Nijkerk 1

3.2 Bestaande situatie

Het plangebied Nijkerk 1 bevat verscheidene deelgebieden. De Welstandsnota van de gemeente Nijkerk, vastgesteld op 1 juli 2004, deelt deze gebieden als volgt in:

Centrumschil

• Westelijk Stadsdeel.
• Van Rensselaer.
• Oranjewijk.
• Bruins Slotlaan (zuidelijk deel).

Woonwijken jaren '70/'80

• Zilverschoon.
• Paasbos I t/m IV.
• Strijland I en II.
• Beulekamp.
• Nautena Noord en Zuid.
• Bruins Slotlaan (noordelijk deel).

Groen- en Sportgebied

• Luxool.

In het navolgende wordt er een gebiedsbeschrijving gegeven van de verschillende deelgebieden:

Westelijk Stadsdeel

Het deelgebied Westelijk Stadsdeel ligt ten westen van het centrum van Nijkerk. Het wordt omgeven door het centrum, de Frieswijkstraat, de Schulpkamp/Havenstraat en het sportpark en bedrijventerrein Watergoor. Het vormt een grotendeels naoorlogs woongebied met daarbinnen enkele bewaard gebleven oudere bebouwing. De naoorlogse uitbreidingen zijn vanaf de jaren vijftig projectmatig gerealiseerd langs een orthogonaal en recht stratenpatroon. In verschillende periodes daarna zijn steeds woningen aan het gebied toegevoegd, ook als inbreidingslocatie. Daarnaast heeft op verscheidene plekken nieuwbouw plaatsgevonden. Vooroorlogse bebouwing bestaat voornamelijk uit kleine villa's en arbeiderswoningen langs en tussen de Professor Eijkmanstraat, de Brink en de Torenstraat. Het gebied rond de Brink (rotonde) is waardevol vanwege de oorspronkelijkheid van de bebouwing. Hier staan namelijk bewaard gebleven boerderijen en andere agrarisch gelieerde bebouwing. Huize De Brink is een oud landhuis. De vooroorlogse linten typeren zich door diversiteit in verschijningsvormen. De ruimtelijke structuur is gebaseerd op de oorspronkelijke loop van de eerste bebouwingslinten. Deze hebben als basis gediend voor de verdere ontwikkeling. Er is hierbij nauw aangesloten door de linten te verlengen of door evenwijdig aan de linten te bouwen. De vijfsprong bij de Brink heeft hierbinnen een belangrijke structurerende werking. Verspreid in het deelgebied komen enkele voorzieningen voor, zoals winkels en een zorgcentrum.

Van Rensselaer

Deelgebied Van Rensselaer is een relatief groot gebied ten zuiden van het centrum van Nijkerk. Het gebied wordt begrensd door de Callenbachstraat, de spoorlijn, de Barneveldseweg en de Frieswijkstraat. Het gebied kent zijn ontstaansgeschiedenis rond de begraafplaats aan de Frieswijkstraat. Voor de oorlog werden rijen arbeiderswoningen gebouwd langs de van Rensselaerstraat. Gelijk na de oorlog werden in de jaren vijftig aan deze straat eveneens rijtjeswoningen gebouwd. De wijk is pas goed tot ontwikkeling gekomen in de jaren zestig en zeventig. Er werden voornamelijk rijtjeswoningen gebouwd. Op enkele plekken zijn vrijstaande woningen gebouwd. Ten zuiden van de Oldenbarneveldstraat zijn etagewoningen gebouwd. De ruimtelijke structuur wordt met name bepaald door de belangrijke routes langs de rand van de wijk en de begraafplaats. Tevens stroomt de Brede Beek midden door de wijk. Binnen het deelgebied wordt de structuur bepaald door rechte straten die haaks ten opzichte van de Frieswijkstraat liggen. De bebouwing staat in een strokenverkaveling. Rooilijnen zijn per straat gelijk, en liggen evenwijdig ten opzichte van de ontsluitings- of insteekwegen. Een uitzondering hierop vormen de flatgebouwen en de vrijstaande woningen, welke een regelmatig gedraaide rooilijn hebben. Aan de zuidzijde staan woningen gegroepeerd in hofjes.

Oranjewijk

Deelgebied Oranjewijk is een naoorlogse woonbuurt aan de oost- en noordoostkant van de binnenstad van Nijkerk. Het deelgebied wordt begrensd door de Callenbachstraat, deelgebied Centrum, de Vetkamp, de Wallerstraat en de Havenlijn/ Spoorlijn. De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit naoorlogse bebouwing dat vanaf de jaren zestig gebouwd is. In het zuidelijk deel van de buurt staan meer vooroorlogse villa's, zoals aan de Coltoflaan en de Spoorstraat. Langs het van Reenenpark staan projectmatig gebouwde middenstandsvilla's rondom een parkje met waterpartij. De bebouwing staat in een strokenverkaveling langs rechte straten en is zorgvuldig geplaatst binnen de bestaande bebouwingslinten de Spoorstraat en de nieuwbouwlocatie De Gruno. De woningen zijn gegroepeerd in rijtjes. Een uitzondering hierop vormen de villa's aan het van Reenenpark, de Coltoflaan en de Spoorstraat. Hier staat meer vrijstaande- en geschakelde bouw. De ligging tussen en nabij het station en het centrum heeft de vestiging van kantoren met zich meegebracht. Zo behoort het zorgcentrum Arkemheen tot het deelgebied.

Bruins Slotlaan (zuidelijk deel)

Deelgebied Bruins Slotlaan Zuid bestaat uit het zuidelijke gedeelte van de gelijknamige wijk. Het deelgebied wordt begrensd door de Havenlijn in het noorden, de Vetkamp in het oosten en de Vrijheidslaan en het bedrijventerrein in respectievelijk het zuiden en het westen. Aan de zuidzijde grenst het centrum van Nijkerk. De directe ligging aan het centrum en de nabijheid van de oude haven van Nijkerk heeft er voor gezorgd dat hier voor de Tweede Wereldoorlog al een groot deel van de bebouwing stond. Deze vooroorlogse bebouwing bestaat voor een groot deel uit projectmatig gebouwde rijtjes arbeiderswoningen. Daarnaast staan er kleine middenstandsvilla's en gewone woonhuizen in vrijstaande en twee-onder-één-kap- vorm. Straten waaraan vooroorlogse bebouwing het beeld domineert zijn de Raadhuisstraat, de Roemerstraat, de Schrassertstraat en de van Delenstraat. Na de Tweede Wereldoorlog werden projectmatig open ruimten langs de straten opgevuld en werden enkele nieuwe aan de al bestaande structuur toegevoegd. Goede voorbeelden hiervan staan in het Beatrixhof en langs de Schrassertstraat. Binnen het deelgebied is geen duidelijke structuur herkenbaar. Aan de rand lopen de Vrijheidslaan en de Vetkamp. Dit zijn belangrijke routes binnen Nijkerk.

Zilverschoon

Deelgebied Zilverschoon is een kleine woonbuurt liggend aan de noordzijde van de kern Nijkerk. Het gebied wordt aan de zuidkant begrensd door de Havenlijn en in het noorden door het buitengebied. De oost- en de westgrens worden respectievelijk gevormd door de Vetkamp en de Wallerstraat. Deze rustige woonbuurt is vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw tot ontwikkeling gekomen. Langs 't Hazeveld en de Henry Dunantlaan zijn rijtjeswoningen gebouwd en aan de Van Kluijvelaan geschakelde en vrijstaande woningen. De rijtjeswoningen en de geschakelde woningen zijn projectmatig ontwikkeld, de vrijstaande woningen zijn particulier ontwikkeld. Deze woningen staan in een strokenverkaveling. Aan de noordzijde van de Van Kluyvelaan zijn woningen gegroepeerd in hofjes. Deze hebben tevens een vrijere setting. Het stratenpatroon zorgt middels een groenzone voor een ruim profiel. Samen met het vele privégroen levert dit een aantrekkelijk groen beeld op. Aan de oostzijde van het deelgebied, aan de Vetkamp, staat het Streekverpleeghuis Zilverschoon. Naast het hoofdgebouw is recentelijk nieuwbouw gerealiseerd. Een groenzone scheidt de bebouwing van het buitengebied.

Paasbos I t/m IV

Deelgebied Paasbos is een relatief grote naoorlogse uitbreidingswijk aan de oostzijde van de spoorlijn Amersfoort-Zwolle en wordt begrensd door de buurten Strijland en Beulekamp, de bebouwing aan de Oude Barneveldseweg en de spoorlijn. Het is een typische woonwijk met enkele wijkvoorzieningen als scholen en een klein winkelcentrum geclusterd aan de Grieglaan en de Hoefslag. De wijk is vanaf de jaren zestig tot stand gekomen. Aan de noordzijde is de eerste bebouwing gekomen, vervolgens heeft men verder naar de zuidzijde uitgebreid. Hier domineren woningen uit de jaren zeventig het bebouwingsbeeld. Vlak bij het station staan enkele woningen uit de jaren dertig van de vorige eeuw.

De bebouwing staat hoofdzakelijk in een blokverkaveling, met langs de randen enkele bebouwingsstroken. Het stratenpatroon is rechthoekig. Aan de westkant van de wijk zijn de woningen gegroepeerd rondom hofjes. Aan de zuidkant van de wijk is een eerste aanzet tot een woonerfstructuur. Naast rijtjeswoningen komt ook enige gestapelde bouw voor van maximaal vier bouwlagen (zoals aan de Vuurdoornlaan en Wittenburg). In de omgeving van de Bachlaan is een wijkcentrum waar voornamelijk winkelvoorzieningen gevestigd zijn.

De rooilijnen zijn per straat gelijk. Ze liggen evenwijdig of in gelijke mate onder een hoek ten opzichte van de straat. Een kenmerk van de wijk is de gelijke bebouwingsritmiek per straat of buurt.

Strijland I en II

Deelgebied Strijland is een naoorlogse uitbreidingswijk aan de zuidoostkant van de kern Nijkerk. De begrenzing wordt bepaald door de wijk Paasbos, de Paasbosweg, de Oude Barneveldseweg en de Barneveldseweg. Het woongebied is vanaf de late jaren zeventig gerealiseerd en voltooid in de jaren negentig van de vorige eeuw. De ontwikkeling ging van west naar oost. De wijk is volgens een zeer kenmerkende woonervenstructuur gerealiseerd. Er is geen duidelijke ontsluitingsroute, de rustige straten hebben een grillig verloop en de woningen bestaan vooral uit rijtjeswoningen die veelal gegroepeerd zijn in hofjes. Door verschillen in de profilering van de straten is een hiërarchie aangebracht. Ruimten voor de woningen worden ingenomen door privégroen. Naast woningen zijn enkele wijkvoorzieningen in Strijland gevestigd, zoals een kerk, scholen en een wijkcentrum. Centraal door de wijk loopt een belangrijke watergang. Langs de zuidzijde stroomt de Strijlandsche Beek. Ondanks dat de Barneveldseweg een belangrijke rondweg binnen Nijkerk is, is de bebouwing in de buurt hier echter niet op georiënteerd.

Beulekamp

De kleinschalige woonwijk Beulekamp ligt aan de oostkant van de kern Nijkerk. De begrenzing wordt gevormd door de Duifhuis, de Paasbosweg en de Oude Barneveldseweg.

Het woongebied is in de jaren tachtig gerealiseerd volgens een woonervenstructuur. De Tolhuislaan is de doorgaande weg in het deelgebied, de overige straten zijn veelal doodlopend, met aan het einde een keermogelijkheid. Het is een erg rustige buurt met een ruim wegprofiel en veel privégroen. Woningen aan de Tolhuislaan zijn van het twee-onder-één-kaptype, langs de andere straten staan veelal particulier gebouwde vrijstaande woningen. Deze zijn recenter gebouwd.

Nautena Noord en Zuid

Deelgebied Nautena is een planmatig opgezette woonwijk ten zuidwesten van de binnenstad van Nijkerk die vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw tot ontwikkeling is gekomen. De begrenzingen worden gevormd door de Van Middachtenstraat, het sportcomplex Watergoor, de Havenstraat/Schulpkamp en de Frieswijkstraat. Met uitzondering van enkele vooroorlogse woningen aan de Holkerweg zijn alle woningen in de laatste vijftien jaar ontwikkeld. Het grootste deel van de woningen bestaat uit projectmatig gebouwde rijtjeswoningen en gestapelde woningen. Meer aan de zuidkant van het deelgebied staan particulier gebouwde woningen. Verspreid in het gebied staan tevens twee-onder-één-kapwoningen.

De hoofdstructuur in de buurt wordt bepaald door een typische woonervenstructuur. De woonblokken zijn zorgvuldig langs het kronkelige stratenpatroon geplaatst of gegroepeerd in hofjes. Aan de westzijde van de Schulpkamp/ Havenstraat staan recent gebouwde gestapelde woningen gegroepeerd aan een pleintje. Rooilijnen zijn in grote mate evenwijdig aan de straat, waarbij kleine, regelmatige verspringingen voorkomen.

Bruins Slotlaan (noordelijk deel)

Deelgebied Bruins Slotlaan is een kleine woonbuurt dat ten noorden van de binnenstad van Nijkerk ligt. Het deelgebied wordt begrensd door de Gildenstraat aan de zuidkant en de Berencamperweg aan de noordkant. Aan de oostkant loopt de Vetkamp en het bedrijventerrein Hemmelerweg vormt de westgrens. Het deelgebied bestaat uit de naoorlogse bebouwing die vanaf de jaren zeventig tot ontwikkeling is gekomen. De bebouwing bestaat uit rijtjeswoningen, gestapelde woningen en vrijstaande woningen. De eerste twee typen staan in een typische strokenverkaveling langs rechte straten. Ten westen van de Steenbeek staan woningen gegroepeerd rondom hofjes. De vrijstaande woningen hebben een meer vrije setting langs doodlopende straatjes aan de noordzijde van het deelgebied. Rooilijnen zijn evenwijdig aan de straat en verspringen in regelmatige stappen. De buurt wordt gekenmerkt door een heldere opzet en veel privé- en openbaar groen. De randen van de buurt zijn voorzien van groenzones. Hierdoor heeft de buurt een naar binnen gekeerd karakter.

Luxool

Het deelgebied Luxool bestaat uit de sportvelden aan de oostkant van de kern Nijkerk. De grenzen worden gevormd door de spoorlijn, de bebouwing langs de Oude Barneveldseweg en het buitengebied. Het sportterrein biedt ruimte aan vele activiteiten. Zo zijn er een atletiekbaan, een manege, een tennisbaan, een zwembad en voetbalvelden op het terrein gevestigd met bijbehorende gebouwen. De bebouwing op het terrein heeft een lange ontstaansgeschiedenis. Sommige verenigingen zitten al een lange tijd op deze locatie, andere verenigingen hebben zich hier later gevestigd. De bouwwerken bestaan uit sporthallen, verenigingsgebouwen, kleedkamers en bergingen. De bebouwing staat verspreid over het deelgebied waarbij iedere vereniging een eigen oprit heeft. De ruimtelijke hoofdstructuur wordt voornamelijk bepaald door de functionele aanleg van de wegen (Greshoflaan, Nachtegaalsteeg, Hassemanpad) en het vele aangeplante groen. Het Hassemanpad is richting de stad afgesloten voor autoverkeer.