diverse plekken natuurvriendelijke oevers worden aangelegd, die met elkaar in verbinding staan.

Een bijzonder element binnen de ecologische structuur van Het Zand zijn drie bestaande vijvers aan de oostzijde van De Bongerd die gehandhaafd worden. In de vijvers leven o.a. salamanders.

Enkele bestaande sloten in Waterwijk worden gehandhaafd.

In het oostelijke deel van Het Zand fungeren de sloten en waterlopen met name als uitbreiding van en aanvulling op de hoofdstructuur in het westelijke deel. Beide systemen zijn gekoppeld via een tweetal verbindingen in 't Zand. Om de verblijfskwaliteit voor water- en oeverorganismen te verbeteren zijn op een aantal plaatsen ecologische oevers worden aangelegd. De overige nieuw aan te leggen waterlopen krijgen allemaal brede, groene taluds. De bestaande sloten, langs de Utrechtseweg, 't Zand en in het Johanniterveld, worden in de originele staat gehandhaafd.

Kaart 2. Ecologisch van belang voor water- en oeverorganismen