Dorp Hoog Soeren

4.5 Bebouwing

4.5.1 Visie

Behoud karakteristieke clusters

Er kan in Hoog Soeren niet gesproken worden van meerdere afzonderlijke clusters die (qua dichtheid) duidelijk zijn te onderscheiden binnen de totale bebouwingsstructuur. Evenmin kan gesproken worden van meerdere clusters die zich qua (homogene) bouwstijl onderscheiden van de overige bebouwingsstructuur. Toch kunnen twee clusters worden benoemd die zich, ieder op verschillende wijze, ruimtelijk onderscheiden en karakteristieke onderdelen vormen binnen het totale dorpsgezicht:

A. cluster aan weerszijden van de kapel aan de Klinkenberg;

B. cluster op de Enk.

Cluster Klinkenberg

Het gaat om een lint van losse bebouwing met de kapel als middelpunt. Aan de ene zijde betreft het enige woonbebouwing (zadeldak, wit gepleisterd, respectievelijk hout) aan de andere zijde twee zwartgeteerde schuren van het Kroondomein. Het gaat om een cluster, dat zichtbaar is vanaf de aanliggende enk. De diversiteit in het lint is groot. Niettemin vormt het bebouwingsbeeld een eenheid door het karakteristieke beeld en het brede zicht op het lint vanaf de open enk. Het aanzicht vanaf de enk is dan ook bepalend bij het beschermen van dit karakteristieke onderdeel van het totale dorpsgezicht.

Cluster aan de Klinkenberg

Cluster op de Enk

Feitelijk is het beeld hierbij nog extremer dan bij het cluster Klinkenberg: het betreft het "kasteeltje" en de naastgelegen woning in "Noorse" stijl opgetrokken. "Cluster" is een wat overtrokken aanduiding voor deze groepering van twee bebouwingselementen met opgaande beplanting omzoomd met een beukenhaag. Het beeld is zeer karakteristiek; totaal verschillende bebouwingselementen, met name door de strakke lijn van de haagbeplanting en het opgaande groen in één ruimtelijk beeld gevangen; het cluster is, gelegen op de bolling van de Enk, markant zichtbaar vanaf de Steeg aan de zuidzijde en de weg naar de Klinkenberg aan de oostzijde. Het beeld van deze cluster is een zodanig karakteristiek onderdeel van het totale dorpsgezicht dat dit dient te worden beschermd. De haagbeplanting is medebepalend voor het karakteristieke beeld.

Cluster op de Enk

Individuele panden
Zoals beschreven in onder hoofdstuk 3 wordt het dorpsgezicht gekenmerkt door een veelheid aan bouwstijlen. Dit hangt zowel samen met de verschillen tussen de oorspronkelijke functie van de bebouwing (agrarisch, woningen bosarbeiders, buitenhuizen, etc.) als ook met de uiteenlopende en eigenzinnige bouwstijlen van architecten en bouwers van buitenhuizen en villa's. Essentieel is de ruime extensieve opzet van de bebouwing in het groen en aan open akkers; de grote diversiteit aan bouwstijlen doet in die extensieve opzet geen afbreuk aan het ensemble van het totale dorpsgezicht. Integendeel, er is als het ware sprake van een eenheid in verscheidenheid. Daarmee is voor de bescherming van het dorpsgezicht essentieel dat:

• aan deze verscheidenheid geen afbreuk wordt gedaan. Bij verbouwingen geldt dan ook als algemeen uitgangspunt: "recht doen aan de eigen stijl";
• de ruimte rondom de bebouwing, de extensieve opzet gehandhaafd blijft. Uitbreiding van de bestaande bebouwing en toevoeging van bijgebouwen dient hier zorgvuldig op te worden afgestemd. Ruimte voor toevoeging van nieuwe hoofdgebouwen (woningen) is niet aanwezig.

"Recht doen aan de eigen stijl" betekent niet per definitie: "historiseren"; eigentijdse aanpassingen, met name bij uitbreidingen, zijn mogelijk met behoud van/verwijzing naar karakteristieke stijlelementen.

Specifieke aandacht vergen de panden, aangewezen als rijksmonument, gemeentelijk monument, beeldbepalend pand. Voor panden die deel uitmaken van de beschreven clusters geldt in het bijzonder dat ruimtelijke ingrepen moeten passen binnen de beschreven karakteristiek van de cluster.

4.5.2 Vertaling in bestemmingsplan

De beeldkwaliteit van de beschreven clusters dient te worden beschermd. Ontwikkelingen dienen te passen binnen de beschreven karakteristieken van de clusters. Concreet voor het bestemmingsplan betekent dit dat:

• alle panden zijn voorzien van een bouwvlak. De bestaande gebouwen zijn in het bouwvlak ondergebracht. Waar dit verantwoord wordt geacht, is onder voorwaarden uitbreiding van een hoofdgebouw mogelijk. Voor een aantal monumenten is hierop een uitzondering gemaakt, vanwege hun hoge waarde voor het beschermde gezicht. Hier is het bouwvlak strak om het bestaande pand gesitueerd.
• de locatie op de kavel waar bijgebouwen mogen worden gebouwd is gedetailleerd vastgelegd.

In de paragraaf 4.8 wordt hier meer gedetailleerd op ingegaan.