Bestemmingsplan Kanaalzone - De Vlijt

3.7 Cultuurhistorie

Het Apeldoorns Kanaal is rond 1830 aangelegd op initiatief van koning Willem I. Eerst werd het gedeelte tussen Apeldoorn en Hattem aangelegd, en rond 1860 is het kanaal zuidwaarts doorgetrokken naar Dieren. Het is een van de vele kanalen die in de 19e eeuw in Nederland zijn gegraven met de bedoeling de nieuw voor de scheepvaart ontsloten gebieden tot ontwikkeling te brengen. Als zodanig is het een belangrijk cultuurhistorisch monument. Het oudste gedeelte van het kanaal, van Apeldoorn naar het noorden, loopt grotendeels direct parallel aan de in de 14de eeuw gegraven wetering De Grift.

De ontwikkeling van Apeldoorn vond oorspronkelijk geleidelijk plaats langs bestaande landwegen. De komst van de Koninklijke Familie in paleis het Loo betekende een impuls om landgoederen tussen Het Loo en het dorp Apeldoorn aan te leggen. Het Kanaal doorsneed bij zijn aanleg enige oudere wegen, alsmede de landgoederenzone. Het Kanaal is bij de aanleg om het werkmanshuis en het landgoed Welgelegen heen gelegd.

Sinds de aanleg van het kanaal heeft zich ter weerszijden veel industriële, ambachtelijke en verzorgende bedrijvigheid gevestigd. Aan de westzijde gebeurde dat vooral in de zone tussen het Kanaal en de Grift, waaraan vanouds ook watermolens en wasserijen stonden. De bedrijven werden gehuisvest in gebouwen van verschillende soorten en maten, die thans gezichtsbepalend is voor een groot deel van het gebied. Onder deze gebouwen zijn er diverse die aanmerkelijke cultuurhistorische waarden vertegenwoordigen. De landgoederen werden vanaf de late 19e eeuw grotendeels verkaveld tot luxe woonwijken (thans De Parken en Welgelegen), en sinds de late 20e eeuw worden ook bedrijventerreinen heringericht tot woonmilieus.