Nijmegen Kanaalhavens

4.5 Groen, natuur en landschap

4.5.1 Algemeen

Op het gebied van groen gelden verschillende beleidslijnen en wettelijke regels. Deze worden hieronder kort beschreven

Natuurbeschermingswet

Deze wet beschermt bijzondere gebieden. In deze wet zijn de volgende specifieke gebieden aangewezen en beschermd: a) Natura 2000-gebieden. Dit zijn alle gebieden die zijn beschermd op grond van de Vogelrichtlijn van 1979 en de Habitatrichtlijn van 1992. Rondom Nijmegen gaat het om de gebieden 'Uiterwaarden van de Waal' en de 'Gelderse Poort'. En b) Beschermde Natuurmonumenten. Rondom Nijmegen gaat het danom de gebieden 'Oude Waal' en 'Bronnenbos Refter'. Voor de natuurbeschermingswet geldt niet alleen een bescherming van het gebied, maar wordt ook gekeken in hoeverre ontwikkelingen in de omgeving van het beschermde gebied effect hebben op de beschermde status van het gebied, de zogenaamde externe werking.

Flora- en Faunawet

Deze wet regelt de bescherming van in het wild voorkomende planten- en diersoorten. Deze wet hanteert daarbij het "nee, tenzij principe". Dat betekent dat alle schadelijke handelingen ten aanzien van beschermde planten- en diersoorten in principe verboden zijn. Alleen onder strikte voorwaarden zijn afwijkingen van de verbodsbepalingen mogelijk. Hiertoe zal een ontheffing moeten worden aangevraagd. De ontheffingsaanvraag moet onderbouwd zijn door een goed onderzoek naar het voorkomen van en de effecten op beschermde soorten. Ook moet aangetoond worden dat er sprake is van een zwaarwegend maatschappelijk belang. In de Flora- en Faunawet is daarnaast een zogenaamde 'algemene zorgplicht' opgenomen. De zorgplicht is van toepassing op alle planten en dieren, ongeacht of ze wettelijk beschermd zijn. De zorgplicht houdt in dat er bij ingrepen zoals bouwactiviteiten altijd zorgvuldig moet worden omgegaan met de aanwezige planten en dieren. Schadelijke activiteiten moeten zoveel mogelijk worden voorkomen. Een voorbeeld hiervan is de regel dat het kappen van bomen alleen mag plaatsvinden buiten het broedseizoen.

Ecologische Hoofdstructuur (EHS)

Het ruimtelijk beleid voor de EHS is gericht op behoud en ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden. Er zijn in een EHS-gebied in beginsel dus geen ruimtelijke ontwikkelingen toegestaan.

De Groene Draad

Het groenplan De Groene Draad (2007) heeft in Nijmegen de status van een groenstructuurplan. Dit beleidsplan maakt het mogelijk om actief te sturen op ontwikkelingen op het gebied van groen in de stad. Daarnaast biedt het handvatten om groen een sterke positie te geven binnen de dynamiek van de stedelijke ontwikkelingen. In het groenplan is beschreven hoe we omgaan met het bestaande groen en welke randvoorwaarden belangrijk zijn. Voor alle wijken zijn de karakteristieke kenmerken van het wijkgroen beschreven, die als toetsingskader dienen voor plannen en ontwikkelingen in de stad. Ook gekeken naar de behoefte of kansen voor het groen in de wijk.

Handboek Stadsbomen

Het Handboek Stadsbomen vormt een nadere uitwerking van De Groene Draad voor de instandhouding en ontwikkeling van het bomenbestand. Het Handboek is ook een toelichting op de Algemeen Plaatselijke Verordening, waarin de regels ten aanzien van bomen en groen zijn vastgelegd. Het Handboek is daarmee het kader voor inrichtingsplannen en beheerplannen voor de openbare ruimte waar het bomen betreft.

Het Handboek Stadsbomen heeft betrekking op alle bomen binnen de gemeentegrenzen, inclusief bomen op particulier terreinen. Voor bosopstanden, bosplantsoen en bomen in natuurgebieden gelden andere beleidskaders en wet- en regelgeving. Zo is voor een beperkt aantal gebieden binnen de gemeentegrens de Boswet van kracht, omdat voor deze houtopstanden de beschermingskaders (meldingsplicht, herplantplicht en kapverboden) beter aansluiten bij de aard van het gebied (bos) en de functie (natuur/recreatie).

Natuurwaardenkaart

De wijze waarop in Nijmegen omgegaan wordt met de natuurwetgeving is uitgewerkt in de Richtlijn Natuur, die doorvertaald is naar de Natuurwaardenkaart (2005). Op basis van deze kaart kan een inschatting gemaakt worden in hoeverre binnen een gebied beschermde en bedreigde planten- en diersoorten voorkomen.

4.5.2 Situatie Nijmegen Kanaalhavens

Het bestemmingsplan Nijmegen Kanaalhavens betreft voornamelijk bedrijventerrein. Het groen is in het plangebied aanwezig in enkele grote eenheden:

• Kanaaloevers
• Waaloever
• Park West

Kanaaloevers

De kanaaloevers behoren tot de hoofdboomstructuur en gedeeltelijk tot de hoofdgroenstructuur (zie kaarten hieronder). De bomen langs het kanaal variëren in soort en leeftijd. Ter hoogte van de sluis staan langs de Westkanaaldijk verschillende gemeentelijke en particuliere bomen, die aangemerkt zijn als monumentaal of waardevol.

Waaloever

Gedeeltes van de Waaloever behoren tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), evenals het water van de Waal. Beide onderdelen vallen in het plangebied: het water als EHS-verweving en de monding van het kanaal als EHS-natuur. De EHS-natuur bestaat uit bestaande en te ontwikkelen natuurgebieden. Landgoederen, landbouw- gebieden met natuurwaarden en landbouwgebieden met een hoge dichtheid aan bos- en landschapselementen maken onderdeel uit van de EHS-verweving. Ecologische verbindingszones vormen de verbindingen tussen EHS-natuur en EHS-verweving. Binnen de gehele EHS geldt de “nee-tenzij” benadering. Dit houdt in dat bestemmingswijziging niet mogelijk is als daarmee de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant worden aangetast, tenzij er geen reële alternatieven zijn en er sprake is van groot openbaar belang.

Park West

De woonwijken in Oud-west hebben weinig openbaar groen per inwoner. Vandaar dat in het coalitieakkoord wordt ingezet op het toevoegen van meer groene plekken in deze wijken. Park West is in dat kader van belang als uitloopgebied en buffer in de richting van het bedrijventerrein en de havens. Het vormt geen aaneengesloten park in Nijmegen West, maar is veeleer een kralensnoer of verzameling van deelparken en groenzones. Het totale gebied strekt zich globaal uit tussen het kanaal bij Neerbosch tot aan de Waal. Ook het gebied tussen de Wolfskuilseweg en Oscar Carréstraat behoort tot Park West. Hier ligt een complex met volkstuinen en een parkgebied. Ook ten noorden van de Bredestraat loopt dit ruime, open en groene gebied door als scheg tussen de woonwijken.

Groen op het bedrijventerrein

Het groen op het bedrijventerrein zelf bestaat grotendeels uit laanbomen. Afgezien van de bomen aan de Westkanaaldijk zijn deze niet speciaal aangemerkt als monumentaal of waardevol. Ander groen bestaat uit maaigazon en plantsoen en kent over het algemeen weinig waarde. Natuurwaarden op deze terreinen beperken zich waarschijnlijk tot vogels en vleermuizen in oude gebouwen en bomen.

Waardevolle en monumentale bomen

Op enkele plekken staan waardevolle en monumentale bomen:

• Schependomlaan: gemeentelijke monumentale bomen;
• Bredestraat: 2 particuliere monumentale bomen, 1 gemeentelijke monumentale boom en 3 gemeentelijke waardevolle bomen;
• Westkanaaldijk: waardevolle en monumentale particuliere en gemeentelijke bomen.

4.5.3 Juridische vormgeving

Natuur

Het gebied dat tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) behoort, is bestemd tot Natuur. Deze gronden zijn bestemd voor het behoud, herstel en/of ontwikkeling van de op deze gronden voorkomende dan wel daaraan eigen landschappelijk- en natuurlijke waarden. wadi's, Ook zijn deze gronden bestemd voor wadi's, water en waterhuishoudkundige voorzieningen en zijn binnen de bestemming schuilgelegenheden, bergingen, sport- en speelvoorzieningen, parkeervoorzieningen en fiets- en voetpaden mogelijk.

Groen

De in het gebied voorkomende grotere groenvoorzieningen (plantsoenen en parken, niet zijnde bermen en/of andere ondergeschikte groenelementen binnen de weginrichting) zijn voorzien van de bestemming Groen. Binnen de bestemming Groen zijn groenvoorzieningen, waterpartijen, fiets- en voetpaden, bestaande parkeervoorzieningen en verhardingen toegestaan. Daarnaast zijn op basis van de aanvullende bepaling "(Bouw)werken ten algemene nutte" tevens straatmeubilair, infiltratievoorzieningen, transformatorhuisjes e.d. toegestaan. Op grond van de begripsbepaling van straatmeubilair behoren bijvoorbeeld ook beeldende kunst, speelvoorzieningen, jongerenontmoetingsplaatsen, afvalinzamelsystemen en reclameobjecten tot de mogelijkheden.

Op de oever van het Maas-Waalkanaal, ten zuidoosten van de sluis, staan 7 (voormalige) bedrijfswoningen. Dit zijn woningen die in het verleden gebouwd zijn als wachtershuisjes in verband met de sluis en alle werkzaamhedem daar omheen. De bedrijfswoningen zijn thans als burgerwoningen in gebruik. Omdat de woningen liggen op het gezoneerde industrieterrein, is een burgerbestemming niet aan de orde. Daarom is ervoor gekozen om de woningen als bedrijfswoning positief te bestemmen door daaraan, binnen de bestemming Groen, de aanduiding 'specifieke vorm van groen-bedrijfswoningen' toe te kennen. In de regels is bepaald dat de gronden met deze aanduiding bestemd zijn voor het bestaande aantal bedrijfswoningen en bijbehorende voorzieningen (zoals erf, tuin en verhardingen).

Groen-1

In het Maas-Waalkanaal liggen, langs de kade ter hoogte van het bedrijf Koole Tankstorage Nijmegen, in totaal 8 woonboten. Op de oever, welke grond eigendom is van Rijkswaterstaat, zijn met toestemming van Rijkswaterstaat diverse bouwwerken met verschillende afmetingen gerealiseerd en verhardingen aangebracht. Hiervoor zijn door de Gemeente geen bouwvergunningen verleend. Omdat er tegen de bouwwerken nimmer is opgetreden door de Gemeente en Rijkswaterstaat tegen deze bouwwerken kennelijk geen bezwaren heeft, is ervoor gekozen om de bestaande bouwwerken toe te staan, maar tevens in het plan te bepalen dat nieuwe bouwwerken maximaal 20 m2 mogen behelzen. Om dit te kunnen regelen, is een bestemming Groen-1 gemaakt, waarin is bepaald dat op deze gronden bijgebouwen, loopbruggen, aanlegsteigers en trappen ten behoeve van woonboten gerealiseerd mogen worden. De oppervlakte van de bijgebouwen ten behoeve van woonboten mag per woonboot niet meer bedragen dan 20 m2, met dien verstande dat bestaande bijgebouwen groter mogen zijn. De bouwhoogte van een bijgebouw mag maximaal 3 meter bedragen.