Esvelderbeekzone

5.2 Cultuurhistorie

5.2.1 Archeologie

Voor het hele plangebied is door RAAP Archeologisch Adviesbureau (RAAP-Rapport 2195) van augustus tot en met oktober 2010 een bureau - inventariserend veldonderzoek uitgevoerd. In het plangebied komen zowel hoge, middelmatige als lage archeologische verwachtingen voor. Over de verwachtingsniveaus is geadviseerd in het onderzoek.

5.2.1.1 Archeologie lage verwachting

Er moet rekening worden gehouden met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten monumenten. De gemeente Barneveld beschikt over een archeologische beleidsadvieskaart voor de gehele gemeente. Deze kaart kan gezien worden als een beknopt bureauonderzoek. Uit de 'archeologische waarden- en verwachtingskaart' van de gemeente blijkt dat voor de met groen (fig. 10) aangegeven deelgebieden in het plangebied een lage archeologische verwachting geldt. De gemeenteraad heeft op 28 september 2010 besloten dat voor deze zone nader archeologisch onderzoek noodzakelijk is bij een oppervlakte van 10.000 m² voor grondverstorende werkzaamheden dieper dan 30 cm.

RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft een bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd.

Het kinderhospice is gelegen in een gebied met een lage verwachting (beekdal). Er zijn geen aanwijzingen dat hier sprake zou kunnen zijn van bijvoorbeeld een watermolen, voorde of brug. Bovendien heeft hier een verkaveling plaats gevonden waarbij ook de loop van de Esvelderbeek ingrijpend is gewijzigd. De te slopen opstallen hebben bij de bouw de ondergrond verstoord. Dit betekent dat in afwijking van de door RAAP voorgestelde extensieve begeleiding op deze bouwlocatie geen archeologische begeleiding noodzakelijk wordt geacht. Er wordt geen vervolgonderzoek aanbevolen.

Van de vier woningbouwlocaties in het landgoed De Wolfskamer ligt de meest westelijke in een zone met verspoeld dekzand. Mede gezien de resultaten van diverse onderzoeken heeft deze locatie een lage archeologische verwachting en wordt archeologisch onderzoek hier niet noodzakelijke geacht.

De zuidelijke locatie ligt in een gebied met smeltwaterafzettingen en een dekzandwelving. Aangezien deze laatste niet op het AHN2 zichtbaar is mag worden geconcludeerd dat het hier ook om een dekzandvlakte gaat met een lage verwachting waar geen onderzoek noodzakelijk is. Deze locatie ligt 100 meter ten noorden van het historische erf Esveld. Vanwege deze relatief grote afstand en het ontbreken van duidelijke aanwijzingen die op voorgangers zouden kunnen wijzen rond de bouwlocatie wordt ook om deze reden geen archeologisch onderzoek noodzakelijk geacht.

Het bevoegd gezag (de gemeente Barneveld) stemt, gelet op het door de regioarcheoloog uitgebrachte advies, in met deze conclusie.

Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 van de Monumentenwet 1988 melding van de desbetreffende vondsten bij de minister (namens deze de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed RCE) verplicht.

figuur 11: archeologische verwachtingswaarde na het verkennend booronderzoek;

groen: lage verwachting, blauw: middelmatige verwachting, bruin: hoge verwachting,

grijs: geen verwachtingen vanwege plaatsgevonden bodemverstorende activiteiten,

rode arcering: speciale aanduiding bij historisch erf 'Esveld'.

5.2.1.2 Archeologie middelmatige verwachting

Er moet rekening worden gehouden met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten monumenten. Voor het maken van een weloverwogen belangenafweging is minimaal een archeologisch bureauonderzoek nodig. De gemeente Barneveld beschikt over een archeologische beleidsadvieskaart voor de gehele gemeente. Deze kaart kan gezien worden als een beknopt bureauonderzoek. Uit de 'archeologische waarden- en verwachtingskaart' van de gemeente blijkt dat voor de met geel en blauw (fig. 11) aangegeven deelgebieden in het plangebied een middelmatige archeologische verwachting geldt. De gemeenteraad heeft op 28 september 2010 besloten dat voor deze zone nader archeologisch onderzoek noodzakelijk is bij een oppervlakte van 1.000 m² voor grondverstorende werkzaamheden dieper dan 30 cm.

Ten aanzien van de realisatie van de waterberging aan de noordwestzijde wordt geen extra onderzoek geadviseerd.

RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft een bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd. Voor de beide noordelijke locaties van de woningen op landgoed De Wolfskamer geldt dat vanwege de ligging op een dekzandrug een aanvullende onderzoek in de vorm van karterende boringen noodzakelijk is. Een en ander conform het advies van RAAP. Het bevoegd gezag (de gemeente Barneveld) stemt, gelet op het door de regioarcheoloog uitgebrachte advies, in met deze conclusie.

Verder geldt dat indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 van de Monumentenwet 1988 melding van de desbetreffende vondsten bij de minister (namens deze de RCE) verplicht.

Om invulling te geven aan het advies voor de bruin getinte gebieden (fig. 11) stelt het bevoegd gezag voorwaarden voor de omgang met archeologie bij de vergunningverlening (waaronder de omgevingsvergunning voor het bouwen en voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden).

5.2.1.3 Archeologie hoge verwachting

Er moet rekening worden gehouden met de in de grond aanwezige dan wel te verwachten monumenten. Voor het maken van een weloverwogen belangenafweging is minimaal een archeologisch bureauonderzoek nodig. Wij hebben een archeologische beleidsadvieskaart voor de gehele gemeente. Deze kaart kan gezien worden als een beknopt bureauonderzoek. Uit de 'archeologische waarden- en verwachtingskaart' van de gemeente blijkt dat voor het perceel aan de adres een hoge archeologische verwachting geldt.

De gemeenteraad heeft op 28 september 2010 besloten dat voor deze zone nader archeologisch onderzoek noodzakelijk is bij een oppervlakte van 250 m² voor grondverstorende werkzaamheden dieper dan 30 cm

Het onderzoeksrapport beveelt aan daar waar een verhoogde verwachting voor watergerelateerde objecten aanwezig is bij bodemingrepen dieper dab 30 cm -Mv extensieve archeologische begeleiding toe te passen.

Fig. 12: aangewezen gebieden (bruin) voor archeologisch vervolgonderzoek.

Grijs: geen vervolgonderzoek, geel: archeologische begeleiding, bruin: karterend booronderzoek.

RAAP Archeologisch Adviesbureau heeft een bureau- en inventariserend veldonderzoek uitgevoerd. Er wordt voor de donker grijze gebieden geen vervolgonderzoek aanbevolen. Voor de herinrichting van de beek wordt in de gele gebieden wordt geadviseerd bij werkzaamheden extensieve archeologische begeleiding toe te passen aanbevolen. dit geldt met namen in het oostelijk deel van het plangebied nabij de dekzandruggen. Bij de bruin getinte gebieden wordt geadviseerd voorafgaand aan de realisatie van de negen woningen op de dekzandruggen karterend booronderzoek uit te voeren (zie bijlagen rapport voor meer details). In delen in de bruin getinte gebieden vindt woningbouw plaats waaronder drie landgoedwoningen.

Het bevoegd gezag (de gemeente Barneveld) stemt, gelet op het door de regieoarcheoloog uitgebrachte advies, in met deze conclusie.

Indien bij de uitvoering van de werkzaamheden onverwacht toch archeologische resten worden aangetroffen, dan is conform artikel 53 van de Monumentenwet 1988 melding van de desbetreffende vondsten bij de minister (namens deze de RCE) verplicht.

Om invulling te geven aan het advies voor de bruin getinte gebieden stelt het bevoegd gezag voorwaarden voor de omgang met archeologie bij de vergunningverlening (waaronder de omgevingsvergunning voor het bouwen en voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden).

conclusie

In het voorgaande zijn de aanbevelingen uit het gevoerde onderzoek en de adviezen van de regioarcheoloog verwerkt. Voor het hele plangebied geldt verder dat op dit moment nog onduidelijkheid is over de aard van de werkzaamheden ten behoeve van de natuurontwikkeling. Wanneer de werkzaamheden gepaard gaan met grondwerkzaamheden dieper dan 40 cm dan moet op de beide dekzandruggen vooraf een karterend booronderzoek worden uitgevoerd.

5.2.2 Historisch-geografische waarden

Historisch-geografische waarden verwijzen naar de ontstaanswijze en bijzondere plekken van onze cultuurlandschappen, zoals polders, kavelstructuren, terpen en het landschap van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Volgens de kaart getiteld 'Historische geografie: landschappelijke waarde' heeft het plangebied een middelhoge langschappelijke waarde. Wel is de waterloop, De Esvelderbeek, aangegeven. Eveneens wordt het gebied niet aangemerkt als een waardevol landschap (kaart 22 Streekplan, provincie Gelderland).

Volgens de waardenkaart heeft het gebied een waarde 2 op een schaal van 0 - 6 (themakaart 3 Streekplan).

Het gebied heeft geen specifieke cultuurhistorische waarde. Er is geen sprake van een rijks- of gemeentelijk monument of van bijzondere landschappelijke elementen en structuren of bijzondere stedenbouwkundige structuren. Wel komen er in en nabij het plangebied historische erfen van boerderijen voor die al enkele eeuwen in geschriften worden vermeld. De boerderij Vaarst en Esveld komen al voor de 16de eeuw voor. De boerderij Vaarst maakt onderdeel uit van het nieuwe landgoed De Wolfskamer. Een deel van het historische erf van de boerderij Esveld maakt onderdeel uit van het plangebied, de boerderij zelf niet.