Kernen Buren

2.19 Zoelen

Ontstaansgeschiedenis

 

Op een natuurlijk gevormde verhoging in de Betuwe is, ter plaatse van de voormalige river de Soel, Zoelen ontstaan. Aan weerszijden van de gebogen stroombedding hebben zich op ongeveer 100 meter van elkaar op de voormalige oeverwallen een westelijke en oostelijke dorpsweg gevormd. Langs deze wegen zijn aan weerzijden over een afstand van 1500 meter boerderijen gebouwd. De tussengelegen open ruimte, bestaande uit lagere gronden, deed oorspronkelijk dienst als 'brink' in het dorp.

 

Ten westen van het dorp is in de loop der eeuwen het landgoed Soelen ontstaan. De uitbreiding van Zoelen heeft in oostelijke richting plaatsgevonden. In de jaren '60 is het uitbreidingsplan de Vergarde gerealiseerd. Eind jaren '80 zijn om deze uitbreiding woningen als een 'schil' om de bestaande bebouwing gerealiseerd.

 

Ruimtelijke structuur

 

 

 

Overzicht ruimtelijke structuur Zoelen (bron: Groenbeheerplan 2010)

 

Zoelen kent een open bebouwingsbeeld. Vrijstaande bebouwing wordt afgewisseld met onbebouwde plekken in gebruik als moestuin of boomgaard. De boerderijen die in sterke mate door hun functie het gezicht van het dorp bepalen, behoren merendeel tot het zogenoemde hallehuistype. Kenmerkend voor Zoelen is de T-vormige rieten kap, waarbij het dwarshuis dat anderhalve verdieping telt op de weg is gericht. Daarnaast is de aanwezigheid van veel landarbeidershuisjes een opvallend kenmerk.

 

Een kenmerkend punt van de structuur van het dorp is de ligging van de kerk en de dorpsituatie rondom de kerk in het uiterste zuiden van het dorp in de directe nabijheid van de rivier de Linge. Ter plaatse van de kerk komen aan de noordzijde de oprijlaan naar huis Soelen, de Achterstraat en de Kerkstraat bijeen en aan de zuidzijde de Molenweg en de weg naar de brug over de rivier de Linge. Door de samenkomst van deze wegen is hier sprake van een centraal punt, dat echter niet tot centrumvorming heeft geleid. Naast de kerk vormt molen "de Korenbloem" aan de Molenstraat een oriëntatiepunt. Ten westen van de kern ligt, op een eiland op het landgoed Soelen, het versterkte huis Soelen. Een poortgebouw geeft toegang tot het huis. Aan de noordzijde grenst het gebied van huis Aldenhaag. Het gebied met huis Soelen, huis Aldenhaag en de zuidzijde van de kern vormen tezamen een waardevolle nederzettingstructuur en hebben sinds 1984 de status als beschermd dorpsgezicht.

 

De oude kern heeft vrijwel aan alle zijden nog waardevolle ruimtelijke relaties met het omliggende landschap, enerzijds met de uiterwaarden en de rivier de Linge, anderzijds met landgoed Soelen (ten westen van de kern) en Landhuis Djoerang (ten oosten van de kern).

 

Functionele structuur

 

 

 

De woonfunctie in de kern Zoelen is vanuit het midden van de kern met name richting het noorden en het oosten gelegen. De aanwezige voorzieningen, bedrijven en een kantoor zijn verspreid in de kern aanwezig. Ten oosten van het woongebied is daarnaast een sportterrein gelegen. De gronden in het westen van de kern bestaan uit het landgoed Soelen. Dit landgoed bestaat uit weilanden, bossen en het huis Soelen. Rondom de hiervoor genoemde gebieden zijn binnen de begrenzing van het bestemmingsplan verschillende agrarische gebieden aanwezig.