Bestemmingsplan Winkelcentrum- en Park Presikhaaf

3.2 Ruimtelijk beleid

3.2.1 Rijks-, Provinciaal- en regionaal beleid

Hoofddoel van het nationaal ruimtelijk beleid is ruimte te scheppen voor de verschillende ruimtevragende functies op het beperkte oppervlak dat ons in Nederland ter beschikking staat.

De Nota Ruimte bevat de visie van het kabinet op de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland en de belangrijkste bijbehorende doelstellingen. De nota bevat, in overeenstemming met het Hoofdlijnenakkoord van het kabinet, de ruimtelijke bijdrage aan een sterke economie, een veilige en leefbare samenleving en een aantrekkelijk land. Het gaat om de inrichtingsvraagstukken die spelen tussen nu en 2020, met een doorkijk naar 2030.

Het ruimtelijk beleid van de provincie is verwoord in het Streekplan Gelderland 2005 “Kansen voor de regio”. Het Streekplan, dat wordt vastgesteld voor een periode van 10 jaar, is een schakel tussen rijks- en gemeentelijke plannen op het gebied van de ruimtelijke ordening.

Hoofddoel van het streekplanbeleid is het scheppen van ruimte voor de verschillende ruimtevragende functies op het beperkte oppervlak. Bij de herziening van de Wro is het streekplan opgewaardeerd tot provinciale structuurvisie. In de "Wro-agenda" is neergelegd met welke (nieuwe) instrumenten het geformuleerde beleid wordt vormgegeven.

Het Regionaal Plan 2005-2020 van de Stadsregio Arnhem-Nijmegen 'Werken aan een aantrekkelijke en concurrerende stadsregio in Noordwest Europa' is de opvolger van het Regionaal structuurplan 2015 uit 1998. Het regionaal plan vormt het richtinggevend kader voor beleid en uitvoering van het regionaal beleid van de stadsregio op het gebied van ruimte, mobiliteit, economie en wonen.

3.2.2 Gemeentelijk beleid

Structuurplan Arnhem 2010

Het gebruik van de ruimte in een stad verandert voortdurend. Om plannen en initiatieven goed op

elkaar af te stemmen, stelt de gemeente met enige regelmaat een structuurplan vast. Het nieuwe

Structuurplan Arnhem 2010 (2000) is de opvolger van het tot nu toe geldende Structuurplan uit 1984.

Het Structuurplan Arnhem 2010 beschrijft het ruimtelijk beleid voornamelijk in hoofdlijnen. Het plan is

flexibel, zodat het kan inspelen op veranderende omstandigheden en inzichten. Formeel is het

nieuwe Structuurplan Arnhem 2010 tien jaar van kracht: van 2000 tot 2010. Maar de inrichting van de

ruimte werpt haar schaduw veel verder vooruit. Waar dat mogelijk is, richt het Structuurplan zijn blik

daarom op het jaar 2030. Het Structuurplan Arnhem 2010 is op 2 oktober 2000 door de raad

vastgesteld.

In 2006 is de Tussenrapportage Structuurvisie Arnhem 2010 door de gemeenteraad vastgesteld. In

de Tussenrapportage wordt de bestaande Structuurvisie op een aantal punten herzien. De

Structuurvisie is vastgesteld in 2000 en heeft aanpassingen nodig. De Tussenrapportage bevat deze

herijking van het ruimtelijk beleid.

Naast de herijking van het bestaande beleid wordt ook een uitwerking gepresenteerd voor het beleid

met betrekking tot hoogbouw. Dit is gedaan aan de hand van 10 principes voor hoogbouw in Arnhem

welke zijn vertaald op een kaart van Arnhem. Voor het plangebied geldt dat er géén verdichting voor

hoogbouw is opgenomen.

Ontwikkelingsplan Presikhaaf

De wijk Presikhaaf is gebouwd in de jaren '50-'70 en is aan een forse opknapbeurt toe. Grote delen van de wijk voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd. Om deze veroudering tegen te gaan is er door de gemeente een plan opgesteld dat een toekomstvisie voor de hele wijk bevat: het Ontwikkelingsplan Presikhaaf. Het Ontwikkelingsplan is op 8 mei 2003 door de gemeenteraad vastgesteld en is in nauw overleg opgesteld met de woningcorporaties en andere belanghebbenden in de wijk (waaronder de bewoners). Het biedt een samenhangend ruimtelijk en programmatisch kader voor de herontwikkeling van de wijk.

Als basis voor de ontwikkelingen in Presikhaaf gelden de volgende hoofdlijnen:

• Een herkenbare wijk met samenhang;
• Een wijk voor iedereen;
• Een toegankelijke en veilige wijk;
• Een bedrijvige wijk;
• Een groene en duurzame wijk;
• Een wijk in verandering

Voor het plangebied geldt dat zowel het park als het winkelcentrum in het Ontwikkelingsplan zijn aangewezen als 'verandergebied'.

Figuur 3.1: Kaart Ontwikkelingsplan Presikhaaf

Structuurvisie Arnhem 2020 - 2040

De Structuurvisie Arnhem 2020/doorkijk 2040 is in ontwerp gereed. Het college van burgemeester en wethouders heeft deze 31 januari 2012 vrijgegeven voor de inspraak. De Structuurvisie Arnhem 2020/doorkijk 2040 is de opvolger van het Structuurplan Arnhem 2010.

Elke gemeente in Nederland moet de plannen die zij heeft op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling van de stad vastleggen in een document: een structuurvisie. Het is hét richtinggevende document voor overheden, maatschappelijke organisaties, private partijen en burgers. De ontwerp-structuurvisie 'Arnhem 2020/ doorkijk 2040' heeft vanaf half februari tot half maart 2012 ter inzage gelegen. Na verwerking van de reacties zal de structuurvisie in het voorjaar 2012 worden vastgesteld door de gemeenteraad.

In de Structuurvisie is de bestaande stad gekarakteriseerd volgens een 'typologie van ruimtelijke milieus'. Het winkelcentrum is in de Structuurvisie getypologeerd als 'Stad van licht, lucht en ruimte (1945-1970)'. Dit is als volgt beschreven:

"De oorlog leidt tot vele verwoestingen in Arnhem. Het Wederopbouwplan voor Arnhem van Leupen

en Van der Laan is opgezet volgens het principe van licht, lucht en ruimte dat wordt bepleit door het

C.I.A.M. (Congrès Internationaux d’Architecture Moderne). Het wederopbouwplan omvat onder meer

de herbouw van een groot deel van de binnenstad, grote verkeersdoorbraken, het doorzetten van

door de oorlog gestaakte uitbreidingsplannen zoals in Malburgen, en de bouw van een grote nieuwe

wijk in Presikhaaf. De basisgedachte van het C.I.A.M. is in de basis nog steeds die van de tuinstad,

maar dan met een industriële benadering van bouwen, een strikte scheiding van functies, scheiding

van voetganger en fietser van automobilist en een puur functionele benadering van architectuur en

stedenbouw. De zoektocht naar de ideale, meest efficiënte verkaveling beheerste in deze periode

gedwongen door de grote woningnood het debat onder stedenbouwers. Hoogbouw was hierbij

onvermijdelijk. Met name Presikhaaf zal uitgroeien tot een schoolvoorbeeld van een C.I.A.M.-wijk."

Het Park Presikhaaf is getypologeerd als 'Stad van groene weelde (de oude landgoederen)'. Hiervoor geldt de volgende beschrijving:

"De oude landgoederen In het reliëfrijke landschap op de overgang tussen Veluwe en de rivieren ontstond in de afgelopen eeuwen een groot aantal landgoederen en buitenplaatsen. Ze worden gekenmerkt door landschapsparken, formeel aangelegde lanenstelsels, weidse panorama’s over de rivierdalen, gegraven sprengbeken en bijzondere waterwerken zoals cascades. Vanaf het eind van de 19e eeuw wordt een aantal landgoederen zoals Klarenbeek en Sonsbeek aangekocht door de gemeente. Die landgoederen worden grotendeels omgezet in stadsparken en zijn nog altijd in hoge mate bepalend voor de unieke groene kwaliteit en identiteit van Arnhem."

Figuur 3.2: Kaart uit Structuuvisie Arnhem 2020 - 2040

Na de typologering van de bestaande stad is in de Structuurvisie een aantal 'koersgebieden' gemarkeerd waar zich ontwikkelingen aftekenen voor de korte of lange termijn. Presikhaaf valt binnen deze koersgebieden. Over het koersgebied Presikhaaf staat:
"Het Ontwikkelingsplan Presikhaaf is mede door de vastgoedcrisis aan evaluatie en herijking toe. Projecten zoals het winkelcentrum, op de voormalige ROC- locaties en Bethaniënstraat zijn stilgelegd. Een aantal terreinen ligt braak. Het bedrijventerrein Merwede wordt voorlopig niet ontwikkeld. Ook vinden er aanpassingen in het programma plaats, zoals appartementen die worden omgezet naar eengezinswoningen. Het Ontwikkelingsplan ging uit van realisatie vóór 2020; voor onderdelen zal de realiseringstermijn langer worden.

Woningbouwprogramma's voor Presikhaaf moeten in een bredere context tegen het licht gehouden worden. Kansen liggen in differentiatie door toepassing van (collectief) particulier opdrachtgeverschap, realisatie van studentenwoningen en een grotere variatie door menging van functies zoals wonen en werken.

Herijking van het middendeel (winkelcentrum en P3) is nodig voor de periode tot 2020 naast visie-ontwikkeling voor de periode na 2020 voor Presikhaaf Oost. De optie op langere termijn voor een nieuwe stationshalte Pleij (zie onder 3.3.5 Stationsknooppunten) aan de zuidwest zijde biedt kansen voor Presikhaaf en de herontwikkeling van het bedrijventerrein IJsseloord 1."