Agrarische Enclave

6.4 Cultuurhistorie en archeologie

Het bestemmingsplan dient te voorkomen dat de diverse cultuurhistorische en archeologische waarden in het plangebied verloren kunnen gaan. Overigens worden archeologie en cultuurhistorie niet alleen met behulp van het bestemmingsplan beschermd, maar ook via sectorale wet- en regelgeving. Behoud van de cultuurhistorische en archeologische waarden via het bestemmingsplan is gebeurd door in de planregels voor de bescherming van deze waarden te zorgen (voorzover dit geen deel uitmaakt van andere wettelijke regelingen). De gemeente heeft een Cultuur Historische Analyse (CHA) laten uitvoeren. In de analyse is aangegeven welke cultuurhistorische en archeologische waarden zich in het plangebied bevinden (zie ook paragraaf 4.3).

Cultuurhistorie

Voor de beschermenswaardige cultuurhistorische elementen, zoals deze in de CHA zijn aangegeven, is een beschermende regeling opgenomen. Een deel van de aanbevelingen uit de CHA behoort echter niet tot de werkingssfeer van het bestemmingsplan (bijvoorbeeld omdat dit beter past binnen het beeldkwaliteitplan). Het bestemmingsplan regelt echter de volgende zaken wel ruimtelijk-juridisch:

• Oude akkergronden in de vorm van kampen krijgen een agrarische bestemming en worden open gehouden middels de gebiedsaanduidingen 'kleinschaligheid'.
• Waardevolle houtopstanden worden in het kampenlandschap beschermd middels de bestemmingen 'Natuur' en 'Groen – Landschapselement'.
• De typerende openheid van de enken, wordt beschermd via de aanduiding 'open landschap'.
• Oude wild- en stuifwallen aan de rand van oude akkergronden worden beschermd door middel van de gebiedsaanduiding 'reliëf'.
• Cultuurhistorisch waardevolle waterlopen en sprengen worden beschermd middels de voor Apeldoorn gebruikelijke dubbelbestemming 'Waarde - Beken en sprengen'. Ook landschapswaarden van waterlopen worden hiermee beschermd. Het Uddeler- en Bleke Meer en de diverse vennen hebben de bestemming Water gekregen.
• Oude wegen van betekenis blijven behouden. Grotendeels middels de bestemmingslegging 'Verkeer - Verblijfsgebied'. Cultuurhistorisch en landschappelijk waardevolle onverharde wegen krijgen een aanduiding waardoor het onverharde karakter behouden blijft.
• De laanbeplanting langs de Hofweg is van wezenlijke, cultuurhistorisch belang. Via de aanduiding 'laanbeplanting' wordt dit beschermd.
• De twee (voormalige) historische landgoederen Het Hof en 't Sol zijn in het bestemmingsplan qua structuur beschermd via de bestemmings- en bouwvlakken.
• Het waardevolle historische verkavelingspatroon rond de pingoruïne Het Broekeld word beschermd middels de gebiedsaanduiding 'waardevol verkavelingspatroon'.

De zichtlijn vanaf landgoed 't Sol op de Garderense krijgt geen planologische bescherming. Het bestemmingsplan is daarvoor niet het juiste instrument.

Waardevolle cultuurhistorische objecten

Voor objecten die zijn aangewezen als Rijks- of gemeentelijk monument geldt dat deze op basis van bestaande wet- en regelgeving al een bescherming kennen. Daarom is geen regeling in het bestemmingsplan opgenomen.

Er zijn echter ook andere cultuurhistorisch waardevolle objecten die geen formele status als rijks- of gemeentelijk monument kennen. Deze gebouwen zijn door hun cultuurhistorische en ruimtelijke waarde van groot belang voor het karakteristieke beeld van de Agrarische Enclave. Die waarden komen onder andere tot uitdrukking in de gebiedseigen typologie, markante ligging, bijdrage aan het typische beeld van de enclave en/of de bijzondere vorm en functie. Voorbeelden van zulke panden zijn de oude boerderijen die nog een duidelijk herkenbare herinnering vormen aan het agrarische verleden van het gebied. Deze waardevolle panden hebben in het bestemmingsplan een aanduiding gekregen met daaraan gekoppeld een vergunningplicht, waarin is bepaald dat de cultuurhistorische en ruimtelijke waarden moeten worden meegewogen in het geval van gedeeltelijke of gehele sloop van het betreffende bouwwerk.

Archeologie
Voor de gebieden die op basis van de Cultuurhistorische Analyse een hoge en middelhoge archeologische verwachtingswaarde hebben gekregen betekent dit dat deze door middel van een dubbelbestemming op de verbeelding (plankaart) en bijbehorende regels zijn beschermd. Voor de gebieden met een lage archeologische verwachtingswaarde is met een algemene gebruiksregel zorg gedragen voor het uitvoeren van archeologisch onderzoek.

Naast gebieden met een bepaalde archeologische verwachting, zijn ook enkele gebieden, zoals bijvoorbeeld enkele grafheuvels en de Hunneschans, binnen de Agrarische Enclave, aangemerkt als beschermd archeologisch rijksmonument. Deze gebieden zijn niet als zodanig overgenomen op de plankaart, omdat zij een sectorale bescherming via de Monumentenwet 1988 kennen.

Water

De (grotere) historische wateren met een kunstmatig (gegraven of opgeleid/bedijkt) karakter, zoals de beken en andere sprengen en wijers, zijn aangegeven als 'Water', 'ecologisch water' en/of 'Waarde-beken en sprengen'. Via een specifieke bestemming of aanduiding zijn de landschappelijke, cultuurhistorische en ecologische waarde beschermd.