Wonen-West

3.1 Archeologie en cultuurhistorie

Beleid

Op 1 september 2007 is de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (Wamz) in werking getreden. Dit is een herziening van de Monumentenwet 1988. Met deze herziening zijn de belangrijkste bevoegdheden aangaande de archeologie bij de gemeente neergelegd. De gemeenteraad is op grond van de Monumentenwet verplicht bij de vaststelling van bestemmingsplannen rekening te houden met de in de grond aanwezige of te verwachten archeologische waarden. Om dit te kunnen onderbouwen dient de gemeente er voor te zorgen dat de archeologische waarden en verwachtingen binnen het gemeentelijk grondgebied bekend zijn. Deze waarden en verwachtingen zijn aangegeven op een voor de gemeente opgestelde Archeologische Verwachtings- en Beleidsadvieskaart, die op basis van archeologische waarnemingen en vondsten, landschappelijke en historische gegevens tot stand is gekomen. De op de gemeente toegespitste Archeologische Beleidsadvieskaart vervangt de inmiddels verouderde Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) en Archeologische Monumenten Kaart (AMK).

Situatie

Het plangebied kenmerkt zich door de aanwezigheid van veengronden. Slechts kleine delen van het plangebied bestaan uit andere grondsoorten, zoals podzolgronden (een strook tussen de Westsingel en de Cornelis Houtmanstraat / Stadsgracht) en vaaggronden (noordzijde Groen van Prinsterersingel). Met name de veengronden zijn in het verleden niet geschikt geweest voor bewoning. Podzolgronden waren dat zeker wel, gezien de vruchtbaarheid van dit bodemtype.

Op historisch kaartmateriaal staat geen bewoning in dit plangebied aangegeven. Wel liepen er enkele waterlopen, zoals de Venestrater Wetering in de zuidoosthoek, de Bikkersvaart en de Broerswetering aan de noordzijde van het plangebied. De van oorsprong middeleeuwse stadsgracht valt deels ook binnen het plangebied.

Uitsnede Archeologische beleidsadvieskaart Gemeente Bunschoten (december 2010)

De Archeologische Verwachtingskaart geeft aan wat de verwachting is op het aantreffen van archeologische resten en welke bekende archeologische waarden er binnen het plangebied reeds vastgesteld zijn. Voor het plangebied zijn de volgende gebieden van belang:

• Hoge archeologische waarde

Binnen het plangebied Wonen-West liggen twee zones met bekende archeologische waarden: (een deel van) de westzijde van de laat-middeleeuwse stadsgracht van Bunschoten en de uiterste zuidwesthoek van de historische kern van Spakenburg.

• Lage verwachting

Ter hoogte van de (dikke) veengronden ligt een grote zone met lage archeologische verwachting. Dit geldt voor het gehele plangebied, met uitzondering van de zuidzijde en de noordoostzijde.

• Middelhoge verwachting

De noordoostzijde en zuidzijde van het plangebied hebben een middelhoge archeologische verwachting op basis van de aanwezigheid van waardveengronden en vaaggronden met ondiep gelegen zand. Op deze gronden kunnen sporen van prehistorische jagers-verzamelaars voorkomen.

• Hoge verwachting

De zone tussen de Westsingel en de Cornelis Houtmanstraat / Stadsgracht heeft een hoge archeologische verwachting gekregen op basis van de aanwezigheid van podzolgronden. Deze gronden waren in het verleden bekende vestigingslocaties. Op deze gronden kunnen zowel sporen van prehistorische jagers-verzamelaars als van latere landbouwers voorkomen.

In het onderhavige bestemmingsplangebied bevinden zich geen terreinen die zijn aangewezen als beschermd (archeologisch) Rijksmonument.

Cultuurhistorie

Binnen het plangebied is één monumentaal pand aanwezig dat de bescherming als Rijksmonument geniet, namelijk het Baarhuisje (1908) op de Algemene Begraafplaats Memento Mori aan de Bikkersweg.

Op de nominatie voor de gemeentelijke monumentenlijst staat het oude deel van de Begraafplaats Memento Mori. Hiervoor is een cultuurhistorische verkenning in april 2011 opgesteld. De monumentencommissie heeft in een brief op 2 mei 2011 laten weten dat zij instemt met de conclusie dat een deel van de begraafplaats van cultuurhistorisch en stedenbouwkundig belang is voor de geschiedenis van Bunschoten en derhalve bescherming verdient als gemeentelijk monument. Het bewuste gedeelte van de begraafplaats is nog gaaf bewaard in zijn herkenbare en de karakteristieke aanleg van het begin van de twintigste eeuw. Hij vormt een belangrijke herinnering aan de culturele en sociale ontwikkeling van Bunschoten en vormt een sterke samenhang met het als Rijksmonument geregistreerde baarhuisje.

Uitgangspunten voor het bestemmingsplan

• Het onderhavige bestemmingsplan is een conserverend plan. Ontwikkelingen zijn slechts op bescheiden schaal en veelal onder voorwaarden mogelijk. De bekende en te verwachten archeologische waarden worden derhalve niet direct bedreigd.
• Aan de gronden met een (middel)hoge archeologische verwachting (op de figuur middelmatig en hoog genoemd) is, om onevenredige aantasting van archeologische (verwachtings)waarden te voorkomen, de dubbelbestemmingen 'Waarde - Archeologie 3' voor een hoge verwachtingswaarde en 'Waarde - Archeologie 4' voor een middelhoge verwachtingswaarde toegekend. Hieraan is een omgevingsvergunningstelsel voor het uitvoeren van werken, geen bouwwerken zijnde, of van werkzaamheden gekoppeld.
• Voor de twee zones met bekende archeologische waarden is de dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie 2' opgenomen.
• Cultuurhistorie wordt door andere wetgeving geregeld, middels de aanwijzing van monumenten en behoeft zodoende geen bescherming in voorliggend bestemmingsplan.